Πως θα καταπολεμήσετε την επίμονη ακμή

Οκτώ στους δέκα εφήβους και νεαρούς ενηλίκους παρουσιάζουν ακμή, αλλά μολονότι υπάρχουν θεραπείες πολλοί εξακολουθούν να ταλαιπωρούνται από τα αντιαισθητικά σπυράκια και κύστεις.

Ο Δημήτρης Ρηγόπουλος, καθηγητής Δερματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, εξηγεί ποιες είναι οι αιτίες της ακμής και ξεχωρίζει τους μύθους από τις αλήθειες.

Πώς αναπτύσσεται η ακμή;

Η ακμή δημιουργείται στους θυλάκους των τριχών, δηλαδή στα «κανάλια» μέσα από τα οποία βγαίνει η τρίχα και στα οποία εκκρίνουν το περιεχόμενό τους οι σμηγματογόνοι αδένες (παράγουν το «λίπος» του δέρματος).

Οταν αυτά τα «κανάλια» αποφραχθούν από μια μάζα κυττάρων και σμήγματος δημιουργείται ο φαγέσωρας, που είναι το πρώτο στάδιο σε κάθε σπυράκι και εμείς το βλέπουμε ως λευκό ή μαύρο στίγμα (τα μαύρα στίγματα πολλοί τα αποκαλούν «μπιμπίκια»).

Οταν δημιουργηθεί ο φαγέσωρας μπορεί να προκληθεί φλεγμονή, ενώ το βακτήριο της ακμής (λέγεται προπιονοβακτηρίδιο) που φυσιολογικά υπάρχει στο δέρμα, αλλά σε χαμηλά επίπεδα, βρίσκει την ευκαιρία να αρχίσει να πολλαπλασιάζεται.

Πόσα είδη υπάρχουν;

Υπάρχουν τρία κύρια είδη. Το πρώτο είναι η φαγεσωρική ακμή, δηλαδή αυτή που έχει μόνο τα λευκά και μαύρα στίγματα που προαναφέρθηκαν.

Το δεύτερο είδος είναι η φλεγμονώδης ακμή, που χαρακτηρίζεται από κόκκινα σπυράκια (επιστημονικά λέγονται βλατίδες) και σπυράκια με πύον (αυτά λέγονται φλύκταινες).

Αν, τέλος, στο πλαίσιο της φλεγμονώδους ακμής αναπτυχθούν οζίδια και κύστεις, τότε αρχίζει η κυστική ακμή που είναι και η πιο δύσκολη μορφή της.

Πού οφείλεται;

Οι κύριες αιτίες της φαίνεται πως είναι ορμονικές, γι’ αυτό και εμφανίζεται κυρίως σε εφηβική ηλικία, κατά την έμμηνο ρύση, την εγκυμοσύνη και μέσα σε 3-6 μήνες από τη διακοπή της λήψης αντισυλληπτικών.

Η κληρονομικότητα επίσης παίζει κάποιον ρόλο, ενώ μερικά φάρμακα όπως η κορτιζόνη μπορεί να προκαλέσουν εξάνθημα που μοιάζει με ακμή (λέγεται ακμοειδές εξάνθημα).

Τα καλλυντικά και τα τοπικά προϊόντα με λιπαρά συστατικά μπορεί να ενεργοποιήσουν την ακμή στα άτομα με προδιάθεση για την εμφάνισή της, καθώς και να την επιδεινώσουν σε όσους ήδη την έχουν.

Σε ποια σημεία του σώματος εκδηλώνεται;

Κυρίως στο πρόσωπο, το στήθος, την πλάτη και μερικές φορές στους γλουτούς, επειδή σε αυτές τις περιοχές είναι περισσότεροι και πιο μεγάλοι οι σμηγματογόνοι αδένες.

Είναι αλήθεια ότι προκαλείται από τη διατροφή, το στρες και την ελλιπή καθαριότητα;

Δεν υπάρχει καμία επιστημονική τεκμηρίωση ότι προκαλείται από τη διατροφή ή την ελλιπή καθαριότητα. Ωστόσο, αν κάποιος πιστεύει ότι κάποιο τρόφιμο (λ.χ. γάλα, σοκολάτα κ.λπ.) επιδεινώνει την ακμή του, ας το αποφύγει.

Το στρες όμως φαίνεται να την επιδεινώνει, ίσως επειδή επηρεάζει τα επίπεδα διαφόρων ορμονών στον οργανισμό.

Πώς αντιμετωπίζεται η ακμή;

Η θεραπεία συνίσταται σε τοπικά φάρμακα και σε φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα (αυτή λέγεται συστηματική αγωγή). Τα τοπικά περιέχουν συνήθως ως δραστικές ουσίες ρετινοειδή και υπεροξείδιο του βενζολίου, ενώ τα συστηματικώς χορηγούμενα είναι αντιβιοτικά, ρετινοειδή (κυρίως ισοτρετινοΐνη) και στα κορίτσια αντισυλληπτικά.

Ο συνδυασμός που χορηγείται εξατομικεύεται ανάλογα με τον ασθενή, ενώ η θεραπεία δεν είναι σύντομη (κατά κανόνα διαρκεί τουλάχιστον 6-8 μήνες, αλλά μπορεί να φτάσει και τα 1-2 χρόνια).

Οι θεραπείες είναι αποτελεσματικές στο σχεδόν 75% των περιπτώσεων. Στο υπόλοιπο 25% μπορεί να χρειασθεί επανάληψη της αγωγής, με το 16% να χρειάζονται και τρίτο κύκλο θεραπείας. Συνήθως ο ασθενής βλέπει βελτίωση έπειτα από τους 2-3 πρώτους μήνες θεραπείας.

Αριθμοί

85% των ανθρώπων εκδηλώνουν ακμή κάποια στιγμή στη ζωή τους

90% των εφήβων εκδηλώνουν ακμή

54% των γυναικών και 40% των ανδρών ηλικίας 25 ετών έχουν ακμή

5% των γυναικών και 1% των ανδρών ηλικίας 40 ετών έχουν ακμή

Φαρμακευτική θεραπεία

• Χορηγείται ένα ή περισσότερα φάρμακα, σε συνδυασμούς που καθορίζει ο γιατρός για κάθε ασθενή ξεχωριστά
• Τοπικά φάρμακα. Έχουν ως στόχο να καθαρίσουν τους πόρους (είναι η κορυφή του θύλακα), ώστε να υπάρξει εκροή του σμήγματος και να μπει οξυγόνο, ώστε έμμεσα να καταστραφεί και το βακτήριο της ακμής (προπιονοβακτηρίδιο). Περιέχουν συνήθως ρετινοειδή και υπεροξείδιο του βενζολίου
• Φάρμακα από το στόμα. Το κύριο φάρμακο είναι τα ρετινοειδή (ισοτρετινοΐνη). Μπορείς επίσης να χορηγηθούν αντιβιοτικά και, στα κορίτσια, αντισυλληπτικά

Διάρκεια αγωγής

• 6-8 μήνες η συνήθης διάρκεια
• 1-2 χρόνια μπορεί να φτάσει στις πιο σοβαρές περιπτώσεις
• 2-3 μήνες θεραπείας απαιτούνται για να αρχίσει να γίνεται εμφανής η βελτίωση
• 25% των ασθενών χρειάζονται δεύτερο ή και τρίτο κύκλο θεραπείας

Ανεπιθύμητες ενέργειες

* Χειλίτιδα (ξηρότητα στα χείλη). Εμφανίζεται σε όσους παίρνουν ισοτρετινοΐνη. Αποτελεί ένδειξη δράσης του φαρμάκου.

* Σε ελάχιστες περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί παροδική αύξηση των επιπέδων των λιπιδίων (λ.χ. χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων) και των ηπατικών ενζύμων στο αίμα με την ισοτρετινοΐνη. Αναλόγως με την περίπτωση, ο γιατρός μπορεί να μην αλλάξει την αγωγή ή να μειώσει τη δόση του φαρμάκου ή να διακόψει την αγωγή.

Προφυλάξεις

•  Γίνονται προληπτικές εξετάσεις αίματος πριν από την έναρξη της φαρμακευτικής θεραπείας από το στόμα, για να είναι γνωστές οι τιμές ορισμένων δεικτών (λ.χ. χοληστερόλη, τριγλυκερίδια, ηπατικά ένζυμα, σάκχαρο) πριν από τη λήψη των φαρμάκων και να γίνονται συγκρίσεις μετά από αυτήν.
•  Κίνδυνος τερατογένεσης όταν λαμβάνεται ισοτετρινοϊνη, γι’ αυτό αντενδείκνυται απολύτως η εγκυμοσύνη για όσο καιρό διαρκεί η θεραπεία και για ένα μήνα μετά το τέλος της.
•  Εάν η αγωγή με αντιβιοτικά παραταθεί πέραν των 4-6 μηνών, καλό είναι να γίνει προληπτικός έλεγχος των ηπατικών ενζύμων στο αίμα

Συμβουλές

•  Να πλένετε πρωί και βράδυ το πρόσωπό σας με ήπιο καθαριστικό
•  Να στεγνώνετε απαλά το δέρμα σας με καθαρή και στεγνή ατομική πετσέτα (να μην την χρησιμοποιεί άλλος στο σπίτι)
•  Να ακολουθείτε προσεκτικά την αγωγή που έχει συστήσει ο γιατρός
•  Μην «πειράζετε» τα σπυράκια. Η ακμή από μόνη της προκαλεί ουλές και αν «σπάτε» τα σπυράκια μπορεί να επιδεινώσετε την κατάσταση
•  Αν νομίζετε ότι κάποια τρόφιμα επιδεινώνουν τα σπυράκια σας, μπορείτε να τα αποφεύγετε
•  Δεν χρειάζεται να κόψετε «μαχαίρι» τα γλυκά, εάν παίρνετε ισοτρετινοΐνη, αλλά αποφύγετε τις καταχρήσεις (ένα υγιεινό, ισορροπημένο διαιτολόγιο κατά κανόνα δεν έχει γλυκό συχνότερα από 1 φορά την εβδομάδα)
•  Εάν παίρνετε φάρμακα λόγω αγχώδους διαταραχής ή κατάθλιψης και παρουσιάσετε ακμή, συζητήσετε το με τον ειδικό στην ψυχική υγεία. Ενδέχεται η ακμή να είναι ανεπιθύμητη ενέργεια των φαρμάκων αυτών.
•  Εάν έχετε ουλές εξαιτίας ακμής, συζητήστε το με τον δερματολόγο σας. Υπάρχουν εξειδικευμένες θεραπείες γι’ αυτές (λ.χ. χημικά πήλινγκ, λέιζερ, αλοιφές κ.λπ.)

Καλοκαίρι

Το καλοκαίρι δεν «φεύγουν» τα σπυράκια της ακμής, αλλά απλώς γίνονται λιγότερο ορατά επειδή μαυρίζει το δέρμα από την έκθεση στον ήλιο

Αυτό το ξέρατε;

Στην αρχαία Ελλάδα, την αρχαία Αίγυπτο και την αρχαία Ρώμη χρησιμοποιούσαν θειάφι για να καταπολεμήσουν την ακμή


ΠΗΓΗ: ΤΑ ΝΕΑ και συγγραφέας του άρθρου Δ. Ρηγόπουλος, καθηγητής Δερματολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής Β’ Πανεπιστημιακής Δερματολογικής κλινικής, νοσοκομείο Αττικόν