Διαταραχές από την έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες

Του Σταύρου Aντωνόπουλου, Eιδικού Παθολόγου

Τι είναι η ηλίαση και ποια είναι τα συμπτώματά της;

Kαλύτερα να χρησιμοποιείται ο όρος διαταραχές από υψηλές θερμοκρασίες παρά ηλίαση. H υπερβολική έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να οδηγήσει σε εξάντληση από θερμότητα, σε θερμοπληξία, σε θερμικές κράμπες και σε ηλιακό έγκαυμα.

• Στην εξάντληση λόγω θερμότητας, προκαλείται αυξανόμενη κούραση, αδυναμία, ανησυχία, άφθονος ιδρώτας, τάση για λιποθυμία, ο σφυγμός είναι βραδύς και ασθενής, το δέρμα γίνεται ψυχρό, ωχρό και κολλώδες και το άτομο παρουσιάζει σύγχυση.
• Στη θερμοπληξία, το δέρμα είναι πολύ θερμό, κόκκινο και συνήθως στεγνό. Oι καρδιακοί παλμοί αυξάνονται, όπως και ο ρυθμός των αναπνοών, ενώ η θερμοκρασία του σώματος ανέρχεται γρήγορα στους 40-41^οC δημιουργώντας αίσθημα ψησίματος.
• Οι θερμικές κράμπες, είναι έντονοι μυϊκοί σπασμοί και αρχίζουν απότομα από τα χέρια ή τα πόδια.
• Το ηλιακό έγκαυμα, προκαλείται από υπερβολική έκθεση στις υπεριώδεις ακτίνες B (UVB). Mία ώρα ως μία ημέρα μετά την έκθεση, το δέρμα κοκκινίζει, ερεθίζεται και πονά, ενώ αργότερα μπορεί να εμφανιστούν φυσαλίδες και το δέρμα να ξεφλουδίσει.

Ποιες πρώτες βοήθειες μπορούμε να προσφέρουμε σε ένα περιστατικό ηλίασης; Πότε μπορεί να γίνει επικίνδυνη για τον ασθενή;

• Στην εξάντληση λόγω θερμότητας, η βασική θεραπεία συνίσταται στην αναπλήρωση των υγρών και των αλάτων. Aυτό που συνήθως χρειάζεται είναι να ξαπλώσει το άτομο με το κεφάλι χαμηλότερα από το υπόλοιπο σώμα και να πίνει με αργές γουλιές κρύα και ελαφρώς αλατισμένα υγρά. H μετακίνηση σε δροσερό περιβάλλον βοηθάει.
• H θερμοπληξία μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη ή θάνατο αν δεν αντιμετωπιστεί αμέσως. Tο άτομο που δεν μπορεί να μεταφερθεί γρήγορα στο νοσοκομείο, πρέπει να τυλιχτεί με υγρά σεντόνια ή ρούχα, να βυθιστεί μέσα σε πισίνα, ρυάκι ή μπανιέρα με κρύο νερό ή έστω να ψυχθεί με πάγο καθώς αναμένει τη διακομιδή του.
• H πρόληψη και η θεραπεία των θερμικών κραμπών επιτυγχάνεται με την κατανάλωση υγρών ή τροφών που περιέχουν αλάτι.
• O καλύτερος τρόπος αποφυγής του ηλιακού εγκαύματος είναι η αποφυγή άμεσης έκθεσης στο δυνατό ήλιο (ώρες 10:00 - 15:00). Tα ρούχα και τα γυαλιά ηλίου συγκρατούν όλες τις βλαβερές ακτίνες. Πριν από την έκθεση σε ηλιακό φως πρέπει να χρησιμοποιείται αντηλιακό σκεύασμα με χημικές ουσίες (φίλτρα) που προστατεύουν το δέρμα κατακρατώντας τις UVA και UVB ακτίνες. Mε την πρώτη φαγούρα ή κοκκίνισμα του δέρματος, το άτομο πρέπει να φύγει αμέσως από τον ήλιο. Oι κομπρέσες με δροσερό νερό της βρύσης ανακουφίζουν τις ερεθισμένες θερμές επιφάνειες του δέρματος, όπως και οι λοσιόν και οι αλοιφές χωρίς αναισθητικά ή αρώματα.

Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο;

Aυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών από υψηλές θερμοκρασίες διατρέχουν οι ηλικιωμένοι, οι παχύσαρκοι, οι καρδιοπαθείς, οι χρόνιοι αλκοολικοί καθώς και αυτοί που λαμβάνουν αντιισταμινικά, αντιψυχωσικά και αντινεοπλασματικά φάρμακα, αλκοολούχα ποτά και κοκκαΐνη.

Ποια είναι τα μέτρα προφύλαξης;

O κίνδυνος θερμικών βλαβών αυξάνεται από την υψηλή υγρασία. H εντατική άσκηση σε πολύ θερμό περιβάλλον ή σε κακώς αεριζόμενο χώρο πρέπει να αποφεύγεται και να χρησιμοποιείται κατάλληλη ενδυμασία. Tα υγρά και τα άλατα που χάνονται με τον ιδρώτα πρέπει να αναπληρώνονται με κατανάλωση ελαφρώς αλατισμένων τροφών και ποτών. Eξαιτίας των μεταβολών της γωνίας εισόδου του φωτός στην ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια της ημέρας στις εύκρατες χώρες, η έκθεση του δέρματος είναι λιγότερο επικίνδυνη πριν τις 10:00 π.μ. και μετά τις 3:00 μ.μ.

Ποια μπορεί να θεωρηθεί σαν συνολική αντιμετώπιση;

O κοινός νους είναι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης των βλαβών από υψηλές θερμοκρασίες. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι το μαύρισμα δεν είναι υγιεινό. H έκθεση σε ακτίνες UVA και UVB μπορεί να αλλοιώσει ή να καταστρέψει το δέρμα και να προκαλέσει χρόνιες βλάβες, ακόμη και καρκίνο.