Τι πρέπει να τρώνε οι ασθενείς με κυστική ίνωση;

 Η προσεκτική διατροφή είναι σημαντική για όλους, αλλά έχει ακόμα μεγαλύτερη σημασία για τα άτομα με κυστική ίνωση, μία κληρονομική ασθένεια που δημιουργεί προβλήματα σε πολλά όργανα και λειτουργίες του οργανισμού.

Όπως αναφέρουν ειδικοί από τον αμερικανικό οργανισμό Cystic Fibrosis Foundation και Cystic Fibrosis Canada, η ζωή με την κυστική ίνωση έχει πολλές απαιτήσεις, αφού οι ασθενείς μπορεί να εκδηλώσουν προβλήματα με την πέψη του λίπους των τροφίμων, την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών αλλά και με την όρεξή τους.

Επιπλέον, επειδή η πάθησή τους χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση παχύρρευστων και αφυδατωμένων εκκρίσεων σε διάφορα όργανα, χρειάζονται περισσότερη ενέργεια (θερμίδες) από τον μέσο άνθρωπο για να αναπνέουν σωστά, να καταπολεμούν αποτελεσματικά τις λοιμώξεις του αναπνευστικού και να αντιμετωπίζουν την φτωχή πέψη.

Στην πραγματικότητα, οι ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού τους είναι έως και διπλάσιες από αυτές ενός υγιούς ατόμου της ίδιας ηλικίας. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι, λ.χ., στην εφηβεία, μπορεί να χρειάζονται από 2.900 έως 4.500 θερμίδες την ημέρα, αναλόγως με τη βαρύτητα της κατάστασής τους. Από τις θερμίδες αυτές, το σχεδόν 40% πρέπει να προέρχεται από λίπη, σύμφωνα με τις ισχύουσες συστάσεις.

Πρέπει επίσης να πίνουν άφθονα υγρά (κυρίως νερό) για να αποφεύγουν την αφυδάτωση, ενώ οι περισσότεροι (το 85-90%) χρειάζονται και συμπληρώματα ενζύμων, διότι έχουν βλάβες στο πάγκρεας και τα ένζυμα που αυτό παράγει δεν μπορούν να επιτελέσουν τη λειτουργία τους.

Χωρίς τα παγκρεατικά ένζυμα όμως, εμποδίζεται η πέψη των λιπών και η απορρόφηση των πρωτεϊνών, των υδατανθράκων, των βιταμινών και των ιχνοστοιχείων, με επακόλουθο αδύναμο οργανισμό, αυξημένη επιρρέπεια στις λοιμώξεις και χαμηλό σωματικό βάρος. Αντιθέτως, όταν τα συμπληρώματα ενζύμων λαμβάνονται μαζί με το φαγητό, διευκολύνεται η πέψη και η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών των τροφίμων.

Γενικά, οι ασθενείς πρέπει να ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε λίπη, πρωτεΐνες, γαλακτοκομικά προϊόντα, φρούτα και λαχανικά, τα οποία πρέπει να τρώνε σε μεγάλες ποσότητες ώστε να απορροφά αρκετά από τα συστατικά τους ο οργανισμός.

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνουν στα εξής:

 Πρωτεΐνες. Είναι απαραίτητες για την απόκτηση και διατήρηση καλής μυϊκής μάζας. Οι πιο θρεπτικές πηγές τους είναι το μοσχάρι, τα ψάρια, το κοτόπουλο, τα αυγά και η σόγια. Από πρωτεΐνες συνιστάται να προέρχεται το 15-20% των ημερήσιων θερμίδων των πασχόντων από κυστική ίνωση.

 Ψευδάργυρος. Είναι απαραίτητος για την προστασία από τις λοιμώξεις. Πλούσιες πηγές του είναι τα φασόλια, το μοσχάρι, το σπανάκι, το συκώτι, τα αυγά και τα θαλασσινά.

 Αλάτι. Οι πάσχοντες από κυστική ίνωση έχουν αυξημένη αποβολή άλατος μέσω της εφίδρωσης και γι αυτό διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο αφυδάτωσης και διαταραχής της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών (νάτριο, κάλιο) στον οργανισμό τους.

Τις ποσότητες αλατιού που χάνουν με την εφίδρωση μπορούν να αντικαταστήσουν τρώγοντας αλμυρά σνακ, πίκλες και πίνοντας αθλητικά (ισοτονικά) ροφήματα. Μπορούν επίσης να μαγειρεύουν τα λαχανικά σε ζωμό κοτόπουλου αντί για νερό.

 Ασβέστιο. Τα πλούσια σε ασβέστιο τρόφιμα μειώνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης οστεοπόρωσης, που είναι συχνή στους πάσχοντες από κυστική ίνωση. Μάλιστα η οστεοπενία (έλλειψη ασβεστίου) και η οστεοπόρωση μπορεί να εμφανιστούν νωρίς στη ζωή, ακόμα και προς το τέλος της εφηβείας.

Καλές πηγές ασβεστίου για τους ασθενείς με κυστική ίνωση είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως το γιαούρτι και το γάλα με πλήρη λιπαρά και τα πλούσια σε λίπη τυριά.

 Σίδηρος. Είναι απαραίτητος για πρόληψη της αναιμίας και καταπολέμηση των λοιμώξεων. Στα πλούσια σε σίδηρο τρόφιμα που ενδείκνυνται για τους ασθενείς με κυστική ίνωση συμπεριλαμβάνονται το συκώτι, ο τόνος, το αρνί, τα θαλασσινά, τα αυγά, το μοσχαρίσιο κρέας και η γαλοπούλα.

 Αντιοξειδωτικά. Τα αντιοξειδωτικά καταπολεμούν τις λοιμώξεις από βακτήρια, που μπορεί να επιπλέξουν τη γρίπη και τις άλλες ιώσεις του αναπνευστικού. Τα άτομα με κυστική ίνωση έχουν υψηλά επίπεδα φλεγμονής στους πνεύμονές τους και έτσι κινδυνεύουν πολύ από τις βακτηριακές επιπλοκές των ιώσεων. Καλές πηγές αντιοξειδωτικών είναι όλα τα φρούτα και τα λαχανικά.

 Φυτικές (διαιτητικές) ίνες. Συνιστώνται για να μειωθεί ο κίνδυνος απόφραξης του εντέρου. Πολλά πλούσια σε φυτικές ίνες δημητριακά πρωινού είναι επίσης πλούσια σε πρωτεΐνες. Τα προϊόντα ολικής αλέσεως και τα ολόκληρα φρούτα και λαχανικά είναι καλές πηγές φυτικών ινών.

 Λιπαρά. Οι πάσχοντες από κυστική ίνωση έχουν μεγαλύτερες ανάγκες σε λίπη από τον γενικό πληθυσμό. Έτσι, οι παχυντικές επιλογές όπως τα τσήζμπεργκερ με τηγανητές πατάτες, που είναι επιζήμιες για άλλα άτομα, είναι καλές επιλογές για τους ασθενείς με κυστική ίνωση. Αντιθέτως, οι πάσχοντες από τη νόσο πρέπει να αποφεύγουν οτιδήποτε αναγράφει «λάιτ», «διαίτης», «λίγων λιπαρών», «άπαχο» κ.λπ.

Όσον αφορά, τέλος, τις θερμίδες που πρέπει να προσλαμβάνουν σε καθημερινή βάση, συγκεκριμένος κανόνας υπολογισμού δεν υπάρχει. Ο στόχος είναι έως και την ενηλικίωση να καταναλώνουν τα παιδιά και οι έφηβοι άφθονες θερμίδες ώστε να αναπτυχθούν ομαλά και να αποκτήσουν υγιές σωματικό βάρος, και ύστερα να τρώνε όσες πρέπει για να διατηρήσουν το βάρος τους και να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν καλύτερη υγεία.