Ενίσχυση της φυσικής άμυνας στον ήλιο. Πρόληψη πανάδων.

Απέναντι στις επιθετικές επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας, το δέρµα διαθέτει φυσικά µέσα άµυνας, λιγότερο ή περισσότερο αποτελεσµατικά, ανάλογα µε το άτοµο.

Πρόκειται για:

• Το τρίχωµα.
• Την κεράτινη στοιβάδα, η οποία µεταβάλλει τη διαδροµή της ακτινοβολίας µε δύο κύριους µηχανισµούς (ανάκλαση, απορρόφηση), µε τους οποίους µειώνονται οι δυσµενείς επιδράσεις της ακτινοβολίας.
• Τα επιφανειακά λιπίδια, που συµβάλλουν στο φιλτράρισµα της UVB ακτινοβολίας (το απολιπιδωµένο δέρµα εµφανίζει µειωµένη ανθεκτικότητα στην ακτινοβολία).
• Την πυκνότητα της επιδερµίδας (υπερκεράτωση), η οποία κάνει πιο ανθεκτική την επιδερµίδα, που είναι η βασική ζώνη επίθεσης της ηλιακής ακτινοβολίας.
• Τη χρώση από τη µελανίνη, φαινόµενο σύνθετο, για το οποίο ο κύριος υπεύθυνος είναι το µελανοκύτταρο, κύτταρο πολύ εξειδικευµένο, δενδροειδούς σχήµατος, που βρίσκεται ανάµεσα στα βασικά κερατινοκύτταρα και του οποίου η λειτουργία είναι η σύνθεση µιας φυσικής φωτοπροστατευτικής ουσίας, της µελανίνης.

Σε µία δεδοµένη δερµατική επιφάνεια, υπάρχει περίπου ο ίδιος αριθµός µελανοκυττάρων σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως αν είναι άσπροι, κίτρινοι ή µαύροι.

Ο αριθµός τους µειώνεται, κανονικά, µε την πάροδο της ηλικίας, περίπου κατά 10% κάθε δέκα χρόνια.

Τα µελανοκύτταρα περιέχουν εξειδικευµένα σωµατίδια, τα µελανοσώµατα, µέσα στα οποία πραγµατοποιείται η σύνθεση της µελανίνης που µεταφέρεται στα κερατινοκύτταρα. Το διαφορετικό χρώµα δέρµατος που παρατηρείται στις ανθρώπινες φυλές οφείλεται στη διαφορετική µορφολογία και κατανοµή αυτών των σωµατιδίων.

Βρείτε το φωτότυπό σας

Όλοι οι άνθρωποι δεν αντιδρούν το ίδιο απέναντι στον ήλιο. Κάθε άτοµο παρουσιάζει γενετικά χαρακτηριστικά που καθορίζουν το φωτότυπό του, δηλαδή την ευαισθησία του στην ηλιακή ακτινοβολία, καθώς και την ικανότητά του να µαυρίσει.

Πρόκειται για:
• Το χρώµα των µαλλιών
• Το χρώµα του δέρµατος
• Την ύπαρξη ή όχι φακίδων
• Τη φωτοευαισθησία του, δηλαδή τη συχνότητα εµφάνισης ηλιακού ερυθήµατος κατά την πρώτη έκθεση στον ήλιο και µετά από τρεις εβδοµάδες έκθεσης
• Την ποιότητα του µαυρίσµατος (ένταση χρώµατος, λάµψη δέρµατος, διάρκεια µαυρίσµατος κτλ.).

Μάθετε να αναγνωρίζετε το φωτότυπό σας, ώστε να επιλέγουν το φωτοπροστατευτικό που ανταποκρίνεται στις δικές σας ανάγκες.

Συνειδητοποιείστε ότι στο θέµα «µαύρισµα» υπάρχουν δεδοµένα γενετικά χαρακτηριστικά που δε µεταβάλλονται. Για παράδειγµα, µια κοκκινοµάλλα µε άσπρο δέρµα δε θα αποκτήσει ποτέ το ίδιο µαύρισµα µε µία µελαχρινή µε σκούρο δέρµα γιατί έχει διαφορετική ποιότητα µελανίνης, οπότε είναι µάταιη η επαναλαµβανόµενη και παρατεταµένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΝΕΥΡΕΣΗΣ ΦΩΤΟΤΥΠΟΥ

+ ελαφρύ, ++μέτριο, +++έντονο

Οι κατάλληλες ερωτήσεις στον εαυτό σας

• Όταν εκτίθεστε στον ήλιο δηµιουργούνται πανάδες ή φακίδες;
• Έχετε πάθει ποτέ έγκαυµα; (συνεχώς, συχνά, σπάνια, πολύ σπάνια, ποτέ)

Στην αρχή µόνο των διακοπών σας ή σε όλη τη διάρκεια;

• Μαυρίζετε εύκολα ή δύσκολα; Πώς είναι το µαύρισµά σας; (σχεδόν ανύπαρκτο, ελαφρύ, χρυσαφί, σκούρο, πολύ σκούρο)

Για να καταλήξετε στο σωστό φωτότυπο και να πάρετε το σωστό δείκτη φωτοπροστασίας, λάβετε υπόψη σας ότι τα µαλλιά µπορεί να είναι βαµµένα και να µην είναι φυσικό το χρώµα, ότι µπορεί να είστε µακιγιαρισµένη και το χρώµα του δέρµατος να φαίνεται πιο σκούρο, µπορεί ακόµη να έχετε χρησιµοποιήσει κάποιο προϊόν «µαυρίσµατος χωρίς ήλιο» ή να έχει κάνει solarium.

Μάθετε να διαχειρίζεστε το δικό σας «Κεφάλαιο Ήλιος»

Το σύνολο των µηχανισµών για την άµυνα του δέρµατος απέναντι στις ηλιακές επιθέσεις είναι, κατά κάποια έννοια, µια κληρονοµιά γενετικά καθορισµένη, κληροδοτηµένη από τη στιγµή της γέννησης µε σκοπό την προστασία του δέρµατος από τον ήλιο σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Οι µηχανισµοί αυτοί επαρκούν περίπου για 5.000 ώρες έκθεσης στον ήλιο για τα ανοιχτά δέρµατα και για 15.000 ώρες για τα σκούρα δέρµατα.

Αυτοί οι µηχανισµοί άµυνας τίθενται σε ισχύ από την πρώτη έκθεση στον ήλιο και µειώνονται κάθε φορά που το φυσικό σύστηµα προστασίας του δέρµατος κινητοποιείται. Είναι ευνόητο λοιπόν ότι, αφού το σύστηµα φυσικής προστασίας του καθενός έχει σαφή όρια ζωής, µειώνεται ακόµα πιο γρήγορα όσο πιο συχνές και εντατικές είναι οι εκθέσεις στην ηλιακή ακτινοβολία (λαµβάνοντας πάντα υπόψη και τις συνθήκες υψηλής ηλιοφάνειας που επικρατούν στη χώρα µας). Από τη στιγµή που αυτό το σύστηµα εξαντλείται, το δέρµα κινδυνεύει.

Περίπου στην ηλικία των 18-20 ετών, έχει ήδη εξαντληθεί το µισό του γενετικά κληρονοµηµένου συστήµατος φυσικής άµυνας του οργανισµού. Στην πραγµατικότητα ένα παιδί, το οποίο παίζει πολύ έξω από το σπίτι, δέχεται στη διάρκεια ενός χρόνου τρεις φορές πιο πολύ ακτινοβολία UVB από έναν ενήλικα. Στην παιδική ηλικία, η πλειοψηφία των ανθρώπων έχει δεχτεί το µισό της συνολικής ακτινοβολίας που θα δεχτεί σε όλη της τη ζωή.

Αυτή, λοιπόν, την κληρονοµιά της φυσικής προστασίας του οργανισµού θα πρέπει να τη χρησιµοποιούµε µε φειδώ και να µην την εξαντλούµε, από την παιδική ακόµη ηλικία.

Η χρώση του δέρµατος από τη µελανίνη

Η χρώση του δέρµατος από τη UV ακτινοβολία περιλαµβάνει:

• Την άµεση χρώση: είναι το αποτέλεσµα της δράσης της UVA ακτινοβολίας. Επέρχεται αµέσως µετά την έκθεση στις ηλιακές ακτίνες (ονοµάζεται «το µαύρισµα της νύχτας») και εµφανίζεται σταδιακά µέσα σε λίγες ώρες. Οφείλεται στη φωτο-οξυγόνωση των µελανοσωµάτων που προϋπάρχουν. Παρατηρείται κυρίως στους φωτότυπους ΙΙΙ και ΙV (ξανθοί και ανοιχτοί καστανοί) και δεν προστατεύει το δέρµα από τις επόµενες ακτινοβολίες που δέχεται.
• Την παρατεταµένη χρώση (ή µαύρισµα): εµφανίζεται περίπου δύο ή τρεις µέρες µετά την έκθεση στον ήλιο, φτάνοντας στο maximum µέσα σε τρεις εβδοµάδες, για να εξαφανιστεί κατόπιν σταδιακά µε απολέπιση µετά το σταµάτηµα της έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία.

Αυτή η παρατεταµένη χρώση είναι το αποτέλεσµα της δράσης κυρίως της UVB ακτινοβολίας και σε πολύ µικρότερο βαθµό της UVA.

Δερµατικές υπερχρωµίες

Οι δερµατικές υπερχρωµίες διαφέρουν ως προς τον τρόπο εκδήλωσης και το µηχανισµό που οδηγεί στην εµφάνισή τους. Συχνά αποτελούν ένα δυσάρεστο αισθητικό πρόβληµα, κυρίως όταν εµφανίζονται µε τη µορφή πανάδων, στο πρόσωπο ή στα χέρια.

Φακίδες, χλόασµα, λεκέδες εγκυµοσύνης, πανάδες από την ηλιακή ακτινοβολία ή από φωτοευαισθησία (λόγω χρήσης φαρµάκων ή αρωµάτων), είναι όλες αποτέλεσµα της απορύθµισης παραγωγής της µελανίνης και γίνονται περισσότερες και πιο έντονες µε την έκθεση στον ήλιο.

Ανάµεσα στις δερµατικές υπερχρωµίες, που µπορούν να θεραπευτούν µε προϊόντα κοσµητικής, αυτές που πιο συχνά µας απασχολούν στο φαρµακείο είναι οι πανάδες ή µελαγχρωµίες.

Τις συναντάµε κυρίως σε περιοχές του σώµατος που είναι εκτεθειµένες στον ήλιο, όπως στο πρόσωπο, στο λαιµό, στο ντεκολτέ, στους ώµους και στα χέρια.

Στην πραγµατικότητα, το µελανοκυτταρικό σύστηµα, του οποίου η ωρίµαση και η γήρανση είναι γενετικά προγραµµατισµένες, υφίσταται και αυτό επίσης τις καταστρεπτικές συνέπειες των ακτινών UV, που επιταχύνουν τη φθορά του.

Αυτές οι ενοχλητικές πανάδες εµφανίζονται λόγω της επίδρασης της ηλιακής ακτινοβολίας και πολλαπλασιάζονται µε το πέρασµα των χρόνων ή είναι απόκτηµα της πολύ προχωρηµένης ηλικίας. Η παρουσία τους είναι το αποτέλεσµα µιας εντοπισµένης παραγωγής κάποιου αριθµού µελανοκυττάρων και της άναρχης δραστηριότητάς τους, γεγονότα που εξηγούν ότι σκουραίνουν πιο γρήγορα από ότι το δέρµα που βρίσκεται γύρω τους κατά την έκθεση στον ήλιο.

Αντιαισθητικές και ιδιαίτερα ανθεκτικές αυτές οι δερµατικές υπερχρωµίες, απαιτούν µακρόχρονη θεραπεία, η οποία πρέπει απαραιτήτως να συνοδεύεται από υψηλή φωτοπροστασία. Τα αποτελέσµατα, σχετικώς ασταθή, δεν είναι δυνατά παρά µόνο στο επίπεδο της επιδερµίδας. Εάν η µελανίνη έχει κατορθώσει, επιφέροντας βλάβες στο σηµείο επαφής δέρµατος-χορίου, να εγχυθεί µέσα στο χόριο, εκεί παγιδεύεται από τα µακροφάγα τα οποία τη συγκρατούν µόνιµα και η βλάβη είναι σχεδόν µη αναστρέψιµη.

Γενικότερες συµβουλές για την επιλογή του κατάλληλου προϊόντος

• Η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία είναι καλό να περιοριστεί και να χρησιµοποιείται φωτοπροστατευτικό µε πολύ υψηλό δείκτη προστασίας ακόµη και στον ήλιο της πόλης.
• Εάν οι κηλίδες υπερχρωµίας στο δέρµα ατονήσουν ή εξαφανιστούν, συστήστε στους πελάτες σας να χρησιµοποιούν αντηλιακό µε υψηλό δείκτη προστασίας (total protection), από τις πρώτες κιόλας καλοκαιρινές ηµέρες, ώστε να µην επανεµφανιστούν.

Τα δραστικά συστατικά

• Λευκαντικά: εκχύλισµα αχιλλείας χιλιοφύλλου, ασκορβικό οξύ και τα παράγωγά του, κοζικό οξύ, υδροκινόνη, ρουκινόλη (νεότερη λευκαντική ουσία που αναστέλλει την παραγωγή καφέ και µαύρης µελανίνης και σύµφωνα µε τις κλινικές της µελέτες η θεραπεία αποχρωµατισµού µπορεί να γίνει και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, καθώς δεν υπάρχει κίνδυνος από την έκθεση στον ήλιο κατά τη διάρκεια της θεραπείας).
• Συµπληρωµατικά συστατικά: AHA, ρετιναλδεΰδη, ρετινόλη.

Προσοχή!

• Στην επαφή λευκαντικού προϊόντος µε τα µάτια και τα βλέφαρα.
• Στην επιλογή των λευκαντικών ουσιών για τη θεραπεία αποχρωµατισµού κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και κατά την έκθεση στον ήλιο.
• Στη χρήση προϊόντων αποχρωµατισµού σε περιπτώσεις ερεθισµού και σε
πολύ µεγάλες επιφάνειες διότι υπάρχει κίνδυνος αποχρωµατισµού κατά τόπους (σε νεότερες λευκαντικές ουσίες δεν παρατηρείται αυτό το φαινόµενο).