Ένα καινοτόμο μόριο υπόσχεται καλύτερη ζωή για όσους πάσχουν από καρκίνο του προστάτη

Ιδιαίτερα αισθητή κάνει σήμερα την παρουσία του στον παγκόσμιο νοσολογικό χάρτη ο καρκίνος του προστάτη, καθώς αποτελεί τον πιο συχνό καρκίνο στους άντρες και τη δεύτερη συνηθέστερη αιτία θανάτου από καρκίνο γενικότερα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, στατιστικά, 1 στους 6 άνδρες αναπτύσσει κάποια στιγμή στη ζωή του τη νόσο, ενώ τα άτομα με ιστορικό προσβολής σε επίπεδο συγγενείας πρώτου βαθμού (πατέρας, αδελφός κτλ) διατρέχουν 2,4 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισής της σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Εάν, μάλιστα, ο καρκίνος του συγγενούς έχει διαγνωσθεί σε σχετικά νέα ηλικία (π.χ. στα 50-60), ο κίνδυνος αυτός διπλασιάζεται.

Όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα σημερινά επιστημονικά δεδομένα, οι πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη αυξάνονται με την ηλικία. Έτσι, ποσοστό 30% των ανδρών θα προσβληθούν στην ηλικία των 50 ετών, και ποσοστό 80% θα προσβληθούν στα 80 τους χρόνια. Σε κάθε περίπτωση, για τα άτομα μεγάλης ηλικίας με διάφορα προβλήματα υγείας και προσδόκιμο επιβίωσης μέχρι 10 χρόνια, τα ποσοστά ωφέλειας από τυχόν προληπτικό έλεγχο του καρκίνου του προστάτη είναι εξαιρετικά χαμηλά.

Στους διιαγνωσμένους ασθενείς, ποσοστό άνω του 50% εκείνων που θα υποβληθούν σε θεραπεία θα εμφανίσει στυτική δυσλειτουργία, ενώ και ένα 5 - 10% θα παρουσιάσει ατελή έλεγχο στην ούρηση (ακράτεια). Επιπλέον, με δεδομένο το γεγονός ότι ο καρκίνος του προστάτη δε δίνει κανένα σύμπτωμα σε πρώιμα στάδια, όταν δε διενεργείται συχνός προληπτικός έλεγχος η διάγνωση τίθεται, δυστυχώς, από τα συμπτώματα των μεταστάσεων (π.χ. πόνους από οστική προσβολή κτλ).

Ωστόσο, σημαντική πρόοδος σημειώνεται στις μέρες μας σε ό,τι αφορά τη θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου, καθώς νέα, δυνατά «όπλα» προστίθενται, πλέον, στο φαρμακευτικό «οπλοστάσιο» των επιστημόνων στη «μάχη» κατά του καρκίνου του προστάτη. Ένα από αυτά είναι η ουσία ενζαλουταμίδη (enzalutamide).

Πρόκειται για ένα καινοτόμο μόριο, η δραστικότητα του οποίου τεκμηριώνεται σε επίπεδο μεγάλων κλινικών δοκιμών, που χορηγείται από του στόματος μια φορά την ημέρα. Η ενζαλουταμίδη δρα ως αναστολέας του υποδοχέα των ανδρογόνων (AR), αναστέλλοντας πολλαπλά το σηματοδοτικό μονοπάτι του υποδοχέα με τρεις διαφορετικούς μηχανισμούς: α) εμποδίζει τη σύνδεση των ανδρογόνων στους αντίστοιχους υποδοχείς, β) αναστέλλει τη μεταφορά των συμπλόκων του υποδοχέα στον πυρήνα και γ) αναστέλλει την πρόσδεσή τους στο DNA, καθιστώντας αδύνατο τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων και την ανάπτυξη του όγκου.

Οι φαρμακευτικές εταιρίες Astellas Pharma Inc. και Medivation Inc. ανακοίνωσαν πρόσφατα ότι η Ανεξάρτητη Επιτροπή Παρακολούθησης Δεδομένων (Independent Data Monitoring Committee – I.D.M.C.) τις ενημέρωσε σχετικά με τα θετικά αποτελέσματα της προγραμματισμένης ενδιάμεσης ανάλυσης της κλινικής μελέτης PREVAIL, φάσης ΙΙΙ, με την ενζαλουταμίδη, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 1.700 άνδρες με μεταστατικό, ανθεκτικό στον ευνουχισμό, καρκίνο του προστάτη (mCRPC). Οι ασθενείς είχαν προηγούμενα υποτροπιάσει σε αγωγή στέρησης ανδρογόνων και δεν είχαν λάβει χημειοθεραπεία.

Η I.D.M.C. κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ενζαλουταμίδη έδειξε ευνοϊκή σχέση οφέλους/κινδύνου, βασιζόμενη στα σημαντικά οφέλη που παρατηρήθηκαν στα 2 πρωτεύοντα καταληκτικά σημεία της μελέτης (Συνολική Επιβίωση και Απεικονιστική Επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου), και το προφίλ ασφάλειας του προϊόντος. Η Επιτροπή συνέστησε την πρώιμη διακοπή της μελέτης και τη χορήγηση της ενζαλουταμίδης στους ασθενείς που λάμβαναν εικονικό φάρμακο. Πρόσθετα αποτελέσματα της μελέτης PREVAIL, φάσης ΙΙΙ, συμπεριλαμβανομένων και των δεδομένων ασφάλειας, θα κατατεθούν προς παρουσίαση σε προσεχές ιατρικό συνέδριο.

Συνολικά, η I.D.M.C. ενημέρωσε για τα εξής:

• Οι ασθενείς που έλαβαν ενζαλουταμίδη είχαν στατιστικά σημαντικό όφελος στη Συνολική Επιβίωση συγκρινόμενοι με αυτούς που έλαβαν εικονικό φάρμακο (p<0,0001). Η ενζαλουταμίδη μείωσε τον κίνδυνο θανάτου κατά 30% σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (Σχετικός Κίνδυνος=0,70; 95% διάστημα εμπιστοσύνης (0,59-0,83).
• Οι ασθενείς που έλαβαν ενζαλουταμίδη είχαν στατιστικά σημαντικό όφελος στην Απεικονιστική Επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου (rPFS) συγκρινόμενοι με αυτούς που έλαβαν εικονικό φάρμακο (p<0,0001). Η ενζαλουταμίδη μείωσε τον κίνδυνο Απεικονιστικής Επιβίωσης χωρίς εξέλιξη της νόσου κατά 81% σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο (Σχετικός Κίνδυνος =0,19); 95% διάστημα εμπιστοσύνης (0,15-0,23).
• Το ποσοστό εν ζωή ασθενών στην ομάδα της ενζαλουταμίδης ήταν 72% σε σύγκριση με το 65% στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου κατά το χρονικό σημείο της ενδιάμεσης ανάλυσης.
• Η διάμεση συνολική επιβίωση στην ενδιάμεση ανάλυση υπολογίστηκε σε 32,4 μήνες για τους ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με ενζαλουταμίδη (95% διάστημα εμπιστοσύνης, 31,5 μήνες-το άνω όριο δεν έχει επιτευχθεί) έναντι 30,2 μηνών (95% διάστημα εμπιστοσύνης, 28 μήνες- το άνω όριο δεν έχει επιτευχθεί) για τους ασθενείς που έλαβαν εικονικό φάρμακο. Λόγω της πρόωρης διακοπής της μελέτης, κι ενώ η πλειοψηφία των ασθενών είναι ακόμη εν ζωή, οι εκτιμήσεις για τη Συνολική Επιβίωση δεν είναι τόσο ακριβείς όσο ο Σχετικός Κίνδυνος. Για τον υπολογισμό του Σχετικού Κινδύνου λαμβάνονται δεδομένα από όλους τους ασθενείς, ενώ η διάμεση συνολική επιβίωση αποτελεί μοναδική σημειακή εκτίμηση πολύ μικρότερου αριθμού ασθενών σε κίνδυνο.
• Η διάμεση Απεικονιστική Επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου (rPFS) δεν έχει ακόμα επιτευχθεί για την ομάδα της ενζαλουταμίδης (95% διάστημα εμπιστοσύνης 13,8 μήνες - το άνω όριο δεν έχει επιτευχθεί), ενώ στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου ήταν 3,9 μήνες (95% διάστημα εμπιστοσύνης, 3,7-5,4 μήνες).
• Με δεδομένο το όφελος Συνολικής Επιβίωσης και το προφίλ ασφάλειας, η I.D.M.C. θεώρησε ευνοϊκή τη συνολική σχέση οφέλους/κινδύνου για την ομάδα της ενζαλουταμίδης και συνέστησε ομόφωνα τη χορήγησή της στους ασθενείς που λάμβαναν εικονικό φάρμακο.
• Από τους 1.715 ασθενείς που τυχαιοποιήθηκαν στη μελέτη PREVAIL, δύο ασθενείς εμφάνισαν σπασμούς, όπως ανέφεραν οι ερευνητές. Η πλήρης ανάλυση των δεδομένων ασφάλειας θα είναι διαθέσιμη μετά το κλείδωμα της βάσης δεδομένων και την άρση του τυφλού σχεδιασμού της μελέτης.

Όπως τόνισε ο Πρόεδρος του Τμήματος Ουρολογίας των Πανεπιστημιακών Κλινικών Saint Luc, του Καθολικού Πανεπιστημίου του Louvain (UCL) και Κύριος Ερευνητής στην Ευρώπη για τη μελέτη PREVAIL, Καθηγητής Bertrand Tombal, MD, PhD, «σε αυτή την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα εποχή για την θεραπεία του μεταστατικού, ανθεκτικού στον ευνουχισμό, καρκίνου του προστάτη (mCRPC) που διερχόμαστε, η ανακάλυψη και ανάπτυξη της ενζαλουταμίδης αποτελεί σημαντική πρόοδο.