Έκζεμα: Μελέτες για την επίδρασή του στην ψυχική υγεία

Σοβαρές είναι οι επιπτώσεις της ατοπικής δερματίτιδας στην ψυχική υγεία ατόμων κάθε ηλικίας και φύλου. Η έρευνα έχει αποδείξει ότι αυτή η δερματοπάθεια προκαλεί σε ενήλικες κατάθλιψη και άγχος. Μάλιστα, η σοβαρότητα της κατάθλιψης εξαρτάται από την ένταση της ατοπικής δερματίτιδας στους ανθρώπους άνω των 18 ετών.

Παρόμοια, όμως είναι και τα συμπτώματα που έχουν τα παιδιά. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο και δημοσιεύθηκε αυτόν το μήνα στη διαδικτυακή έκδοση του επιστημονικού περιοδικού JAMA διαπίστωσε ότι τα έντονα συμπτώματα του εκζέματος προκαλούν στα παιδιά και τους εφήβους όχι μόνο κατάθλιψη αλλά και εσωτερικευμένου τύπου διαταραχές. Ο κίνδυνος αυτός ήταν αξιοσημείωτος ακόμη και για παιδιά με ήπια ατοπική δερματίτιδα.

«Το έκζεμα (με την ατοπική δερματίτιδα να είναι η πιο συχνή μορφή του) είναι μια χρόνια, υποτροπιάζουσα, φλεγμονώδης δερματική νόσος, η οποία προκαλεί έντονο κνησμό και δυσφορία στον πάσχοντα. Ο κνησμός και η άσχημη εμφάνιση του δέρματος στην περιοχή της βλάβης, το οποίο γίνεται τραχύ, ξηρό και φολιδωτό, συχνά με κόκκινες, καφέ και γκρι κηλίδες, ή εξάνθημα το οποίο μπορεί να παρουσιάσει ορορροή και εφελκιδοποίηση μετά από έντονο ξύσιμο, οδηγούν σε αϋπνία και κοινωνική αμηχανία, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής τόσο των πασχόντων όσο και των οικογενειών τους», μας εξηγεί ο Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.

«Η πάθηση συχνά εμφανίζεται από τα πρώτα χρόνια της ζωής και ανά διαστήματα ο ασθενής βιώνει περιόδους ύφεσης και έξαρσης, καθώς δεν υπάρχει μόνιμη θεραπεία. Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι επηρεάζει το 20% των παιδιών και έως 10% των ενηλίκων στις ανεπτυγμένες χώρες. Παρόλα αυτά, οι περισσότερες μελέτες επικεντρώνονται σε ενήλικες», επισημαίνει.

Από την άλλη πλευρά, οι διαταραχές της ψυχικής υγείας είναι μία από τις κύριες αιτίες αναπηρίας παγκοσμίως, με την κατάθλιψη και το άγχος να αντιπροσωπεύουν μαζί περισσότερο από το μισό αυτού του φορτίου. Η κατάθλιψη εκδηλώνεται ως απώλεια ενδιαφέροντος και απόλαυσης σε συνηθισμένα πράγματα και εμπειρίες και επηρεάζει περίπου το 4,4% του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι αγχώδεις διαταραχές που χαρακτηρίζονται, μεταξύ άλλων από άγχος, κρίσεις πανικού, φοβίες και κοινωνική φοβία, επηρεάζουν περίπου το 3,6%. Τόσο η κατάθλιψη, όσο και το άγχος σχετίζονται με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα.

Δεδομένων των υψηλών ποσοστών του πληθυσμού που πάσχουν από τις συγκεκριμένες παθήσεις, η ανάγκη για επισταμένη έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις της ατοπικής δερματίτιδας στην ψυχική υγεία είναι επιτακτική.

Για τη διερεύνηση της χρονικής σχέσης μεταξύ ατοπικής δερματίτιδας και εκδήλωσης κατάθλιψης/άγχους επιστήμονες από το Ηνωμένο Βασίλειο διεξήγαγαν μια μελέτη σε 526.808 ενήλικες με την πάθηση, έχοντας ως ομάδα ελέγχου 2.569.030 άτομα χωρίς αυτήν. Η δερματοπάθεια συσχετίστηκε με αυξημένη συχνότητα πρωτοεμφανιζόμενης κατάθλιψης και άγχους. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι όσο πιο σοβαρό ήταν το έκζεμα τόσο ισχυρότερη επίδραση είχε στην κατάθλιψη. Ωστόσο, δεν βρήκαν να υπάρχει τόσο έντονος συσχετισμός μεταξύ σοβαρότητας του εκζέματος και πρωτοεμφανιζόμενου άγχους. Αυτά τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν τη σημασία μιας ολοκληρωμένης βιοψυχοκοινωνικής προσέγγισης για τον περιορισμό των ψυχικών διαταραχών σε άτομα με έκζεμα που θα μπορούσε να καθοδηγήσει τους θεράποντες ιατρούς σε μια πιο αποτελεσματική διαχείριση του.

Μια άλλη ερευνητική ομάδα από το Ηνωμένο Βασίλειο εξέτασε τη σχέση μεταξύ ατοπικής δερματίτιδας και εσωτερικοποίησης συμπεριφορών/συμπτωμάτων κατάθλιψης κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, καθώς και τους πιθανούς παράγοντες που παίζουν ρόλο σε αυτήν, όπως το άσθμα/ρινίτιδα, ο ύπνος και η ύπαρξη φλεγμονής. Τα ευρήματα έδειξαν ότι η κατάθλιψη και οι διαταραχές εσωτερικευμένου τύπου στις οποίες περιλαμβάνονται οι αγχώδεις και οι συναισθηματικές διαταραχές, ξεκινούν σε πολύ μικρή παιδική ηλικία. Οι ερευνητές επισήμαναν, δε, ότι είναι σημαντικό να μελετηθεί η επίδραση των νέων θεραπειών της ατοπικής δερματίτιδας στον ύπνο και την ψυχική υγεία. «Η προσπάθεια ελέγχου των συμπτωμάτων της ατοπικής δερματίτιδας γίνεται με διάφορους τρόπους. Για την αντιμετώπιση του κνησμού υπάρχουν αποτελεσματικές κρέμες, ενώ για τη φλεγμονή δίδονται κρέμες, χάπια ή ενέσεις, αναλόγως της σοβαρότητας του εκζέματος. Για την αποκατάσταση του δέρματος χρησιμοποιούνται κρέμες, και για τη θεραπεία τυχόν μολύνσεων, που έχουν προκύψει από το ξύσιμο κατά την προσπάθεια ανακούφισης από τον κνησμό, προτείνονται από του στόματος φαρμακευτικές αγωγές.

Ύφεση των συμπτωμάτων του εκζέματος προσφέρει και η φωτοθεραπεία. Αυτή περιλαμβάνει την έκθεση του δέρματος σε ελεγχόμενους χρόνους σε φυσικό ηλιακό φως. 'Αλλες μορφές φωτοθεραπείας περιλαμβάνουν χρήση υπεριώδους ακτινοβολίας. Α (UVA) και στενού φάσματος UVB, είτε μόνες τους είτε σε συνδυασμό με φάρμακα. Τα τελευταία χρόνια έχουν προστεθεί στη φαρέτρα των δερματολόγων και οι βιολογικοί παράγοντες (φάρμακα βιοτεχνολογίας με μονοκλωνικά αντισώματα που αναπτύσσονται ειδικά για μια θεραπεία) για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων που προκαλεί το έκζεμα.

Η προσπάθειά μας θα πρέπει να είναι η ολιστική αντιμετώπιση του εκζέματος, ειδικά σε παιδιά με εκτεταμένες βλάβες που σε ορισμένες περιπτώσεις καλύπτουν στο 60% της επιφάνειας του δέρματός τους», καταλήγει ο δρ Χρήστος Στάμου.