Ποιος φοβάται την αλλεργική ρινίτιδα;

Η άνοιξη είναι ίσως η πιο όμορφη εποχή στην Ελλάδα, αλλά μαζί με το ζωντάνεμα της φύσης έρχονται και εκείνοι οι κόκκοι, δηλαδή η γύρη των δένδρων και των λουλουδιών, που για πολλούς είναι ταλαιπωρία.

Το 25% των Ελλήνων υποφέρουν αυτήν την περίοδο από τη λεγόμενη εποχική αλλεργική ρινίτιδα, που πολλές φορές τους αναγκάζει, εξαιτίας βέβαια των σοβαρών συμπτωμάτων, να απευθύνονται στο γιατρό.

Η Μαρία Κ., 36 ετών, καθηγήτρια Αγγλικών, διηγείται:

«…από νεαρή κοπέλα ακόμα με θυμάμαι κάθε χρόνο την άνοιξη να πηγαίνω παντού με ένα κουτί χαρτομάντιλα στην τσάντα μου. Το πρόβλημά μου με την αλλεργική ρινίτιδα με είχε κάνει να αποφεύγω τους φίλους μου, αφού ήταν πολύ ενοχλητικό να βγαίνω το βράδυ με πρησμένα, κόκκινα μάτια και να φυσάω συνέχεια τη βουλωμένη μύτη μου. Αργότερα τα συμπτώματα της αλλεργίας άρχισαν να με επηρεάζουν και στη δουλειά μου, να μην μπορώ να συγκεντρωθώ και να διδάξω, να εκνευρίζομαι εύκολα με τους μαθητές μου και τελικά να γυρνάω το απόγευμα στο σπίτι εξαντλημένη».

Το κύριο χαρακτηριστικό των ασθενών με εποχική αλλεργική ρινίτιδα είναι η σαφής περιοδική ή εποχική (κυρίως κατά τη διάρκεια των μηνών της άνοιξης) εμφάνιση συμπτωμάτων ρινίτιδας, επιπεφυκίτιδας ή/και άσθματος.

Οι ασθενείς αυτοί παρουσιάζουν τα ενοχλητικά συμπτώματα μόνο κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας των διάφορων φυτών ή δένδρων, στη γύρη των οποίων είναι ευαισθητοποιημένοι.

Η νόσος αναφέρεται με διάφορους όρους, όπως «πυρετός εκ χόρτου» (hay fever), «γύρωση» ή «γυρεοαλλεργία» (pollinosis) και εποχική αναπνευστική αλλεργία, γιατί ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών παρουσιάζει, εκτός από αλλεργική ρινίτιδα ή επιπεφυκίτιδα, και αλλεργικό άσθμα.

Όλοι οι παραπάνω όροι τονίζουν την εποχική κατανομή των συμπτωμάτων και τον αποκλειστικά αλλεργικό χαρακτήρα της νόσου, επισημαίνουν ότι η γύρη αποτελεί τον αποκλειστικό αιτιολογικό παράγοντα και καθορίζουν το αναπνευστικό σύστημα ως βασικό «στόχο» εκδήλωσης των κυριότερων συμπτωμάτων (ρινίτιδα, άσθμα).

Συχνότητα

Η εποχική αλλεργική ρινίτιδα θεωρείται ιδιαίτερα συχνή νόσος στο γενικό πληθυσμό. Σύμφωνα με μελέτες από διάφορες χώρες σε όλο τον κόσμο, εκτιμάται ότι η συχνότητα της εποχικής αλλεργικής ρινίτιδας ανέρχεται κατά μέσο όρο σε 25% στα μεγαλύτερα παιδιά, εφήβους, νεαρούς ενήλικους και σε 15% στους ενηλίκους μεγαλύτερης ηλικίας.

Ιδιαίτερο επιστημονικό ενδιαφέρον αλλά και σκεπτικισμό προκαλεί στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα το γεγονός ότι, συγκριτικά με το παρελθόν, υπάρχει αύξηση στη συχνότητα της εποχικής αλλεργικής ρινίτιδας.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας μελέτης που πραγματοποιήθηκε το 1988, η συχνότητα της εποχικής αλλεργικής ρινίτιδας σε ενηλίκους μέσης ηλικίας 32 ετών είχε βρεθεί ότι ήταν περίπου 6%. Ύστερα από 10 χρόνια (1998), σε έναν παρόμοιο πληθυσμό με την ίδια μέση ηλικία διαπιστώθηκε ότι η συχνότητα της εποχικής αλλεργικής ρινίτιδας είχε ανέλθει στο εντυπωσιακό ποσοστό 25%.

Δεν είναι υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι ο ένας στους τέσσερις Έλληνες υποφέρει από τα συμπτώματα της εποχικής αλλεργικής ρινίτιδας.

Οι αιτίες που συντελούν σε αυτήν την αύξηση δεν είναι γνωστές ακριβώς και δεν είναι εύκολο προς το παρόν τουλάχιστον να καθοριστούν. Οι περισσότεροι όμως ερευνητές συμφωνούν ότι οι παράγοντες που σχετίζονται με το περιβάλλον και το σύγχρονο τρόπο ζωής, π.χ. ρύπανση του περιβάλλοντος και αστικοποίηση, φαίνεται πιθανόν να αποτελούν την κυριότερη αιτία.

Κλινική εικόνα - Συμπτώματα

Τα κυρίαρχα συμπτώματα στους ασθενείς με εποχική αλλεργική ρινίτιδα είναι τα εξής:

• ¶φθονη υδαρής (σαν νερό) ρινική καταρροή (συνάχι).

• Πολλά παροξυσμικά φταρνίσματα.

• Έντονος ρινικός κνησμός (φαγούρα στη μύτη), ο οποίος επεκτείνεται στα αυτιά και το φάρυγγα.

• Έντονη ρινική απόφραξη (μπούκωμα).

Σχεδόν σε όλους τους ασθενείς η εποχική αλλεργική ρινίτιδα συνοδεύεται από την αλλεργική επιπεφυκίτιδα, η οποία εκδηλώνεται με:

• Πολλά δάκρυα (δακρύρροια).

• Κνησμό των ματιών.

• Ερυθρότητα (κοκκινίλα) των ματιών.

Σε ένα σημαντικό αριθμό ασθενών με εποχική αλλεργική ρινίτιδα είναι παρόντα και τα χαρακτηριστικά συμπτώματα του αλλεργικού βρογχικού άσθματος, δηλαδή οι ασθενείς παρουσιάζουν:

• Ξηρό έντονο βήχα (με επιδείνωση τη νύχτα).

• Δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή).

• Αναπνευστικό συριγμό ή συρίττουσα αναπνοή («βράσιμο» στο στήθος).

Η παρουσία του αλλεργικού άσθματος μπορεί να αποτελέσει αιτία για εισαγωγή του ασθενή στο νοσοκομείο λόγω ασθματικής κρίσης. Εκτιμάται ότι από το σύνολο των ασθενών με εποχική αλλεργική ρινίτιδα περίπου το ήμισυ (50%) θα παρουσιάσει και συμπτώματα εποχικού αλλεργικού άσθματος.

¶λλα συμπτώματα τα οποία συσχετίζονται με την εποχική αλλεργική ρινίτιδα είναι τα εξής:

• Στοματική αναπνοή (λόγω έντονης ρινικής απόφραξης).

• Αίσθημα ανάγκης καθαρισμού του ρινοφάρυγγα.

• Ανοσμία και απώλεια γεύσης.

• Εύκολη κόπωση, αδυναμία, καταβολή.

Θα πρέπει να τονίσουμε ότι η εποχική αλλεργική ρινίτιδα δεν είναι νόσημα που ενέχει κίνδυνο για τη ζωή του ασθενή. Όμως η αδιαφορία του ασθενή για την ορθή αντιμετώπιση της νόσου μπορεί να έχει ως συνέπεια τα παρακάτω:

• Εκνευρισμό και μειωμένη απόδοση τόσο στο σχολείο (για τα παιδιά) όσο και στην εργασία (για τους ενηλίκους), με αποτέλεσμα την κακή ποιότητα ζωής.

• Εμφάνιση επιπλοκών, όπως παραρινοκολπίτιδα (ιγμορίτιδα) και μέση ωτίτιδα.

• Προέκταση της νόσου από την εποχική μορφή στην ολοετή, δηλαδή καθ? όλη τη διάρκεια του έτους.

• «Εξέλιξη» σε αλλεργικό άσθμα, το οποίο μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να εγκατασταθεί σε μόνιμη βάση.

Θεραπεία

Η αντιμετώπιση του ασθενή με εποχική αλλεργική ρινίτιδα περιλαμβάνει τρεις παραμέτρους:

• Την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.

• Την ανοσοθεραπεία ή ειδική απευαισθητοποίηση με τη χρήση του κατάλληλου εμβολίου.

• Την αποφυγή των αλλεργιογόνων.

Η φαρμακευτική αγωγή αποτελεί τη βάση για την αντιμετώπιση των περισσότερων ασθενών με εποχική αλλεργική ρινίτιδα. Σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας αρκετά και ιδιαίτερα αποτελεσματικά φάρμακα. Τα φάρμακα αυτά δεν έχουν τουλάχιστον σοβαρές παρενέργειες και χρησιμοποιούνται με μεγάλη επιτυχία για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εποχικής αλλεργικής ρινίτιδας.

Τα αντιισταμινικά φάρμακα αποτελούν σήμερα θεραπεία πρώτης γραμμής για την αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας. Τα νεότερα αντιισταμινικά είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά και δεν προκαλούν καταστολή και υπνηλία. Από αυτά, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη λεβοσετιριζίνη, που αποτελεί την εξέλιξη ενός παλαιότερου φαρμάκου, της σετιριζίνης.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μίας πρόσφατης, μεγάλης, πολυεθνικής και πολύ καλά σχεδιασμένης μελέτης, που διήρκεσε 6 μήνες (μελέτη XPERT), η λεβοσετιριζίνη αποδείχθηκε ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση όλων των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας, συμπεριλαμβανόμενης και της ρινικής απόφραξης (μπούκωμα). Επιπλέον, αποδείχθηκε ότι αυτό το φάρμακο βελτίωσε σημαντικά όλες τις καθημερινές δραστηριότητες (εργασία, σχολείο, σπορ κ.ά.).

Οι ασθενείς θα πρέπει να αποφύγουν την εμπειρική χρήση φαρμάκων από μόνοι τους ή έπειτα από συμβουλή ομοιοπαθών φίλων ή συγγενών τους. Για τον κάθε ασθενή, αφού προηγηθεί η ορθή διάγνωση, απαιτείται η χρήση του κατάλληλου φαρμάκου, στην ορθή δοσολογία και για το απαραίτητο χρονικό διάστημα. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο από το θεράποντα γιατρό.

Στην αντίθετη περίπτωση, είναι μεγάλος και υπαρκτός ο κίνδυνος για υποθεραπεία (ανεπαρκή θεραπεία), που μπορεί να συνοδεύεται από σημαντικές παρενέργειες των φαρμάκων.

Η ανοσοθεραπεία ή απευαισθητοποίηση αποτελεί μια ειδική θεραπευτική μέθοδο με ανοσολογικά μέσα (χρησιμοποιείται το κατάλληλο παρασκεύασμα, για να υπάρξει ένα είδος εμβολιασμού κατά της αλλεργίας), η οποία κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις σε επιλεγμένους ασθενείς μπορεί να αποβεί αποτελεσματική. Η μέθοδος συνίσταται στη χορήγηση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου ή αλλεργιογόνων με τη μορφή ειδικού εκχυλίσματος σε σταδιακά αυξανόμενες δόσεις, μέχρι να συμπληρωθεί η κατάλληλη δοσολογία.

Τα 9 «ΜΗ» για να γλιτώσετε

Είναι φυσικά αδύνατο να αποφύγουμε οποιαδήποτε επαφή με τη γύρη. Πάντως τα παρακάτω μέτρα είναι δυνατό να ελαττώσουν τους κινδύνους κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας. Αν υπάρχει δελτίο κυκλοφορίας γύρης, ενημερωθείτε!

1. Αποφυγή περιοχών στις οποίες η γύρη βρίσκεται στην ατμόσφαιρα σε μεγάλη πυκνότητα.

2. Μην οργανώνετε κάμπινγκ ή πικ-νικ.

3. Προτιμήστε για μια εκδρομή τις παραθαλάσσιες περιοχές που χαρακτηρίζονται από μικρότερη ποσότητα γύρης.

4. Όταν είστε μέσα στο αυτοκίνητο, να έχετε κλειστά τα παράθυρα.

5. Η συγκέντρωση της γύρης στην ατμόσφαιρα παρουσιάζει δύο εξάρσεις: η πρώτη 8-10 το πρωί και η δεύτερη 7-9 το βράδυ. Τις ώρες αυτές κρατήστε κλειστές τις πόρτες και τα παράθυρα.

6. Η χρήση κλιματιστικού τόσο στο αυτοκίνητο όσο και το σπίτι επιτρέπεται και βοηθάει.

7. Προσοχή τις ημέρες που ο καιρός είναι ξηρός, ζεστός και έχει αέρα. Αυτές οι συνθήκες ευνοούν τη διασπορά της γύρης στην ατμόσφαιρα.

Αντίθετα, η βροχή περιορίζει τη γύρη και την καθηλώνει στο επίπεδο της γης.

8. Αποφυγή κηπουρικών εργασιών, π.χ. κούρεμα γκαζόν κ.τ.λ.

9. Χρησιμοποιήστε γυαλιά ηλίου, εάν είστε σε ανοικτούς χώρους.