Πασχάλης Καραγκιοζάκης

Πλατεία Ασωμάτων Κομοτηνής. Ηρεμία απόλυτη. Δυο γέρικα απογυμνωμένα δέντρα, στη γωνία ένα περίπτερο και από την άλλη ένα παγκάκι που απέναντί του έχει ένα φαρμακείο. Ο φαρμακοποιός του είναι, λέει, δάσκαλος γιόγκα. Σαν σκηνή βγαλμένη από ταινία μοιάζει, αλλά δεν είναι. Είναι η υπέρβαση που διάλεξε για τον εαυτό του ο Πασχάλης Καραγκιοζάκης.

Γεννημένος στη Ροδόπη, σπουδάζει Φαρμακευτική στην Μπολόνια, όπου θα γνωρίσει τη γυναίκα του. Στην Ιταλία θα μείνει δύο χρόνια ακόμη μετά τις σπουδές και έπειτα θα πάει στη Νέα Υόρκη όπου θα μείνει άλλα δύο χρόνια κοντά στον αδερφό του, που είναι εκεί νοσοκομειακός φαρμακοποιός, για να βρει οριστικά τον προορισμό του ανοίγοντας φαρμακείο στους Ασώματους.

Το φαρμακείο του εξυπηρετεί τέσσερα με πέντε γειτονικά χωριά προμηθεύοντας φάρμακα σε ανθρώπους που ζουν τόσο κοντά και ταυτόχρονα τόσο μακριά από την πόλη. Δεν είναι αυτή όμως η μοναδική του κοινωνική προσφορά. Είναι και η γιόγκα, μια φιλοσοφία ζωής που προσπαθεί να μεταδώσει μαζί με την αφύπνιση ψυχικών δυνάμεων και ένα δρόμο προς την αυτογνωσία σε όσους το ζητήσουν. Σαν να είναι η γιόγκα κάτι σαν φάρμακο για την ψυχή, κι αυτός ένας φαρμακοποιός που φτιάχνει τη συνταγή του.

Αν σας έχει γεννηθεί απορία πώς γίνεται αυτό, στη συνέντευξη που ακολουθεί ο Πασχάλης Καραγκιοζάκης μας εξηγεί τι είναι η γιόγκα, ποιες είναι οι μέθοδοι που ακολουθεί και πώς τελικά μπορούμε να οδηγηθούμε σε έναν πιο ελεύθερο και αυτάρκη εαυτό.

Ασώματοι Κομοτηνής, μικρό χωριό μακριά από την πόλη, ποια ήταν η πορεία ώσπου να ανοίξεις το φαρμακείο σου εδώ;

Γεννήθηκα σε ένα χωριό δίπλα στην Κομοτηνή το 1950. Εκεί τελείωσα το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Στρατιωτικό έκανα σε διάφορα μέρη, σε Κόρινθο, Τρίπολη, Γιαννιτσά και Θεσσαλονίκη. Με έπιασε η επιστράτευση και κατέληξα να υπηρετήσω για 31 μήνες. Είχα «ξεχάσει» το διάβασμα. Ξεκίνησα ουσιαστικά από το μηδέν, έμαθα ιταλικά και πήγα να σπουδάσω Φαρμακευτική στην Μπολόνια. Εκεί γνώρισα τη γυναίκα μου, που είναι Ιταλίδα, οπότε έμεινα δύο χρόνια επιπλέον μετά τις σπουδές και μετά άλλα δύο χρόνια στη Νέα Υόρκη, όπου ζει ο αδερφός μου. Εκείνος είναι νοσοκομειακός φαρμακοποιός. Το 1987 γύρισα στην Ελλάδα, όπου μένω σε χωριό, κοντά στους γονείς μου, δουλεύω σε χωριό, είμαι παραδοσιακός τύπος δηλαδή. Έχω τρία παιδιά, δυο κόρες και ένα γιο.

Εδώ βρήκα την ομορφιά της φύσης.

Ναι. Κατά το μεγαλύτερο ποσοστό είναι μουσουλμάνοι. Αυτό εμένα δεν με έχει πειράξει καθόλου. Δεν αισθάνομαι ότι έχω καμία διαφορά με τους μουσουλμάνους, είναι σαν κι εμένα.

Το φαρμακείο εξυπηρετεί τέσσερα με πέντε χωριά. Ο αγροτικός γιατρός είναι μόνιμος εδώ με ειδικότητα, οπότε καλύπτονται και οι ασθενείς και εγώ.

Όταν ήμουν στην Μπολόνια, στο δεύτερο έτος, συνάντησα έναν δάσκαλο γιόγκα που είχε γεννηθεί στις Ινδίες. Ήταν άνθρωπος με οικογένεια, είχε παιδιά και είχε τελειώσει ψυχολογία και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο. Γνωριστήκαμε, άρχισα να μαθαίνω, έμεινα κοντά του, συνέχισα και μου έδωσε το δίπλωμα του δασκάλου.

Καταρχήν να πω ότι δεν είμαι επαγγελματίας. Τα απογεύματα κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή κάνω αυτά τα μαθήματα στην Κομοτηνή σε ένα χώρο όπου φιλοξενούμαι. Το ωράριο είναι ελεύθερο, όποιος θέλει μένει αρκετά και όποιος θέλει μένει λίγο. Ενημερώνεται, μαθαίνει τις τεχνικές και εξασκείται μόνος του.

Καλό είναι να ξεκινάει κανείς πρώτα από απορίες και όχι από περιέργεια. Θα έλεγα ωστόσο ότι η γιόγκα μειώνει το στρες. Προσπαθούμε να δούμε τι ενοχλεί τον καθένα, τι του προκαλεί πίεση και μετά προχωράμε στο πώς θα το αντιμετωπίσουμε, με ποιες τεχνικές. Εξηγούμε τις τεχνικές, πόσος χρόνος χρειάζεται και, αν είναι έτοιμος να το δεχτεί και τον ενδιαφέρει πραγματικά, τότε μένει. Οι ασκήσεις είναι κατά κύριο λόγο τεχνικές αναπνοής, χαλάρωσης διαλογισμός κ.ά.

Είναι και φιλοσοφία, μέσω της οποίας βγαίνουν και οι διάφορες τεχνικές.

Όχι. Απλώς καθένας από εμάς ανταποκρίνεται σε διαφορετικές τεχνικές. ’λλος σε ασκήσεις σωματικές, άλλος στην αναπνοή, άλλος στη χαλάρωση, άλλος στο διαλογισμό, κάποιοι ανταποκρίνονται σε όλα. Εξαρτάται. Βλέπουμε ποιος είναι περισσότερο δεκτικός σε τι, τι εισπράττει και ανάλογα του μαθαίνουμε τις κατάλληλες τεχνικές.

Ο διαλογισμός είναι μια τεχνική που οδηγεί στη νοητική παύση. Τι είναι η νοητική παύση; Είναι η συνειδητοποίηση του τι συμβαίνει μέσα σου μέσω της συγκέντρωσης. Είναι σαν να έχεις προκαλέσει εσύ ο ίδιος μια εσωτερική ηρεμία και γαλήνη στον εαυτό σου, η οποία σε βοηθάει να αντιληφθείς τα συναισθήματά σου, να τα συνειδητοποιήσεις και μετά να διατηρήσεις αυτή τη συνειδητοποίηση και στην καθημερινότητά σου.

Ναι, είναι ένα τρόπος αυτογνωσίας. Έρχεσαι σε γνωριμία με τον εαυτό σου, το σώμα και το νου σου. Δεν είσαι ούτε νους, ούτε συναισθήματα, ούτε σώμα, αποδεσμεύεσαι από αυτά. Βγαίνεις έξω από αυτά και τα παρατηρείς προσέχοντάς τα. Παίρνεις τα μηνύματα, τα αντιλαμβάνεσαι και ανάλογα πράττεις ή δεν πράττεις, αφήνεσαι σε αυτά ή όχι. Για να λειτουργήσουμε, πρέπει να νιώσουμε κάτι και, αφού το νιώσουμε, πρέπει να το καταλάβουμε και, αφού το καταλάβουμε, τότε θα δράσουμε ή δεν θα δράσουμε ή θα το απορρίψουμε ή θα το αποδεχθούμε. Αυτά γίνονται αυτόματα. Στο διαλογισμό όμως διαπιστώνεις συνειδητά αυτή τη διαδικασία. Τη βιώνεις και βλέπεις τη διαφορά. Είναι σαν μια υπέρβαση.

Καλύτερα είναι μετά τα 18, μέχρι τα 60 με 65 χρόνια. Γιατί πολλές φορές και να θέλεις, δεν θα σου το επιτρέπει η φυσιολογία του σώματος.

Στην αρχή τους ενδιαφέρει να δουλέψουν το σώμα τους, να αποκτήσουν ένα δυνατό εκφραστικό σώμα, αλλά μετά ανακαλύπτουν σιγά σιγά κάτι άλλο πιο όμορφο, πιο ωραίο, που είναι πολύ βαθύ! Αρχίζουν να αναγνωρίζουν δηλαδή το σώμα τους, τι συναισθήματα έχει και τι σημαίνουν αυτά. Γιατί το σώμα έχει συναισθήματα. Όλα διαδραματίζονται στο σώμα. Όταν αποδεσμεύεσαι από το σώμα και δεν ταυτίζεσαι, τότε αρχίζεις να καταλαβαίνεις τι ζητάει. Τις αντοχές του, τις ανάγκες του. Έτσι εσύ αρχίζεις να ελέγχεις συνειδητά και όχι να ελέγχεσαι από το σώμα. Αυτή είναι η διαφορά. Μπορείς να ελέγχεις τα συναισθήματα και να μην είσαι έρμαιο των συναισθημάτων. Βέβαια νιώθεις το πάθος των συναισθημάτων, αλλά δεν αφήνεσαι σε αυτά ελεύθερα, τα ελέγχεις. Αυτό βέβαια είναι λίγο δύσκολο.

Όχι ακριβώς. Ο νους ηρεμεί, χαλαρώνει και γίνεται σωστή χρήση της λογικής. Η λογική εναρμονίζεται με το συναίσθημα. Οι περισσότεροι από μας παγιδευόμαστε είτε στο συναίσθημα είτε στη λογική, και αυτό είναι εις βάρος μας. Στη γιόγκα υπάρχει αρμονική συνύπαρξη συναισθήματος και λογικής.

Όχι. Καθόλου. Μπορεί να φαίνεται σαν αντίφαση. Όταν λέμε καρδιά, εννοούμε το κέντρο των συναισθημάτων, εννοούμε την αγάπη. Πώς μπορεί να ακολουθήσει κανείς την καρδιά του; Για να ακολουθήσει κανείς την καρδιά του, πρέπει τα συναισθήματά του να είναι καθαρά, αγνά. Όταν τα συναισθήματά μας δεν είναι αγνά, δεν είναι καθαρά, τότε λειτουργούμε ενστικτωδώς, είτε συγκινησιακά είτε λογικά. Πρέπει να φύγει ο εγωισμός και η σκοπιμότητα. Να έχουμε εκείνον τον εγωισμό που ωφελεί τον ψυχισμό, που πραγματικά μας ανεβάζει και δεν θα μας ρίξει μετά. Πολλές φορές όταν πάμε να κάνουμε κάτι, ναι μεν στην αρχή νιώθουμε, αλλά μετά δεν νιώθουμε τίποτα. Τι σημαίνει αυτό; Ότι κάτι δεν πήγε καλά. Δεν ήμασταν συνειδητοί.

Χρειάζεται πραγματικό, καθαρό συναίσθημα! Όπως ξέρετε, για να δράσουμε, πρέπει πρώτα να το επιθυμήσουμε. Όχι να το σκεφτούμε, αλλά να βγει από μέσα μας. Για να το επιθυμήσω, πρέπει να έχω μια θέληση. Εάν η θέληση δεν είναι δυνατή, δεν βγαίνει η επιθυμία και δεν πραγματοποιείται. Εάν πάλι έχω θέληση, αλλά στερούμαι της σωφροσύνης, ακόμη και να έχω επιθυμία με δυνατή θέληση, δεν ωφελεί.

Ναι. Με λίγα λόγια να βγεις από την οντότητά σου και να παρατηρήσεις τα συναισθήματά σου με διακριτικότητα. Να γίνεις σιωπηλός παρατηρητής. Να νιώθεις την καρδιά να ανεβαίνει και να μη συγκινείσαι. Δεν πρέπει να αφήνεσαι στη συγκίνηση, γιατί μετά θα σε ελέγχει το συναίσθημα και το μυαλό. Να μάθεις να παρατηρείς και όπως και να έρθουν τα πράγματα να δέχεσαι τις επιπτώσεις, να μην απορρίπτεις. Να δέχεσαι τα λάθη σου και να διορθώνεσαι. Στη φιλοσοφία της γιόγκα δεν σε επιβαρύνει τίποτα γιατί απλούστατα νιώθεις ελεύθερος.

Είναι σαν να σκάβεις τούνελ σε ένα ολόκληρο βουνό. Αλλά δεν γίνεται έτσι. Είναι σαν να μπαίνεις σε ένα δωμάτιο, κλείνεις τις πόρτες, τα παράθυρα, το φως και αρχίζεις να μπαίνεις μέσα σου. Όσο θα μπαίνεις και όπως θα μπαίνεις, τελικά ό,τι κι αν συναντήσεις, σκέψεις, δυσφορία, δυσκολίες, συναισθήματα, δεν θα δίνεις σημασία. Δεν θα τα νιώθεις ούτε και θα τα κρίνεις. Θα τα αφήνεις ελεύθερα.

Η γιόγκα είναι ψυχοδυναμική. Σημαίνει δύναμη της ψυχής. Συνειδητά αφυπνίζεις τις δυνάμεις σου, με αυτή την έννοια είναι και ψυχοθεραπεία. Είναι δρόμος διαφορετικός, αλλά μπορεί και λειτουργεί. Με λίγα λόγια, κάνεις μια δική σου ψυχανάλυση συνειδητά. ’λλοι αντέχουν και άλλοι όχι.

Ναι. Ψυχολογικά, προσωπικά, κοινωνικά, οικογενειακά. Ήταν αρκετοί αυτοί. Με το πέρασμα του χρόνου βελτιώθηκαν. Πολλοί εγκατέλειψαν τα φάρμακα. Ζούμε σε έναν κόσμο ιδιαίτερα πολύπλοκο. Θα έρθει η στιγμή που θα ξεχωρίσουμε τι μας ταιριάζει και τι όχι. Εάν δεν γίνει αυτό, θα είμαστε πάντα εγκλωβισμένοι. Πρέπει να δούμε ποιες είναι οι ανάγκες μας. Τι θέλουμε από τον εαυτό μας και όχι από τους άλλους. Εμείς περιμένουμε από τους άλλους.

Ο νους πρέπει να εκπαιδευτεί να προσλαμβάνει αυτά που βγαίνουν από μέσα μας. Όλα τα καλά βγαίνουν από μέσα μας. Όταν οι αισθήσεις σου είναι συνεχώς στραμμένες προς τα έξω σαν προβολείς και δεν στρέφονται καθόλου προς τον εσωτερικό κόσμο, τότε δεσμεύεσαι. Για να δεις τον εαυτό σου, πρέπει να αποδεσμευτείς. Μέσω αυτής της αποδέσμευσης αφυπνίζεται η συνείδηση και σε καθοδηγεί. Ο μόνος που μπορεί να μας βοηθήσει πραγματικά είναι ο ίδιος ο εαυτός μας. Όχι ότι ο άλλος ο κόσμος δεν αξίζει, αξίζει, και μάλιστα πάρα πολύ, αλλά όχι έτσι όπως το βλέπουμε, με δεσμεύσεις, με εξάρτηση.

Ναι. Έτσι ακριβώς. Είναι η ελευθερία. Η αποστασιοποίηση. Η ελευθερία είναι μέχρι εκεί που δεν επηρεάζεις την ελευθερία του άλλου. Όταν λέμε ελευθερία, δεν σημαίνει κάνω ό,τι θέλω. Κάνω αυτό που πραγματικά συνειδητά μου επιτρέπεται, χωρίς να επηρεάσω εσένα, ούτε εσύ εμένα. Ελεύθερος είναι κανείς όταν έχει ελεύθερη βούληση. Να ξέρει δηλαδή τι θέλει, που είναι δικό του και αφορά μόνο τον εαυτό του και δεν έχει καμία σχέση με τον άλλο. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι εγωιστής, το αντίθετο.