δημοφιλέστερα άρθρα
Ένα από τα θέματα τα οποία καλείται να διαχειριστεί ο φαρμακοποιός της κοινότητας αποτελεί η συμμόρφωση των ασθενών στη φαρμακευτική τους αγωγή, η οποία ορίζεται ως η σωστή λήψη των φαρμάκων, όπως αυτή υποδεικνύεται από τη συνταγογράφηση του γιατρού. Χρειάζεται ο ασθενής να είναι συνεπής ως προς την τήρηση του δοσολογικού σχήματος και της κατάλληλης οδού χορήγησης, έτσι ώστε να αποδειχθεί τελεσφόρα η θεραπεία.
Οποιαδήποτε απόκλιση από το ενδεδειγμένο θεραπευτικό σχήμα, είτε αφορά την καθυστέρηση έναρξης της αγωγής ή την πρόωρη λήξη της ή ακόμα και την τροποποίηση της δόσης, μπορεί να μειώσει την ποιότητα ζωής του αυξάνοντας τις πιθανότητες σοβαρότερης νοσηρότητας ή και θνησιμότητας. Σε αυτήν την περίπτωση, παρατηρείται μη συμμόρφωση του ασθενούς στη φαρμακευτική αγωγή και οδηγεί σε οικονομική επιβάρυνση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης κάθε χώρας, καθώς και σε λανθασμένη διαχείριση χρόνιων παθήσεων. Η πολυφαρμακία, η αφηρημάδα, η άγνοια, η έλλειψη πειθαρχίας, η δυσπιστία απέναντι στο φάρμακο και η μειωμένη διαθεσιμότητά του στα σημεία διακίνησής του ευνοούν την ύπαρξη αυτού του φαινομένου.
Η ταυτότητα της έρευνας
Με σκοπό τη διερεύνηση του ποσοστού συμμόρφωσης των ασθενών μετά την εφαρμογή τεχνικών από το φαρμακοποιό, πραγματοποίησα μια συστηματική ανασκόπηση, κάνοντας χρήση 8 δημοσιευμένων άρθρων σε διακεκριμένα επιστημονικά περιοδικά (BMJ quality & safety, BMC Primary Care, Research in Social and Administrative Pharmacy, Frontiers in public health) κατά την περίοδο Ιανουάριος 2022 έως Μάρτιος 2024. Οι τεχνικές από τον φαρμακοποιό που μελετήθηκαν, σχετίζονταν με τη συμβουλευτική, τη λεπτομερειακή επεξήγηση της δοσολογίας, του είδους του φαρμάκου και με την επαναλαμβανόμενη παρακολούθηση της πορείας της θεραπείας. Η ανασκόπηση αφορά διαφορετικά μέρη του πλανήτη, διαφορετικό πληθυσμό ως δείγμα αναφοράς και διαφορετικές χρονικές στιγμές. Παρακάτω παρουσιάζονται δεδομένα από μερικά από τα άρθρα που μελετήθηκαν.
Αποτελέσματα μελετών
Σύμφωνα με μία τυχαιοποιημένη μελέτη που διεξάχθηκε στην Ισπανία, αποδείχθηκε ότι η συμμόρφωση ασθενών με χρόνιες παθήσεις όπως άσθμα, ΧΑΠ, υψηλή αρτηριακή πίεση αυξήθηκε περισσότερο κατόπιν στοχευμένης παρέμβασης των φαρμακοποιών της κοινότητας. Πιο συγκεκριμένα, η ομάδα ασθενών (intervention group) που δέχτηκε τις συμβουλές των φαρμακοποιών και την καθοδήγησή τους στη θεραπεία, εμφάνισε σε ποσοστό 51,8% αύξηση στην επιδεικνυόμενη συμμόρφωση στη θεραπεία, μετά από τις έξι συνολικά επισκέψεις στο φαρμακείο. Η ομάδα των ασθενών που απλά δέχθηκε τη συνηθισμένη φροντίδα από τους φαρμακοποιούς (control group) εμφάνισε επίσης αύξηση στη συμμόρφωση αλλά σε ποσοστό της τάξεως του 22,2%.
Με παρόμοια μέθοδο, σε μία δεύτερη έρευνα σε κοινοτικά φαρμακεία της Πολωνίας, προέκυψε ότι περισσότεροι ασθενείς που ανήκαν στο intervention group συμμορφώθηκαν στη θεραπεία με δαμπιγκατράνη από ό,τι οι ασθενείς του control group, με ποσοστά 26,1% και 13,2% αντίστοιχα.
'Aλλη έρευνα που διεξάχθηκε στον Καναδά ασχολήθηκε με το πώς το μοντέλο «appointment-based model (ABM)» επηρεάζει τη συμμόρφωση ασθενών στη θεραπεία τους. Έχει σχεδιαστεί για να προγραμματίζει τόσο την επαναχορήγηση φαρμάκων όταν αυτά τελειώσουν όσο και τα ραντεβού ανάμεσα σε φαρμακοποιό-ασθενή. Για τα αποτελέσματα λήφθηκε υπόψιν το ποσοστό των ημερών που καλύπτονται (Proportion of Days Covered - PDC), δηλαδή των ημερών κατά τη διάρκεια των οποίων οι ασθενείς λαμβάνουν ορθά την αγωγή τους. Εφαρμόζοντας το μοντέλο ABM παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική αύξηση στη συμμόρφωση στην αγωγή με στατίνες.
Στην Ιαπωνία διεξάχθηκε μια μελέτη με τον πληθυσμό-στόχο να είναι άτομα που πάσχουν από διαβήτη τύπου 2, στα οποία δόθηκε ένα ερωτηματολόγιο για αξιολόγηση του βαθμού συμμόρφωσής τους στη φαρμακευτική αγωγή. Με βάση τα αποτελέσματα που συλλέχθηκαν, οι 34 από τους 47 ασθενείς απάντησαν ότι δεν λησμονούν την καθημερινή τους αγωγή και αποδείχθηκε ότι αυτή τους η συμμόρφωση οφείλεται στην παρεχόμενη από τον φαρμακοποιό γνώση για δυνητικές ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων που έλαβαν, με αποτέλεσμα να είναι προετοιμασμένοι για θετική και αρνητική έκβαση της αγωγής.
Συμπεράσματα
Γίνεται αντιληπτό ότι η άμεση και τακτική συζήτηση με το φαρμακοποιό για θέματα που αφορούν τη θεραπεία, το δοσολογικό σχήμα και τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων έχουν θετικό αντίκτυπο στη συμπεριφορά των ασθενών, οι οποίοι θα συμμορφωθούν πιο εύκολα στις συστάσεις του επαγγελματία υγείας. Επίσης, τους δίνεται η δυνατότητα να παρακολουθείται η εξέλιξη της αγωγής τους ανά τακτά χρονικά διαστήματα μέσω ερωτηματολογίων. Αυτή η τακτική επίσκεψη στο φαρμακείο υπήρξε και ένας τρόπος οι ασθενείς να θυμούνται να επαναπρομηθεύονται έγκαιρα τα φάρμακά τους.
Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό αυτό να μην μπορεί να υλοποιηθεί πρακτικά σε ένα κοινοτικό φαρμακείο εξαιτίας του μεγάλου φόρτου εργασίας.
Για το λόγο αυτό, μια λύση θα ήταν ο προγραμματισμός ορισμένων ραντεβού με τον φαρμακοποιό, η αποστολή πληροφοριών για τη διαχείριση της αγωγής μέσω γραπτών μηνυμάτων και η διάθεση ενημερωτικών φυλλαδίων ειδικά διαμορφωμένων για κάθε πάθηση. Περαιτέρω στρατηγικές για να επιτευχθεί η πολυπόθητη ορθή τήρηση της φαρμακευτικής αγωγής μπορούν να θεωρηθούν η καθοδήγηση των ασθενών κατά τη διάρκεια της θεραπείας τους μέσω τηλεφωνικών κλήσεων και η παρότρυνση από τους φαρμακοποιούς να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα που να τονίζουν τον απαράμιλλο ρόλο της συμμόρφωσης στη θεραπεία.
Συνοψίζοντας, είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο φαρμακοποιός διαθέτει καίριο ρόλο στη συμμόρφωση του ασθενούς στην αγωγή του κι επομένως χρειάζεται να γίνει περαιτέρω έρευνα πάνω στους τρόπους με τους οποίους οι ασθενείς τηρούν πιο πιστά και συνειδητά τη θεραπεία τους. Με βάση τα αποτελέσματα που θα εξαχθούν, καλό θα ήταν αυτές οι μέθοδοι να θεσπισθούν σε κάθε κοινοτικό φαρμακείο έτσι ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της θεραπείας ατόμων που πάσχουν από χρόνιες και δύσκολα διαχειριζόμενες νόσους.
Αρχική σελίδα
