ΣτΕ: Συνταγματικό το clawback των φαρμακευτικών εταιρειών

Συνταγματικό κρίθηκε με έξι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας το clawback που εφαρμόστηκε από το υπουργείο Υγείας το 2012, ως έκτακτο οικονομικό μέτρο (υπό τη μορφή φορολογικού PSI) στις φαρμακευτικές εταιρείες, για λόγους δημοσίου συμφέροντος.

Ο μηχανισμός του clawback υποχρεώνει τις φαρμακευτικές εταιρείες να επιστρέψουν τα ποσά που υπερβαίνουν τον προϋπολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης των φορέων της κοινωνικής ασφάλισης. Το ανώτατο πλαφόν του προϋπολογισμού της φαρμακευτικής δαπάνης καθορίζεται με απόφαση του υπουργού Υγείας. Το μέτρο αυτό επιβλήθηκε στο πλαίσιο των μνημονιακών υποχρεώσεων και ειδικά λόγω της παράτασης της «οξείας δημοσιονομικής κρίσεως που κατά τα κοινώς γνωστά αντιμετωπίζει η Ελληνική Δημοκρατία από το έτος 2010».

Σύμφωνα με τις δικαστικές αποφάσεις (υπ' αριθμ. 2439-2445/2015) «ο εν λόγω περιορισμός χρηματικών απαιτήσεων δεν αντιβαίνει στο Σύνταγμα και στο άρθρο 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, το οποίο ορίζει ότι η περιουσία κάθε φυσικού ή νομικού προσώπου είναι σεβαστή, εάν τηρείται και η αρχή της δίκαιης ισορροπίας μεταξύ του γενικού συμφέροντος που αφορά το κοινωνικό σύνολο και των αξιώσεων για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ατόμου». Ακόμη, το clawback , σύμφωνα με τους συμβούλους Επικρατείας, δεν είναι αντίθετο στη συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην οδηγία 89/105/ΕΟΚ του Συμβουλίου «σχετικά με την κάλυψη των μέτρων που ρυθμίζουν τον καθορισμό των τιμών των φαρμάκων για ανθρώπινη χρήση και την κάλυψη του κόστους των στο πλαίσιο των εθνικών ασφαλιστικών συστημάτων υγείας».

'Αλλωστε, το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης «δεν αποκλείει να τίθενται περιορισμοί στη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, να γίνονται εκπτώσεις κατά τις πωλήσεις ειδικώς των φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων με κάλυψη της σχετικής δαπάνης από Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ) ή να περιορίζονται κατ' άλλο τρόπο οι σχετικές κατά των ΦΚΑ χρηματικές απαιτήσεις των επιχειρήσεων».

Πάντως, οι φαρμακευτικές εταιρείες υποστήριζαν ότι το clawback παραβιάζει σειρά συνταγματικών αρχών και διατάξεων (αρχές οικονομικής ελευθερίας, αναλογικότητας, κράτους δικαίου και ασφάλειας δικαίου, προστασίας δημόσιας υγείας κ.λπ.), την ΕΣΔΑ, τη συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλα νομοθετήματα.

Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι το μέτρο έχει χαρακτηριστεί άδικο, τόσο από την προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Υγείας (συγκεκριμένα από τον κ. Μάκη Βορίδη) όσο και από τη νυν. Μάλιστα, ο υπουργός Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Παναγιώτης Κουρουμπλής, έχει εκφράσει την πρόθεση να καταργηθεί προοπτικά το clawback. Η απόφαση αυτή, όπως και η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης μεταξύ άλλων, θα εξαρτηθεί από την έκβαση της γενικής διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης.

Πηγή