Πώς μια υπηρεσία στο φαρμακείο μπορεί να σώσει ζωές

Με μια αφίσα που έγραφε «Τεστ κατάθλιψης – σας ενδιαφέρει;» στον τοίχο του φαρμακείου και με τη συμπλήρωση δύο ερωτηματολογίων από τον ασθενή, ένας φαρμακοποιός έσωσε τη ζωή ενός ανθρώπου.

Ο φαρμακοποιός Robert Mills στην πόλη Hoover στην Αλαμπάμα των ΗΠΑ προσφέρει τη συγκεκριμένη υπηρεσία στο φαρμακείο του δωρεάν. Ζητάει από τους ενδιαφερόμενους να συμπληρώσουν ένα σύντομο ερωτηματολόγιο και αν οι απαντήσεις εγείρουν την υποψία για κλινική κατάθλιψη, ο φαρμακοποιός έχει στη διάθεσή του και ένα δεύτερο, εκτενέστερο ερωτηματολόγιο για τους ασθενείς.

Έτσι έγινε πρόσφατα, σύμφωνα με άρθρο στο pharmacytoday.org (επίσημο περιοδικό του Αμερικανικού Φαρμακευτικού Συλλόγου), με ένα συχνό πελάτη του φαρμακείου, ο οποίος στην ερώτηση «Πόσο συχνά σκέφτεστε ότι θα προτιμούσατε να πεθάνετε ή να βλάψετε τον εαυτό σας» απάντησε «Κάθε μέρα». Ο φαρμακοποιός επικοινώνησε άμεσα με γιατρούς και μερικές ώρες αργότερα ο ασθενής πήγε στο πρώτο του ραντεβού με ειδικό.

Ο φαρμακοποιός δήλωσε ότι ο πελάτης του συνεχίζει τις συνεδρίες με τον ψυχίατρο και παρουσιάζει βελτίωση. «Είναι ξεκάθαρα τα οφέλη της αφίσας. Σώζει ζωές», ανέφερε χαρακτηριστικά στο pharmacytoday.

Πέντε λεπτά μπορούν να κάνουν τη διαφορά

«Πρόκειται για μια διαδικασία που διαρκεί 5 λεπτά. Ακόμα και αν στο φαρμακείο υπάρχει πολύς κόσμος, μπορείς να ζητήσεις από τον ασθενή να περιμένει για λίγο. Αν πρόκειται για γνωστό σου πελάτη, έχεις την άνεση να το κάνεις», σχολιάζει ο φαρμακοποιός.

Το φαρμακείο του Mills άρχισε να προσφέρει την υπηρεσία στο πλαίσιο μιας μελέτης, η οποία έδειξε τα φαρμακεία μπορούν να αποτελέσουν ένα ωφέλιμο μέσο για περισσότερες διαγνώσεις αλλά και για την παρακολούθηση της πορείας των ασθενών με κατάθλιψη, προσφέροντας ένα τεράστιο αντίκτυπο στη δημόσια υγεία, όπως δήλωσε ο επικεφαλής της μελέτης Jake Galdo, PharmD, MBA, BCPS, BCGP.

Κατά τον ίδιο, οι φαρμακοποιοί της κοινότητας είναι ιδανικοί για να προσφέρουν αυτά τα τεστ κατάθλιψης: «Δεν διαφέρει από τη μέτρηση της πίεσης ή του σακχάρου. Οι φαρμακοποιοί εξηγούν στους ασθενείς τα αποτελέσματά τους και τους παραπέμπουν στο γιατρό τους. Εάν έχουν επείγον περιστατικό, τον στέλνουν στο νοσοκομείο».

Προκλήσεις

Η πρόταση του Galdo έχει πολλές προκλήσεις, ακόμα και για την αμερικανική αγορά, όπου οι υπηρεσίες στα φαρμακεία είναι διαδεδομένες.

«Για να υπάρχει αντίκτυπο στη δημόσια υγεία, θα πρέπει οι φαρμακοποιοί να είστε αφοσιωμένοι στην παροχή της υπηρεσίας. Πρέπει να έχετε κίνητρο να προσεγγίσετε και να βοηθήσετε τους ανθρώπους που υποφέρουν από την κατάθλιψη. Πρέπει να είστε προετοιμασμένοι και πρόθυμοι να επενδύσετε το σωστό χρόνο που απαιτεί και πρέπει να είστε σίγουροι για τις γνώσεις σας για τα αντικαταθλιπτικά και για την ασθένεια», είπε ο Charles F. Caley, PharmD, BCPP, καθηγητής και φαρμακοποιός στο Πανεπιστήμιο Western New England στο Springfield.

Αντίστοιχα, η Shelly Nance, PharmD, CDE, CPPS, διευθυντής ασφάλειας ασθενών σε κλινική του Σινσινάτι, σχολιάζει ότι «μια άλλη πρόκληση είναι το επίπεδο άνεσης του ίδιου φαρμακοποιού. Τα άτομα με ψυχικές ασθένειες εξακολουθούν να στιγματίζονται στη σημερινή κοινωνία, άρα πρέπει οι φαρμακοποιοί να είστε ανοιχτοί στη συζήτηση για την κατάθλιψη, επειδή η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει τόσες άλλες πτυχές της φροντίδας υγείας».

«Είναι κρίσιμο να αναπτύξετε επαφές με τοπικούς παρόχους ψυχικής υγείας, δήλωσε σχετικά ο Patrick Finley, PharmD, καθηγητής στο τμήμα Κλινικής Φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο. «Οι τελευταίες συστάσεις της αμερικανικής USPSTF (μια ειδική ομάδα προληπτικών υπηρεσιών) δηλώνουν ότι εάν πρόκειται να διενεργείτε διαγνωστικά τεστ για την κατάθλιψη, πρέπει να έχετε ένα έτοιμο σύστημα για την παραπομπή ασθενών. Δεν είναι αρκετό να εκτιμάτε την κατάσταση και στη συνέχεια να τους λέτε: «Είστε καταθλιπτικοί, πηγαίνετε για θεραπεία».

Πρόσφατα διαγνωσμένες ασθένειες – η ευκαιρία του φαρμακοποιού

Οι ειδικοί θα συνιστούσαν έλεγχο για κατάθλιψη στο γενικό ενήλικο πληθυσμό, γεγονός μάλλον αδύνατο.

Έμφαση πάντως πρέπει να δοθεί στις έγκυες και στις γυναίκες μετά τον τοκετό, το 10-20% των οποίων θα νοσήσει από κατάθλιψη, σύμφωνα με μελέτες.

Επίσης μια καλή ευκαιρία για το φαρμακείο θεωρείται όταν ο φαρμακοποιός έχει να κάνει με μια νέα διάγνωση που σχετίζεται με την κατάθλιψη, όπως είναι ο πρόσφατα διαγνωσμένος διαβήτης, η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και άλλες χρόνιες παθήσεις.

«Σε τέτοιες περιπτώσεις ο φαρμακοποιός μπορεί να εκπαιδεύσει τους ασθενείς στη διαχείριση χρόνιων παθήσεων και να κάνει πολλά θετικά βήματα στην αποφυγή καταθλιπτικών περιστατικών», δήλωσε ο Jordan Ballou, PharmD, BCACP, βοηθός καθηγητή Φαρμακευτικής Πρακτικής στο Πανεπιστήμιο του Μισισιπή.

Η οποιαδήποτε προσέγγιση πάντως πρέπει να διαπνέεται με ευαισθησία και σεβασμό προς τον ασθενή, καθώς πολλοί ασθενείς αισθάνονται στιγματισμένοι, αναφέρει ο Mills.

Αυτό που είναι επίσης σημαντικό είναι να δημιουργείς το κατάλληλο –ανοιχτό και ζεστό– περιβάλλον, ώστε οι ασθενείς να «έρθουν σε εσένα» και να σε εμπιστευτούν. Η κατάθλιψη είναι μια πολύ «εγωκεντρική» πάθηση και πολλές φορές οι ασθενείς χρόνιων παθήσεων αρνούνται να εξεταστούν για κατάθλιψη, παρά τις συμβουλές των ειδικών.

Συμβουλές

• Αν ένας ασθενής απαντήσει θετικά σε μία από τις ακόλουθες ερωτήσεις, τότε συνιστάται περαιτέρω έλεγχος και εξέταση: 1. Αισθάνεστε συχνά κακοδιάθετοι, δυστυχισμένοι ή απελπισμένοι; 2. Αισθάνεστε συχνά ότι δεν έχετε κίνητρο ή διάθεση να κάνετε πράγματα;
• Προσοχή σε ενδείξεις για αυτοκτονικές τάσεις. Επιβεβαιώστε την υποψία σας με τον ίδιο τον ασθενή και κάντε ό,τι είναι απαραίτητο για να απευθυνθεί άμεσα σε ειδικό. Μην τον αφήσετε μόνο του στο χώρο του φαρμακείου (π.χ. για να κάνετε το τηλεφώνημα στον ειδικό), γιατί μπορεί να φύγει.
• Εξηγήστε πολύ αναλυτικά τον τρόπο λήψης και τη δοσολογία των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων και διευκρινίστε ότι τα αποτελέσματα της θεραπείας δεν είναι άμεσα αισθητά, γιατί πολύ συχνά οι ασθενείς διακόπτουν τη θεραπεία τους.