«Φάρμακο & Διατροφή»

Το μοντέλο της υγειονομικής περίθαλψης έχει εξελιχθεί με την πάροδο των ετών και έχει θέσει ως επίκεντρο τον ασθενή, με στόχο τη συμπερίληψη πολλών και διαφορετικών διαστάσεων κατά την προσαρμογή των θεραπευτικών σχεδίων. Αυτή η προσέγγιση ενσωματώνει την αξιολόγηση της πιθανότητας για αλληλεπιδράσεις φαρμάκων που είναι πιθανό να αυξήσουν τις ανεπιθύμητες ενέργειες ή να οδηγήσουν σε θεραπευτική αποτυχία⁽¹⁾.

Στις αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων συγκαταλέγονται και οι αλληλεπιδράσεις των δραστικών ουσιών με τα τρόφιμα και τα συστατικά τους⁽¹⁾, με τις πιθανές κλινικά σημαντικές επιπτώσεις αυτών των αλληλεπιδράσεων να αναγνωρίζονται από διεθνείς ρυθμιστικούς φορείς, καθένας με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές⁽⁵⁾.

Ο κύριος στόχος κάθε επαγγελματία υγείας πρέπει να είναι η εστίαση στη βελτιστοποίηση των αποτελεσμάτων των ασθενών, μέσω συνεχούς ενημέρωσης σχετικά με πιθανές αλληλεπιδράσεις τροφής-φαρμάκων⁽²⁾. Μέσω της f-anazitisi και της ενότητας «Φάρμακο & Διατροφή», οι επαγγελματίες υγείας έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τους μηχανισμούς και τα αποτελέσματα:

• της φαρμακευτικής αλληλεπίδρασης μεταξύ τροφίμου και φαρμάκου (π.χ. levodopa και τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Β6).
• της επίδρασης των τροφίμων στις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων (π.χ. cisplatin και τροφές που καταπολεμούν τη ναυτία).
• της επίδρασης της τροφής στην πάθηση (π.χ. insulin glargine και τροφές πλούσιες σε χρώμιο).

Αναλυτικότερα, με βάση τη φύση και τους μηχανισμούς, κατηγοριοποιούνται τέσσερις τύποι αλληλεπιδράσεων φαρμάκου-θρεπτικών συστατικών⁽⁴⁾:

1. Ο τύπος Ι είναι ex vivo βιο-απενεργοποιήσεις, οι οποίες αναφέρονται σε αλληλεπιδράσεις μεταξύ του φαρμάκου και του θρεπτικού στοιχείου μέσω βιοχημικών ή φυσικών αντιδράσεων, όπως υδρόλυση, οξείδωση, εξουδετέρωση, καθίζηση ή συμπλοκοποίηση.
2. Οι αλληλεπιδράσεις τύπου II επηρεάζουν την απορρόφηση προκαλώντας είτε αύξηση είτε μείωση της βιοδιαθεσιμότητας του φαρμάκου, μέσω τροποποίησης της ενζυμικής λειτουργίας, των μηχανισμών μεταφοράς που είναι υπεύθυνοι για τον βιομετασχηματισμό ή διεργασιών που συμβαίνουν στη γαστρεντερική οδό.
3. Οι αλληλεπιδράσεις τύπου III επηρεάζουν τη συστηματική ή φυσιολογική διάθεση και συμβαίνουν αφού το φάρμακο ή η τροφή απορροφηθεί από τη γαστρεντερική οδό και εισέλθει στη συστηματική κυκλοφορία.
4. Οι αλληλεπιδράσεις τύπου IV αναφέρονται στην αποβολή ή κάθαρση φαρμάκων ή θρεπτικών συστατικών, που μπορεί να περιλαμβάνουν ανταγωνισμό, δυσλειτουργία ή ρύθμιση της νεφρικής και/ή εντεροηπατικής αποβολής.

Γενικά, στις στρατηγικές διαχείρισης με σκοπό την ελαχιστοποίηση του αντικτύπου της αλληλεπίδρασης φαρμάκου-τροφής συμπεριλαμβάνονται⁽³⁾:

•  Η παρακολούθηση του ασθενούς για σημεία και συμπτώματα πιθανών επιπλοκών.
• H αλλαγή της οδού χορήγησης.
• H χρήση εναλλακτικών τροφίμων έναντι αυτών που αλληλεπιδρούν με το φάρμακο.
• H τροποποίηση του μεσοδιαστήματος μεταξύ της λήψης τροφής και της χορήγησης του φαρμάκου.
• O συνδυασμός ορισμένων από τις προαναφερθείσες πρακτικές.

Ειδικότερα όμως, μέσω της f-anazitisi, παρέχονται:

• Οι κατάλληλες φαρμακολογικές και διαιτολογικές συμβουλές με άμεσο τρόπο καθώς παρουσιάζονται με θετικό ή αρνητικό πρόσημο για την ευκολότερη και ταχύτερη αναγνώριση από τους επαγγελματίες υγείας κατά τη διάρκεια της εργασίας τους.
• Οδηγίες σχετικά τον τρόπο και το χρόνο λήψης του φαρμάκου σε σχέση με την τροφή και τη χρήση του φαρμάκου κατά την περίοδο της γαλουχίας.

Με αυτόν τον τρόπο, δίνεται η δυνατότητα σε κάθε επαγγελματία υγείας να παρέχει πλήρεις φαρμακοδιατροφικές συμβουλές, οι οποίες υπάρχουν και σε εκτυπώσιμη μορφή, αναβαθμίζοντας έτσι τον ρόλο τους και ενισχύοντας τη σχέση εμπιστοσύνης με τους ασθενείς τους.

Πηγές

1. Advinha, AM, Fernandes, JP, Perdigão, M. (2024). Food-drug interactions risk management: An emergent piece of pharmacovigilance systems. Pharmacol Res Perspect, 12(4):e1245. https://doi.org/10.1002/prp2.1245

2. Ased, S, Wells, J, Morrow, LE, Malesker, MA. (2018). Clinically Significant Food-Drug Interactions. Consult Pharm, 33(11):649-657. https://doi.org/10.4140/tcp.n.2018.649.

3. Chan, L-N. (2013). Drug-nutrient interactions. JPEN J Parenter Enteral Nutr, 37(4):450-9. https://doi.org/10.1177/0148607113488799

4. Genser, D. (2008). Food and drug interaction: consequences for the nutrition/health status. Ann Nutr Metab, 52 Suppl 1:29-32. https://doi.org/10.1159/000115345

5. Won, CS, Oberlies, NH, Paine, MF. (2012). Mechanisms underlying food-drug interactions: inhibition of intestinal metabolism and transport. Pharmacol Ther, 136(2):186-201. https://doi.org/10.1016/j.pharmthera.2012.08.001