Φάρμακα «υψηλού κόστους»

Στο Συμβούλιο της Επικρατείας βρισκόταν, την ώρα που γράφεται αυτό το άρθρο, η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, αλλά και η κύρια προσφυγή του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου (Π.Φ.Σ.) και των Φαρμακευτικών Συλλόγων Αττικής (Φ.Σ.Α.) και Θεσσαλονίκης (Φ.Σ.Θ.) κατά της υπουργικής απόφασης των υπουργών Απασχόλησης Φ. Πάλλη-Πετραλιά και Υγείας Δημήτρη Αβραμόπουλου, η οποία καθορίζει τον τρόπο διάθεσης των «ακριβών» νοσοκομειακών φαρμάκων από τα ιδιωτικά φαρμακεία.

Η εφαρμογή αυτής της υπουργικής απόφασης έχει λάβει αναστολή μέχρι την 1η Μαΐου 2009 από τα υπουργεία Υγείας και Απασχόλησης.

Μέχρι τότε αναμένεται να έχει εκδοθεί και η απόφαση του ΣτΕ για τα ασφαλιστικά μέτρα, αν και η εκδίκαση της κύριας προσφυγής έχει προσδιορισθεί για το... 2010. Είναι απολύτως σίγουρο ότι το ΣτΕ θα εγκρίνει την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων μέχρι να εκδικασθεί η κύρια προσφυγή και, έτσι, η υπουργική απόφαση δεν θα εφαρμόζεται για μήνες.

Σύμφωνα με πολύ καλά πληροφορημένες πηγές του «Φ.Κ.», το υπουργείο Οικονομικών έχει ενοχληθεί έντονα από την απόφαση των υπουργών Απασχόλησης και Υγείας, καθώς αυτή στερεί τον κρατικό προϋπολογισμό από έσοδα αρκετών εκατομμυρίων ευρώ, αφού μειώνει τα έσοδα των φαρμακοποιών, και συνεπώς τη φορολογητέα ύλη.

Κύκλοι των συνδικαλιστών φαρμακοποιών με τους οποίους επικοινώνησε ο «Φ.Κ.» δηλώνουν ότι η τύχη της υπουργικής απόφασης θα κριθεί οριστικά από το ΣτΕ.

Σκοπεύουν πάντως να συνεχίσουν το διάλογο με τα υπουργεία και τον ΕΟΦ για να μην ταλαιπωρηθούν οι ασφαλισμένοι και για να εξορθολογισθεί τελικά η φαρμακευτική δαπάνη.

Σύμφωνα με πολύ καλά πληροφορημένες πηγές του «Φ.Κ.», το υπουργείο Υγείας δεν δίνει ούτε προτίθεται να δώσει μάχη για την εφαρμογή της εγκυκλίου, καθώς έχει αντιληφθεί πλέον τα σοβαρά προβλήματα που δημιουργεί και θεωρεί βασίμως ότι οι φαρμακοποιοί θα δικαιωθούν τελικά στο ΣτΕ.

Η προσφυγή των φαρμακευτικών συλλόγων

Η προσφυγή των Π.Φ.Σ. και Φ.Σ.Α. στο ΣτΕ τεκμηριώνει με στοιχεία και επιχειρήματα ότι ο προσδιορισμός της τιμής των φαρμάκων «υψηλού κόστους» από την υπουργική απόφαση των υπουργών Υγείας και Απασχόλησης είναι αντισυνταγματικός και παράνομος.

Οι φαρμακοποιοί υποστηρίζουν ότι από τη διάθεση των φαρμάκων υψηλού κόστους ζημιώνονται, καθώς το κέρδος τους περιορίζεται στο 5% αντί του 35% που ισχύει για τα άλλα φάρμακα. Υπογραμμίζουν ακόμη ότι η προμήθεια των φαρμάκων αυτών δεν γίνεται με τους ίδιους όρους που τα προμηθεύονται τα δημόσια νοσοκομεία για να τα διαθέσουν στους νοσηλευόμενους.

Οι φαρμακοποιοί σημειώνουν ότι η νομοθετική πρόβλεψη για τη διάθεση των φαρμάκων υψηλού κόστους και η επιβολή ανώτατου ορίου τιμής λιανικής πώλησης αντιβαίνει στη συνταγματικά κατοχυρωμένη οικονομική ελευθερία των φαρμακοποιών, καθώς η επιβαλλόμενη τιμή διάθεσης όχι μόνο δεν επιφέρει στα φαρμακεία «ένα έστω μικρό περιθώριο κέρδους, αλλά αντιθέτως επιφέρει τελικώς σημαντική ζημία».

Όμως, όπως αναφέρουν στις προσφυγές τους οι δύο Σύλλογοι, ο περιορισμός αυτός αντίκειται και στη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας, αλλά και στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, καθώς η διατίμηση των φαρμάκων αυτών επιφέρει δυσανάλογο περιορισμό της οικονομικής τους ελευθερίας, αν, μάλιστα, συγκριθεί με το περιθώριο κέρδους που υπάρχει για τα άλλα φάρμακα, που είναι το 35% επί της χονδρικής τιμής.

Η ανακοίνωση του Φ.Σ.Α.

Ιδιαίτερα σκληρή είναι η σχετική ανακοίνωση που εξέδωσε στα μέσα Φεβρουαρίου ο Φ.Σ.Α. για το θέμα.

Συγκεκριμένα, ο Σύλλογος τονίζει τα εξής:

«Ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Αττικής, έκπληκτος, παρακολουθεί τον τελευταίο καιρό τα αλλεπάλληλα νομοθετήματα τα οποία αφορούν την εν γένει διακίνηση του φαρμάκου στην Ελλάδα αντιλαμβανόμενος ότι τα παιχνίδια που παίζονται εις βάρος φαρμακοποιών και ασφαλισμένων δεν έχουν τελειωμό.

Η δήθεν επιτρεπόμενη πλέον διάθεση των νοσοκομειακών φαρμάκων από τα φαρμακεία, στην πραγματικότητα εξυπηρετεί μόνο τους φαρμακοβιομήχανους. Το υπουργείο προσπαθεί να μετακυλήσει τη διάθεση των φαρμάκων αυτών από τα κρατικά νοσοκομεία -τα οποία αδυνατούν να πληρώσουν τους προμηθευτές τους- προς τα ιδιωτικά φαρμακεία.

Οι φαρμακοποιοί δεν θα δεχτούν να χορηγούν νοσοκομειακά φάρμακα με ζημία τη στιγμή που ο υφιστάμενος νόμος ορίζει ποσοστό κέρδους 5%, όταν φορολογούνται για ποσοστό κέρδους 25%.

Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης θα είναι η ταλαιπωρία των ασφαλισμένων οι οποίοι δεν θα μπορούν να βρουν τα φάρμακά τους στα ιδιωτικά φαρμακεία. Αναπόφευκτα θα δημιουργηθούν ελάχιστα σημεία χορήγησης αυτών των φαρμάκων (5-6 σε όλη την Αττική), δηλαδή τα φαρμακεία που βρίσκονται κοντά σε νοσοκομεία. Εκτός αυτού, είναι προφανές ότι η αφερεγγυότητα του δημοσίου και αρκετών ασφαλιστικών ταμείων, που καθυστερούν τις πληρωμές τους επί εξάμηνο και πλέον (παρά τις συνεχείς περί του αντιθέτου δημόσιες δεσμεύσεις του υπουργού Υγείας κ. Αβραμόπουλου), καθιστούν αδιανόητη την οποιαδήποτε εφαρμογή του νόμου αυτού.

Ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Αττικής κατέθεσε ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας αίτηση ακύρωσης της απόφασης αυτής των συναρμοδίων υπουργείων για τα νοσοκομειακά φάρμακα. Εντός των ημερών θα κατατεθεί για το ίδιο θέμα αίτηση ασφαλιστικών μέτρων και προσφυγή στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Όλα αυτά μάς δείχνουν ότι βρισκόμαστε σε μία κατάσταση επικίνδυνη για τη φαρμακευτική περίθαλψη των ασφαλισμένων καθώς κατασκευάζονται νόμοι οι οποίοι ψηφίζονται στη Βουλή και οι οποίοι είναι στην πράξη ανεφάρμοστοι.

Η απόφαση του Π.Φ.Σ.

Την έναρξη της εφαρμογής της υπουργικής απόφασης περί νοσοκομειακών φαρμάκων την1η Σεπτεμβρίου 2009 αποφάσισε να ζητήσει ο Π.Φ.Σ., με ψήφισμα της γενικής του συνέλευσης που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 21 Μαρτίου. Ο Π.Φ.Σ. ζητεί με το ίδιο ψήφισμα «να καθορισθεί επιστημονικά με σαφήνεια ότι νοσοκομειακά φάρμακα είναι μόνο αυτά που έχουν αδειοδοτηθεί για χρήση σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Όλα τα άλλα φάρμακα επιβάλλεται να διατίθενται από τα ιδιωτικά φαρμακεία χωρίς όρους και διαφοροποιήσεις».

Το θέμα στη Βουλή

Εξάλλου, στη Βουλή έχει φέρει το θέμα ο Έκτορας Νασιώκας, με ερώτησή του προς τους υπουργούς Υγείας και Απασχόλησης. Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ ρωτάει μεταξύ άλλων τους συναρμόδιους υπουργούς:

«Προτίθεστε να αλλάξετε την ΚΥΑ, που ήδη έχει ανασταλεί, ούτως ώστε να γίνει λειτουργική και εφαρμόσιμη (συμφωνημένη με τον Πανελλήνιο Φαρμακευτικό Σύλλογο); Προτίθεστε να αλλάξετε τον τρόπο ταξινόμησης και χαρακτηρισμού αυτών των φαρμάκων, με βάση τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, σε “νοσοκομειακά-κρατικά φάρμακα” για συγκεκριμένες σοβαρές παθήσεις, αντί της γενικής κατηγορίας “φάρμακα υψηλού κόστους”, που προβλέπεται στην ΚΥΑ;».

Επίσης, ο Εκτ. Νασιώκας σημειώνει στην ερώτησή του: «Αν δεν υπάρξει κάποια νέα απόφαση, δεν μπορεί να χορηγηθεί τίποτα από τη νέα λίστα γιατί: α) δεν μπορεί να υπολογισθεί η τιμή αφού δεν περιλήφθηκε στην πρόσφατο δελτίο τιμών,β) υπάρχει διαφωνία σε σχέση με τον Φ.Π.Α., αφού τα νοσοκομεία -που με τους ίδιους όρους με τα φαρμακεία θα χορηγούν τα φάρμακα υψηλού κόστους- δεν χρεώνουν Φ.Π.Α. και δεν το αναφέρει και η Υπ. Απόφαση».

Α. Γαλανόπουλος: Θα ψάχνουμε για πολύ σημαντικά φάρμακα

Αποκαλυπτικός τόσο για τις προθέσεις της κυβέρνησης όσο και για τα προβλήματα που δημιουργεί η υπουργική απόφαση είναι ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδας (Ο.Σ.Φ.Ε.) Ανδρέας Γαλανόπουλος: «Η προσέγγιση της κυβέρνησης ήταν αποσπασματική, και οδηγήθηκε εκεί κυρίως από τον πανικό της λόγω των ελλειμμάτων και της γενικότερης χρηματοπιστωτικής κρίσης. Προφανώς, θέλοντας να μεταφέρει ελλείμματα του τομέα της Υγείας από τον κρατικό προϋπολογισμό, επέλεξε με αυτόν τον τρόπο ένα τζίρο περίπου 300 εκατ. € να τον ρίξει στις πλάτες των φαρμακοποιών, με αναμενόμενες συνέπειες, βέβαια, στη ρευστότητα των ταμείων, ιδιαίτερα του ΟΠΑΔ με τα τόσα προβλήματα».

Ο Ανδρέας Γαλανόπουλος προειδοποιεί επίσης: «Αυτή η υπουργική απόφαση, σε συνδυασμό με το νόμο για το κάπνισμα, που δίνει τη δυνατότητα με βάση το νόμο 3457/2006 του Κακλαμάνη στις ιδιωτικές κλινικές να προμηθεύονται τα φάρμακα σε νοσοκομειακή τιμή όπως τα δημόσια νοσοκομεία, εμπεριέχει εμπλοκή ως προς το κοινοτικό δίκαιο, την αρχή της αναλογικότητας, γιατί κάνει ουσιαστικά χονδρεμπόρους τους κλινικάρχες. Και φοβάμαι ότι δημιουργεί και μία νέα ομάδα εξαγωγέων, από την άποψη ότι πριμοδοτεί όλα αυτά τα φάρμακα, πολύ κρίσιμα για τη δημόσια υγεία, με μείον 13 ή με μείον 30% επί της λιανικής για εξαγωγές σε ακριβές χώρες της βόρειας Ευρώπης*

Φοβάμαι ότι θα ψάχνουμε να βρούμε αυτά τα προϊόντα και δεν θα υπάρχει τίποτε στην ελληνική αγορά, επειδή αφορούν χρήσιμες θεραπευτικές κατηγορίες, όπως καρκίνο, ρευματοειδή αρθρίτιδα, ψωριασικές αρθρίτιδες, αιμοποιητικούς παράγοντες κ.ά. Φοβάμαι ότι θα δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα στη δημόσια υγεία».

Δεδομένου, όμως, ότι ο κατάλογος των επίμαχων φαρμάκων έχει υπερβεί ήδη τα… 110 φάρμακα, φαίνεται ότι δεν υπάρχει ούτε κριτήριο ούτε όριο για την κατάταξη που επιχειρεί η κυβέρνηση.

Για κατάλογο-ακορντεόν κάνει λόγο ο Ανδρέας Γαλανόπουλος: «Στην πραγματικότητα η έννοια του προϊόντος υψηλού κόστους έπρεπε να προσδιορίζεται με βάση φαρμακο-οικονομικούς παράγοντες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο μόνος ορισμός που υπάρχει στο ελληνικό δίκαιο είναι μία φράση σε νόμο του 1989 - 1990, όπου προσδιορίζεται η έννοια του υψηλού κόστους προϊόντος ως αυτό που υπερβαίνει σε ημερήσιο κόστος την αξία της τότε τιμής του ημερήσιου κόστους θεραπείας σε τρίτη θέση κρατικού νοσοκομείου. Δηλαδή... 41 €!

Μιλάμε σοβαρά ότι σήμερα αυτή, και μόνο αυτή, η προσέγγιση, με καθαρά λογιστικά κριτήρια, που δεν λαμβάνει υπόψη την ωφέλεια του φαρμάκου από τη μείωση του κόστους της θεραπείας πιθανού ασθενούς μέσα σε νοσοκομείο ή την εξοικονόμηση πόρων από πλεονάζουσες εξετάσεις κ.ά., είναι από μόνη της ικανοποιητικός ορισμός για να προσδιορίσει ότι ένα φάρμακο είναι υψηλού κόστους; Ο μεγάλος κίνδυνος, εάν μείνει αυτός ο ορισμός, είναι ότι ο κατάλογος θα γίνει ακορντεόν στα χέρια κάθε υπουργού ή υφυπουργού.

Η θέση του κλάδου πρέπει να οριστεί, πέρα από το υψηλό κόστος, σύμφωνα με εκείνο που πραγματικά είναι αυτά τα φάρμακα. Και ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτών των φαρμάκων; Ότι είναι νοσοκομειακά φάρμακα που, την πρώτη φορά και μόνο, μπορούν να συνταγογραφηθούν σε νοσοκομείο και μόνο κατά την κρίση του γιατρού του νοσοκομείου μπορούν για λόγους φαρμακο-οικονομίας να συνεχίσουν σε θεραπεία κατ’ οίκον. Και επομένως τότε υπάρχει η δυνατότητα χορήγησης αυτών των φαρμάκων. Αυτή είναι μία προσέγγιση που έχει μέσα και λογική και ορθολογισμό».

Πάντως, ο Ανδρέας Γαλανόπουλος δεν θεωρεί ότι υπάρχει φόβος για εισβολή Ευρωπαίων χονδρεμπόρων στην ελληνική αγορά: «Δεν προκύπτει κανένα τέτοιο θέμα από την υπουργική απόφαση. Εδώ, προφανώς, υπάρχει ένας φόβος των φαρμακοποιών εξαιτίας της ύπαρξης διπλής τιμής. Πραγματικά ένας μεγάλος κίνδυνος να έρθουν τα πάνω κάτω στην ελληνική αγορά είναι εάν σταματήσει η σταθερή λιανική και η σταθερή χονδρική τιμή. Ουσιαστικά, χωρίς σημαντικές ωφέλειες για τους κρατικούς και ασφαλιστικούς προϋπολογισμούς, αυτό θα σημάνει μία πλήρη αναρχία στη φαρμακευτική αγορά.

Χωρίς καθεστώς γενοσήμων, η θεσμοθέτηση της διπλής τιμής δημιουργεί ουσιαστικά στρεβλώσεις μόνο και μόνο για το γεγονός ότι η φαρμακευτική αγορά είναι μία αγορά ελεγχόμενη από το κράτος σε επίπεδο τιμολόγησης, στην οποία οι νόμοι της αγοράς δεν ισχύουν».