Φλεβοτονικές δρόγες

Centella Asiatica Herba / Σπέρματα Iπποκαστανέας
Κική Φέσκου, φαρμακοποιός

Centella Asiatica Herba

Περιγραφή:
Η δρόγη αποτελείται από τα υπέργεια τμήματα του φυτού, σε νωπή ή αποξηραμένη κατάσταση.

Ιδιότητες:
Επουλωτικές, αντιρρευματικές, περιφερικά αγγειοδιασταλτικές, ήπια διουρητικές, επιθηλιοποιητικές.

Ενδείξεις: το φυτό βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος στα κάτω άκρα μέσω της σύνθεσης κολλαγόνου στα φλεβικά τοιχώματα.
Παρασκευάσματα με βάση το φυτό Centella χρησιμοποιούνται παραδοσιακά σε καταστάσεις φλεβικής ανεπάρκειας (φλεβίτιδα, κιρσοί, αιμορροΐδες), πληγές, τραύματα, φλεβικά και αρτηριακά έλκη, εγκαύματα και σε πληγές προκαλούμενες από κοβαλτο-θεραπεία.

Η δρόγη συνδυάζεται κατά κανόνα με:

• Aesculus hippocastanus, ginkgo biloba, ruscus aculeatus, hamamelis, hydrastis, σε περιπτώσεις φλεβικής ανεπάρκειας.
• Hedera helix, quercus robur, aesculus hippocastanus, στην αντιμετώπιση της κυτταρίτιδας.
• Symphytum officinale, echinacea, lavandula, rosmarinus, hypericum, calendula, στην επούλωση τραυμάτων και πληγών.

Aντενδείξεις - Προειδοποιήσεις:

• Το φυτό προκαλεί φωτοευαισθησία.
• Μεγάλες δόσεις μπορεί να αλληλεπιδράσουν με υπάρχουσα υπογλυκαιμική θεραπεία και να αυξήσουν τα επίπεδα χοληστερόλης.
• Πρέπει να αποφεύγεται η χρήση της δρόγης σε περίοδο εγκυμοσύνης λόγω της εκτρωτικής της δράσης. Κατά τη γαλουχία δεν πρέπει να γίνεται κατάχρηση, αφού δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να υποστηρίζουν την ασφάλειά της.

Ανεπιθύμητες ενέργειες - Τοξικότητα:
•Καταπράυνση (Κ.Ν.Σ.)
• Αντιδράσεις υπερευαισθησίας κατά την τοπική εφαρμογή (π.χ. καύσος), δερματίτιδα εξ επαφής, ερύθημα, κνησμός.
• Αύξηση των επιπέδων γλυκόζης και χοληστερόλης.

Αλληλεπιδράσεις:
• Όταν η δρόγη συγχορηγείται με αντιδιαβητικά και αντιλιπιδαιμικά φάρμακα, μειώνει την αποτελεσματικότητά τους.

Δοσολογία και τρόπος χορήγησης:
Χρησιμοποιείται η δρόγη τεμαχισμένη σε εγχύματα και άλλα γαληνικά παρασκευάσματα για χορήγηση από το στόμα ή τοπική εφαρμογή.

Προτεινόμενη μέση ημερήσια δόση:
• Έγχυμα ή ξηραμένα φύλλα: 0,6g τρεις φορές την ημέρα.
• Έγχυμα 1%: τρία φλιτζάνια την ημέρα
• Εκχύλισμα 1/1: 25 σταγόνες, τρεις φορές την ημέρα, πριν από τα γεύματα.
• Αραίωση βάμματος 1/10 σε απεσταγμένο νερό: τοπική εφαρμογή σε κομπρέσες.

Φύλαξη:
Η δρόγη πρέπει να φυλάσσεται σε ψυχρό και ξηρό μέρος και σε ερμητικά κλεισμένους περιέκτες.

•  Σε περίπτωση εμφάνισης αντιδράσεων υπερευαισθησίας, διακόπτεται η χρήση της δρόγης και χορηγούνται αντιισταμινικά ή άλλη κατάλληλη θεραπεία.

•  Να ελέγχεται η ταυτόχρονη λήψη φαρμακευτικών ουσιών (αλληλεπιδράσεις).

Hippocastani semen

Περιγραφή:
Η δρόγη αποτελείται από τα ξηραμένα σπέρματα του φυτού.

Ιδιότητες:
Αντιεφιδρωτικές, φλεβοτονικές.

Ενδείξεις:
Στην αντιμετώπιση συμπτωμάτων χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας ποικίλης αιτίας π.χ. οιδήματα, κράμπα στις γάμπες, αίσθημα βάρους στα κάτω άκρα, κνησμό, φλεβίτιδα ή προθρομβωτικό σύνδρομο.

Αντενδείξεις - Προειδοποιήσεις:
• Αντενδείκνυται η χορήγησή της σε ασθενείς με νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια.
• Μπορεί να εμφανίσει ερεθισμό στο γαστρεντερικό τμήμα λόγω των σαπωνίνων που περιέχει.
• Μπορεί να επέμβει στη δράση αντιπηκτικών φαρμάκων. Η αισκίνη (κύρια σαπωνίνη) ενώνεται με την πρωτεΐνη του πλάσματος, εμποδίζοντας έτσι τη δέσμευση φαρμακευτικών ουσιών.
• Δεν έχει επιβεβαιωθεί η ασφάλεια του φυτού στην εγκυμοσύνη και τη γαλουχία. Για το λόγο αυτό, αλλά και εξαιτίας των δραστικών συστατικών του, δεν πρέπει να χορηγείται στη διάρκεια των περιόδων αυτών.

Ανεπιθύμητες ενέργειες - Τοξικότητα:

• Ναυτία, εμετός, ανορεξία, ηπατοτοξικότητα.
• Νεφροπάθεια.
• Εξάνθημα, κνησμός, υπερευαισθησία.
• Σπασμοί.
• Αιμορραγία, σοκ (τα σπέρματα είναι τοξικά).
• Έχουν αναφερθεί δύο περιστατικά τοξικής νεφροπάθειας που αποδίδονται σε κατανάλωση μεγάλων δόσεων αισκίνης. Στην Ιαπωνία, όπου το φυτό χρησιμοποιείται ως αντιφλεγμονώδες φάρμακο μετά από χειρουργική επέμβαση ή τραύμα, περιγράφηκε περιστατικό ηπατικής βλάβης σε άνδρα ασθενή που του είχε χορηγηθεί ενδομυϊκά παρασκεύασμα με ιπποκαστανέα.
• Έχει παρατηρηθεί ότι ο θάνατος επέρχεται ταχύτατα στα ζώα που τους χορηγήθηκαν μεγάλες ποσότητες αισκίνης, λόγω μαζικής αιμόλυσης.

Σε υπερδοσολογία:
Η λήψη μεγάλων ποσοτήτων σπερμάτων του φυτού (αναφέρεται περίπτωση λήψης 5 σπερμάτων ιπποκαστανέας από παιδί) μπορεί να προκαλέσει εμετό, διάρροια, έντονη δίψα, ερυθρότητα προσώπου, μυδρίαση, διαταραχή στην όραση και στη συνείδηση.
Η αντιμετώπιση βασίζεται στη στομαχική και εντερική κένωση (γαστρική πλύση, θειικό νάτριο) και χρήση ενεργού άνθρακα. Επίσης στη χορήγηση διαζεπάμης στους σπασμούς, ατροπίνης στους κολικούς και στη ρύθμιση ηλεκτρολυτών και έγχυση διττανθρακικού νατρίου σε πιθανή οξέωση. Πιθανόν να χρειαστεί και χορήγηση οξυγόνου.

Αλληλεπιδράσεις:
Δρόγη / Φάρμακο:
• Αντιπηκτικά (ηπαρίνη, βαρφαρίνη): λόγω της παρουσίας της υδροξυκουμαρίνης-δραστικού συστατικού της δρόγης με αντιπηκτική δράση-, πρέπει να αποφεύγεται η σύγχρονη χορήγηση του φυτού Aesculus hippocastanum με αντιπηκτικά για την αποφυγή πρόκλησης σοβαρής αιμορραγίας.
• Ασπιρίνη και άλλα σαλικυλικά: λόγω της παρουσίας της υδροξυκουμαρίνης, πρέπει να αποφεύγεται η σύγχρονη χορήγηση του φυτού Aesculus hippocastanum με ασπιρίνη ή άλλα σαλικυλικά για την αποφυγή πρόκλησης σοβαρής αιμορραγίας.

Δοσολογία και τρόπος χορήγησης:
Προτεινόμενη ημερήσια δόση:
Από το στόμα:
• τα τιτλοποιημένα εκχυλίσματα αισκίνης χορηγούνται σε αρχική δόση των 10 mg. Για την αντιμετώπιση προτραυματικού ή προεγχειρητικού οιδήματος, αιμορροΐδων ή συμπτωμάτων που οφείλονται σε φλεβική ανεπάρκεια, η συνήθης δόση είναι 40-120mg αισκίνης την ημέρα.
• 100 mg αισκίνης, που αντιστοιχούν σε 250-312,5 mg εκχυλίσματος, μπορεί να χορηγηθούν δύο φορές την ημέρα σε μορφή βραδείας αποδέσμευσης.
Τοπικά:
• Βάμμα 1:10 (0,6 ml) χορηγείται στην αντιμετώπιση επώδυνων αιμορροΐδων.
• Γέλη 1-2% εφαρμόζεται τοπικά αρκετές φορές την ημέρα σε ήπιες δερματικές βλάβες, εγκαύματα και για τη συμπτωματική ανακούφιση φλεβίτιδας.

Φύλαξη:
Η δρόγη πρέπει να προστατεύεται από το φως και την υγρασία.

•  Ελέγχεται η πιθανότητα ύπαρξης συμπτωμάτων ηπατοτοξικότητας, οπότε και διακόπτεται η χορήγηση της δρόγης.

•  Εξετάζεται η περίπτωση αιμορραγικού συμπτώματος, οπότε διακόπτεται η χορήγηση της δρόγης.

•  Σε εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων ή κνησμού δεν πρέπει να συνεχίζεται η λήψη της δρόγης.

•  Πρέπει να ενημερώνεται ο ασθενής για την αλληλεπίδραση της δρόγης με τυχόν φαρμακευτική αγωγή που ήδη ακολουθεί.