Η σωστή διατροφή ως σύμμαχος στην αντικαρκινική θεραπεία

Στην Ελλάδα κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περίπου 68.000 νέα κρούσματα καρκίνου. Οι περισσότεροι ασθενείς θα λάβουν θεραπεία, η οποία πολλές φορές επιφέρει συμπτώματα που επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητα ολοκλήρωσης της θεραπείας καθώς και την ποιότητα ζωής τους⁽²⁾. Η επιλογή της κατάλληλης διατροφής κατά τη διάρκεια της αντικαρκινικής θεραπείας έχει μεγάλη σημασία, καθώς μπορεί είτε να επιδεινώσει είτε να καταπολεμήσει τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων, να επηρεάσει τη συνολική απόκριση του οργανισμού στην πάθηση ή ακόμα και να επάγει κάποια αλληλεπίδραση με τη φαρμακευτική αγωγή. Στην f-anazitisi και συγκεκριμένα στην ενότητα «Φάρμακο & Διατροφή» έχουν προστεθεί οι διατροφικές πληροφορίες και συμβουλές σχετικά με περισσότερες από 150 αντινεοπλασματικές ουσίες.

Case study: Etoposide

Σε αρκετές περιπτώσεις, η λήψη τροφής επηρεάζει την απορρόφηση των αντικαρκινικών φαρμάκων. Ωστόσο, η βιοδιαθεσιμότητα της ετοποσίδης δεν μεταβάλλεται σημαντικά με τη λήψη τροφής⁽⁵⁾. Ειδική προσοχή πρέπει να δίνεται σε ειδικές πληθυσμιακές ομάδες, όπως οι θηλάζουσες γυναίκες, καθώς η ετοποσίδη εκκρίνεται στο μητρικό γάλα. Φαρμακευτική αλληλεπίδραση: Αποτελέσματα ερευνών υποδηλώνουν ότι η κατανάλωση γκρέιπφρουτ/χυμού γκρέιπφρουτ μπορεί να επηρεάσει τη φαρμακοκινητική της ετοποσίδης (μείωση AUC)⁽⁸⁾ και συνεπώς να μειωθεί η φαρμακολογική της δράση. Κατά συνέπεια, συστήνεται να αποφεύγεται η κατανάλωσή τους κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Αλληλεπίδραση σχετικά με τις ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου: Οι συχνότερες παρενέργειες της αντικαρκινικής θεραπείας, συμπεριλαμβανομένης της ετοποσίδης, σχετίζονται με το γαστρεντερικό σύστημα και περιλαμβάνουν την ανορεξία, τη ναυτία, τη διάρροια, τη δυσκοιλιότητα και την ξηροστομία⁽⁷⁾:

• Η απώλεια της όρεξης μπορεί να αντιμετωπιστεί με την κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων⁽³⁾.
• Για την καταπολέμηση της ναυτίας έχει προταθεί η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής με ginger⁽⁹⁾ και η κατανάλωση ορισμένων αρτοσκευασμάτων (φρυγανιές, παξιμάδια)⁽³⁾.
• Η διάρροια κατά τη διάρκεια της θεραπείας μπορεί να ενισχυθεί όταν καταναλώνονται πικάντικες τροφές, καφεΐνη, αλκοόλ και χυμοί φρούτων⁽⁷⁾ και να καταπολεμηθεί μέσω της κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε λακτοβάκιλλους (τυριά που έχουν υποστεί ζύμωση).
• Η δυσκοιλιότητα αντιμετωπίζεται με την καλή ενυδάτωση του οργανισμού και την κατανάλωση φυτικών ινών (λαχανικά, προϊόντα ολικής άλεσης)⁽³⁾.
• Για την ξηροστομία μπορούν να χρησιμοποιηθούν διεγερτικά της παραγωγής σιέλου, όπως καραμέλες με ξινή γεύση⁽¹⁰⁾.

Αλληλεπίδραση σχετικά με την πάθηση: Η καταπολέμηση του υποσιτισμού και της καχεξίας των ασθενών με καρκίνο αποτελεί πρόκληση για τους επαγγελματίες υγείας⁽¹⁾. Η υψηλή πρόσληψη πρωτεϊνών (κατανάλωση γαλακτοκομικών, ξηρών καρπών και κρέατος) μπορεί να βελτιώσει τη διατροφική κατάσταση των ασθενών, να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση των ιστών του σώματος και να περιορίσει την απώλεια βάρους⁽¹⁾. Επιπρόσθετα, τροφές πλούσιες σε Ω-3 λιπαρά οξέα (ξηροί καρποί, ψάρια) αποτελούν άριστη πηγή ενέργειας και μειώνουν την αδυναμία ⁽⁴⁾. Συμπληρωματικά, τροφές που παρουσιάζουν αντικαρκινική δράση, όπως τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, μπορούν να βελτιώσουν τη συνολική υγεία των καρκινοπαθών και να βοηθήσουν στην πρόληψη υποτροπών του καρκίνου ⁽⁶⁾.

Πηγές:

1. Boutière, M., Cottet-Rousselle, C., Coppard, C., Couturier, K., Féart, C., Couchet, M., Corne, C., et al. (2023). Protein intake in cancer: Does it improve nutritional status and/or modify tumour response to chemotherapy? J Cachexia Sarcopenia Muscle, 14(5):2003-2015. https://doi.org/10.1002/jcsm.13276

2. Coa, K.I., Epstein, J.B., Ettinger, D., Jatoi, A., McManus, K., Platek, M.E., Price, W., et al. (2015). The impact of cancer treatment on the diets and food preferences of patients receiving outpatient treatment. Nutr Cancer, 67(2):339-53. https://doi.org/10.1080/01635581.2015.990577

3. Cotogni, P., Stragliotto, S., Ossola, M., Collo, A., Riso, S., On Behalf Of The Intersociety Italian Working Group For Nutritional Support In Cancer. (2021). The Role of Nutritional Support for Cancer Patients in 

Palliative Care. Nutrients, 13(2):306. https://doi.org/10.3390/nu13020306

4. Freitas, R.D.S., Campos, M.M. (2019). Protective Effects of Omega-3 Fatty Acids in Cancer-Related Complications. Nutrients, 11(5):945. https://doi.org/10.3390/nu11050945

5. Harvey, V.J., Slevin, M.L., Joel, S.P., Johnston, A., Wrigley, P.F. (1985). The effect of food and concurrent chemotherapy on the bioavailability of oral etoposide. Br J Cancer, 52(3):363-7. https://doi.org/10.1038/bjc.1985.202

6. Hu, J., Wang, J., Li, Y., Xue, K., Kan, J. (2023). Use of Dietary Fibers in Reducing the Risk of Several Cancer Types: An Umbrella Review. Nutrients, 15(11):2545. https://doi.org/10.3390/nu15112545

7. Mardas, M., Madry, R., Stelmach-Mardas, M. (2017). Link between diet and chemotherapy related gastrointestinal side effects. Contemp Oncol (Pozn), 21(2):162-167. https://doi.org/10.5114/wo.2017.66896

8. Reif, S., Nicolson, M.C., Bisset, D., Reid, M., Kloft, C., Jaehde, U., McLeod, H.L. (2002). Effect of grapefruit juice intake on etoposide bioavailability. Eur J Clin Pharmacol, 58(7):491-4. https://doi.org/10.1007/s00228-002-0495-9

9. Ryan, J.L. (2010). Treatment of Chemotherapy-Induced Nausea in Cancer Patients. Eur Oncol, 6(2):14-16. https://doi.org/10.17925/eoh.2010.06.02.14

10. Walsh, M., Fagan, N., Davies, A. (2023). Xerostomia in patients with advanced cancer: a scoping review of clinical features and complications. BMC Palliat Care, 22(1):178. https://doi.org/10.1186/s12904-023-01276-4