Οι ανάγκες του δέρματος στην τρίτη ηλικία

Η γήρανση είναι ένας συνοπτικός όρος για το σύνολο των διαδικασιών που οδηγούν στην προοδευτική επιδείνωση της κατάστασης των κυττάρων, των ιστών, των οργάνων, του δέρµατος και συνδέεται µε την αυξανόµενη ηλικία του ατόµου.

Με την πάροδο του χρόνου επηρεάζεται το δέρµα µας από ένα σύνολο παραγόντων. Η γήρανση του δέρµατος χωρίζεται στην εγγενή γήρανση, η οποία περιλαµβάνει αλλαγές που σχετίζονται µε γενετικούς παράγοντες, µε την κληρονοµικότητα, τις ορµόνες και την κυτταρική ύφεση, και στην εξωγενή γήρανση, που περιλαµβάνει παράγοντες, όπως η έκθεση στον ήλιο, το κάπνισµα, οι γραµµές έκφρασης, η µόλυνση του αέρα και οι συνήθειες ζωής κάθε ατόµου.

Επίσης, καθώς µεγαλώνουµε, το σώµα χάνει σταδιακά τις λειτουργικές του ικανότητες που του επιτρέπουν να διατηρεί το ισοζύγιο του νερού. Στους ηλικιωµένους, ο οργανισµός χάνει περισσότερο νερό από τα ούρα και την εφίδρωση. Η προοδευτική αφυδάτωση ξεκινάει από την ηλικία των 20 ετών και το ποσοστό του νερού µειώνεται σε λιγότερο από 60% σε άτοµα άνω των 60 ετών. Το αποτέλεσµα είναι να χάνεται η σφριγηλότητα και η ευκαµψία του. Ποια είναι όµως τα κυριότερα δερµατικά προβλήµατα που αντιµετωπίζουν τα άτοµα άνω των 65 ετών;

ΚΝΗΣΜΟΣ, ΕΝΑ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Ο κνησµός µπορεί να είναι είτε διακοπτόµενος και ήπια ενοχλητικός είτε συνεχής και να διαταράσσει τον ύπνο και την ηρεµία του ατόµου. Συνήθως εντοπίζεται στο τριχωτό της κεφαλής, στην πλάτη και στα πόδια. Η συχνότητα του γεροντικού κνησµού εξαρτάται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Η πιο συνηθισµένη αιτία κνησµού στους ηλικιωµένους είναι η ξηρότητα του δέρµατος, που επιδεινώνεται από το συχνό πλύσιµο µε σαπούνι και ζεστό νερό, ενώ µπορεί να οφείλεται και σε κάποιο παράσιτο, όπως η ψώρα. Η πιο συχνή συννοσηρότητα είναι τοπικές δερµατικές παθήσεις, όπως η ατοπική δερµατίτιδα, η νευροδερµατίτιδα και το έκζεµα.

Είναι εξαιρετικά σηµαντικό να ελέγχεται ο ασθενής και για άλλες παθήσεις, οι οποίες µπορεί να αποτελούν αιτία του κνησµού, καθώς υπάρχουν περιπτώσεις που ο κνησµός είναι εκδήλωση µιας σοβαρής κατάστασης, µπορεί δηλαδή να οφείλεται σε νεοπλάσµατα (π.χ. κακοήθη λεµφώµατα).

Οι ασθενείς, που υποφέρουν από κνησµό, πρέπει να διατηρούν κοντά τα νύχια τους, να αποφεύγουν αλλεργιογόνα υφάσµατα και την επαφή µε απορρυπαντικά ή οποιαδήποτε ουσία τους επηρεάζει και να επισκέπτονται το δερµατολόγο, ο οποίος θα τους προτείνει την κατάλληλη θεραπεία, αφού γίνει παθολογικός έλεγχος.

ΑΚΤΙΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΜΗΓΜΑΤΟΡΡΟΪΚΕΣ ΥΠΕΡΚΕΡΑΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ

Ένα από τα δερµατικά προβλήµατα που αντιµετωπίζουν τα άτοµα άνω των 65 ετών είναι οι ακτινικές υπερκερατώσεις, οι οποίες είναι προκαρκινικές βλάβες. Εµφανίζονται στο τριχωτό της κεφαλής, στα αυτιά, στο πρόσωπο και στη ραχιαία επιφάνεια των χεριών. Με άλλα λόγια, κυρίως σε περιοχές που εκτίθενται στον ήλιο, ο οποίος αποτελεί τη βασική αιτία εµφάνισής τους. Μοιάζουν σαν λεπιδώδεις πλάκες µε κρούστες, οι οποίες εάν δεν θεραπευτούν, υπάρχει η πιθανότητα να εξελιχθούν σε επιθηλιώµατα (κακοήθεια του δέρµατος).

Οι σµηγµατορροϊκές υπερκερατώσεις θεωρούνται από τις πιο συνηθισµένες δερµατικές βλάβες για τα άτοµα άνω των 65 ετών. Πρόκειται για καλοήθεις βλάβες του δέρµατος (µη καρκινικές) που σχετίζονται µε κληρονοµική προδιάθεση. Δεν µεταδίδονται από άτοµο σε άτοµο και είναι ασυµπτωµατικές βλάβες. Περιστασιακά, µετά από τραυµατισµό, µπορεί να παρουσιάσουν φαγούρα, αιµορραγία, πόνο, ερυθρότητα ή κρούστα.

ΓΕΡΟΝΤΙΚΗ ΠΟΡΦΥΡΑ ΚΑΙ ΧΕΙΛΙΤΙΔΑ

Η γεροντική πορφύρα εµφανίζεται µε τη µορφή ερυθρών-µωβ επίπεδων πλακών στα άνω άκρα, που χαρακτηρίζονται από τους περισσότερους ως µελανιές. Οφείλονται σε ατροφία του δέρµατος σε συνδυασµό µε µικροτραυµατισµούς ή και σε λήψη αντιπηκτικών φαρµάκων, αλλά δεν έχουν κανένα παθολογικό υπόβαθρο και δεν πρέπει να ανησυχούν τους ασθενείς.

Η γωνιακή χειλίτιδα είναι η υποτροπιάζουσα φλεγµονή της γωνίας του στόµατος, λόγω κακής εφαρµογής τεχνητών οδοντοστοιχιών, άρα πληµµελούς σύγκλεισης άνω και κάτω γνάθου και ατροφίας του βλεννογόνου των χειλιών. Ως εκ τούτου, η πτυχή µεταξύ άνω και κάτω χείλους διαβρέχεται µε σάλιο, µε αποτέλεσµα να αναπτύσσονται µικρόβια και µύκητες στην περιοχή, καθώς και µικρές ρωγµές-σκισίµατα.

ΠΑΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΚΗΛΙΔΕΣ

Στο δέρµα των ηλικιωµένων µπορεί να εµφανιστούν καφέ κηλίδες που οφείλονται στο γήρας. Οι πανάδες / κηλίδες (ή αλλιώς µέλασµα ή χλόασµα) είναι ένα είδος υπερµελάγχρωσης που επιδεινώνεται από την αθροιστική συγκέντρωση της υπεριώδους ακτινοβολίας. Εµφανίζονται ως καφέ-γκρι κηλίδες στο πρόσωπο. Πριν από την αντιµετώπισή τους πρέπει να γίνει σωστός έλεγχος της επιδερµίδας, ώστε να επιβεβαιωθεί η αιτία τους και να αποκλειστούν άλλα, σοβαρότερα αίτια.

Ο Ιωάννης Μπάρκης είναι δερµατολόγος-αφροδισιολόγος, διδάκτωρ Πανεπιστηµίου Αθηνών, γενικός γραµµατέας της Ελληνικής Δερµατολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας (ΕΔΑΕ)