Πάνος Ζαρογουλίδης: Πολιτικές διακοπής καπνίσματος στο κοινοτικό φαρμακείο

Το κάπνισμα παραμένει μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου που μπορούν να προληφθούν παγκοσμίως και η ανάγκη για αποτελεσματικές στρατηγικές διακοπής του είναι επιτακτική. Οι πολιτικές διακοπής καπνίσματος στο κοινοτικό φαρμακείο αποτελούν ένα πολλά υποσχόμενο εργαλείο στη μείωση της επιβάρυνσης της δημόσιας υγείας από το κάπνισμα. Οι φαρμακοποιοί, λόγω της προσβασιμότητας και της σχέσης εμπιστοσύνης με τους πολίτες, βρίσκονται σε προνομιακή θέση για να στηρίξουν τους καπνιστές στην προσπάθειά τους να απαλλαγούν από αυτήν την επιβλαβή συνήθεια.

Ο ρόλος των κοινοτικών φαρμακείων

Τα κοινοτικά φαρμακεία αποτελούν κομβικά σημεία για την προώθηση της υγείας και την πρόληψη των ασθενειών. Οι φαρμακοποιοί έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν υποστήριξη στους καπνιστές μέσω εξατομικευμένων συμβουλών, προγραμμάτων υποκατάστασης νικοτίνης και παρακολούθησης της προόδου τους. Η συνεχής επαφή με τους πελάτες επιτρέπει στους φαρμακοποιούς να προσαρμόζουν τις προσεγγίσεις τους και να παρέχουν συνεχή ενθάρρυνση. Η ενσωμάτωση προγραμμάτων διακοπής καπνίσματος στα κοινοτικά φαρμακεία μπορεί να περιλαμβάνει συμβουλευτική υποστήριξη, χρήση θεραπείας υποκατάστασης νικοτίνης (NRT) και παρακολούθηση της προόδου του καπνιστή. Οι φαρμακοποιοί μπορούν επίσης να εκπαιδεύουν τους καπνιστές σχετικά με τις συνέπειες του καπνίσματος και να τους παρέχουν τα απαραίτητα εργαλεία για τη διακοπή του.

Επιδημιολογικά δεδομένα και αποτελεσματικότητα

Η ανασκόπηση των επιδημιολογικών δεδομένων δείχνει ότι οι παρεμβάσεις των φαρμακοποιών μπορούν να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη διακοπή του καπνίσματος. Σε μια μελέτη στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, διαπιστώθηκε ότι οι φαρμακοποιοί προσφέρουν σημαντικές συμβουλές για τη διακοπή του καπνίσματος, αν και υπάρχει περιθώριο για βελτίωση των δεξιοτήτων επικοινωνίας και παρακολούθησης των ασθενών. Στην Ισπανία, μια μη τυχαιοποιημένη δοκιμή έδειξε ότι το 54,3% των συμμετεχόντων που έλαβαν υποστήριξη από φαρμακοποιούς κατάφεραν να διακόψουν το κάπνισμα μέσα σε ένα χρόνο, ενώ στο Κατάρ, η εντατική εκπαίδευση των φαρμακοποιών σε τεχνικές διακοπής καπνίσματος αύξησε την επιτυχία των παρεμβάσεων. Αυτά τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι η εκπαιδευτική υποστήριξη και οι τακτικές παρακολούθησης από φαρμακοποιούς μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τα αποτελέσματα των προγραμμάτων διακοπής καπνίσματος. Οι φαρμακοποιοί λειτουργούν ως καταλύτες για την αλλαγή, παρέχοντας ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τη διακοπή του καπνίσματος.

Παρεμβατικές προσεγγίσεις

Η επιτυχία των προγραμμάτων διακοπής καπνίσματος βασίζεται σε πολυδιάστατες προσεγγίσεις. Οι πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις συνδυάζουν τη χρήση θεραπείας υποκατάστασης νικοτίνης με συμβουλευτικές συνεδρίες. Αυτό περιλαμβάνει την κατανόηση των προσωπικών παραγόντων που επηρεάζουν κάθε καπνιστή και την προσαρμογή των συμβουλών ανάλογα με τις ανάγκες του. Η τεχνολογία μπορεί επίσης να παίξει σημαντικό ρόλο. Η χρήση ψηφιακών εργαλείων για την παρακολούθηση της προόδου του καπνιστή και την παροχή εξατομικευμένης υποστήριξης έχει δείξει θετικά αποτελέσματα. Στην Αυστραλία, η χρήση τεχνολογίας για την προβολή της επίδρασης του καπνίσματος στην υγεία και στην εμφάνιση είχε θετικά αποτελέσματα στην ευαισθητοποίηση και στην παρακίνηση των καπνιστών να διακόψουν. Προγράμματα όπως αυτά που εφαρμόστηκαν στη Σκωτία κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, τα οποία περιλάμβαναν τη χρήση θεραπείας υποκατάστασης νικοτίνης για τη μείωση της δευτερογενούς παθητικής έκθεσης, έδειξαν ότι οι φαρμακοποιοί μπορούν να προσαρμόζουν τις προσεγγίσεις τους ανάλογα με τις συνθήκες.

Προκλήσεις, ευκαιρίες & συστάσεις

Η εφαρμογή των πολιτικών διακοπής καπνίσματος δεν είναι χωρίς προκλήσεις. Ένας από τους κύριους περιορισμούς είναι η έλλειψη χρόνου και πόρων που αντιμετωπίζουν πολλοί φαρμακοποιοί. Η εκπαίδευση και η κατάρτιση των φαρμακοποιών στις δεξιότητες επικοινωνίας και παροχής συμβουλευτικής υποστήριξης είναι κρίσιμη για την επιτυχία των προγραμμάτων. Επιπλέον, η συνεργασία με άλλους επαγγελματίες υγείας και η ενσωμάτωση των προγραμμάτων διακοπής καπνίσματος στις γενικότερες πολιτικές δημόσιας υγείας μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων. Η χρήση διαφημιστικών καμπανιών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων μπορεί επίσης να συμβάλει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης και της ζήτησης για υπηρεσίες διακοπής καπνίσματος.

Η συμβολή των κοινοτικών φαρμακείων στη διακοπή του καπνίσματος είναι αδιαμφισβήτητη. Οι φαρμακοποιοί, με τη σωστή εκπαίδευση και υποστήριξη, μπορούν να επιτύχουν υψηλά ποσοστά επιτυχίας στην προσπάθεια διακοπής καπνίσματος. Οι κυβερνήσεις και οι υγειονομικές αρχές πρέπει να επενδύσουν στην εκπαίδευση των φαρμακοποιών και στην ανάπτυξη προγραμμάτων που αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες για την ενίσχυση των προσπαθειών διακοπής καπνίσματος. Η επέκταση των προγραμμάτων διακοπής καπνίσματος σε όλα τα κοινοτικά φαρμακεία μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη δημόσια υγεία, μειώνοντας την επικράτηση του καπνίσματος και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής του πληθυσμού. Η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων είναι απαραίτητη για την επίτευξη αυτού του στόχου. Η βελτίωση των δεξιοτήτων επικοινωνίας των φαρμακοποιών και η ενίσχυση της συνεργασίας με άλλους φορείς υγείας μπορεί να οδηγήσει σε πιο ολοκληρωμένες και αποτελεσματικές στρατηγικές διακοπής καπνίσματος.

Βιβλιογραφία

Alzubaidi, H., Austin, Z., Saidawi, W., & Rees, V. W. (2022). Exploring the quality of smoking cessation in community pharmacies: A simulated patient study. Research in Social and Administrative Pharmacy, 18(12), 2997–3003. Gómez Martínez, J. C., et al. (2024). Smoking cessation intervention in the community pharmacy: Cost-effectiveness of a non-randomized cluster-controlled trial at 12-months’ follow-up. Research in Social and Administrative Pharmacy, 20(1), 19–27. El Hajj, M. S., et al. (2015). Assessing the effectiveness of a pharmacist-delivered smoking cessation program in the State of Qatar: Study protocol for a randomized controlled trial. Trials, 16, 65. Burford, O., Jiwa, M., Carter, O., Parsons, R., & Hendrie, D. (2013). Internet-based photoaging within Australian pharmacies to promote smoking cessation: Randomized controlled trial. Journal of Medical Internet Research, 15(7), e64.