Έχουν γραφτεί πολλές σελίδες που περιγράφουν τις υπηρεσίες, την επικοινωνία, τις ανάγκες, τα θέματα υγείας ή ακόμα και το μάρκετινγκ που μπορεί να ακολουθήσει ένα φαρμακείο για τις σχέσεις του με το κοινό της τρίτης ηλικίας. Σε αυτές τις γραμμές θα επιχειρήσουμε να τις συνοψίσουμε σε λίγες προτάσεις, οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα και να βελτιώσουν την κατανόηση των αναγκών, την επικοινωνία και τελικά τη σχέση μας με τους ανθρώπους που αποτελούν το βασικό πυρήνα της δουλειάς του φαρμακείου και την κύρια πηγή των εσόδων του.
Α) Συμβουλές για τη σωστή λήψη φαρμάκων
Αν κάνουμε μια ανάλυση των καλύτερων πελατών αναφορικά με τα έσοδα που φέρνουν στο φαρμακείο, είναι πολύ πιθανό να διαπιστωθεί πως για τα περισσότερα φαρμακεία τις πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν οι ασθενείς της τρίτης ηλικίας. Μπορεί πολλές προτάσεις «μάρκετινγκ» που γίνονται στα φαρμακεία να εστιάζουν στο στήσιμό τους για την ομορφιά και το well being. Είναι σχεδόν αστείο όμως ένα φαρμακείο να χάνει τόσο πολύ τον προσανατολισμό του, ώστε να παλεύει να πουλήσει π.χ. μια κρέμα αξίας 30 ευρώ (με συμπιεσμένη μάλιστα κερδοφορία λόγω του ανταγωνισμού από e-shop) και την ίδια στιγμή να δίνει μια τσάντα με φάρμακα διπλάσιας ή παραπάνω αξίας σε έναν ασθενή, χωρίς τις απαραίτητες συμβουλές για τη σωστή λήψη τους.
Ναι, ο ηλικιωμένος ασθενής είναι «δύσκολος». Ναι, μπορεί να βγάλει αδικαιολόγητο εκνευρισμό (που δεν έχει σχέση με εμάς αλλά με την κατάσταση της υγείας του και τα χρόνια προβλήματά του) ή μπορεί να χρειαστεί να επαναλάβουμε πολλές φορές τις οδηγίες (μέσα σε λογικά βεβαίως πλαίσια), αλλά αυτή είναι η υπηρεσία που περιμένει από εμάς το σύστημα υγείας.
Τα στοιχεία δείχνουν πως το 65% των ανθρώπων πάνω από τα 60 έτη έχουν 2 ή περισσότερες χρόνιες παθήσεις, την ίδια όμως στιγμή η συμμόρφωση στη φαρμακευτική τους αγωγή μπορεί να είναι πολύ χαμηλή και γίνονται σφάλματα που φτάνουν ακόμα και σε ποσοστό 40% των φαρμακευτικών αγωγών. Οι συνέπειες των λαθών που σχετίζονται με τη χρήση των φαρμάκων είναι δαπανηρές από την άποψη της εισαγωγής των ασθενών στο νοσοκομείο, των επισκέψεων των ασθενών σε παθολόγους, των εργαστηριακών δοκιμών και της επανορθωτικής θεραπείας και πολλές από αυτές μπορούν να προληφθούν με την παρέμβαση του φαρμακοποιού.
Β) Διαχείριση πολλών φαρμακευτικών αγωγών
Εκτός από τα οφέλη στο σύστημα υγείας, ο ίδιος ο ηλικιωμένος θα εκτιμήσει τον φαρμακοποιό που μπορεί να κάνει διαφορά στην ενίσχυση της συμμόρφωσής του στη φαρμακευτική αγωγή, τη συμβουλή για απλά θέματα που θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του και το συντονισμό των διαφόρων οδηγιών που παίρνει από τη θεραπευτική του ομάδα σε ένα πρόγραμμα που μπορεί να το ακολουθήσει σε καθημερινή βάση.
Το τελευταίο σημαίνει πολύ απλά πως ένας ηλικιωμένος, που είναι ασθενής πολλαπλών χρόνιων παθήσεων, έρχεται σε επαφή με πολλούς διαφορετικούς γιατρούς, για διαφορετικά προβλήματα, που δίνουν φάρμακα και αγωγές με διαφορετικούς θεραπευτικούς στόχους.
Παράλληλα, ο ίδιος μπορεί να θέλει να επιλέξει διάφορα ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ.
Ο φαρμακοποιός, ο οποίος και θα εκτελέσει τις διαφορετικές συνταγές των θεραπόντων γιατρών και θα γίνει ο ίδιος και αποδέκτης της ζήτησης για ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ., θα πρέπει να είναι αυτός που θα βάλει σε μια σειρά το πώς θα πάρει ο ασθενής τα φάρμακα αυτά μέσα στην ημέρα αλλά και θα έρθει σε επαφή με τους γιατρούς, αν κάποια φάρμακα που έχουν δώσει δεν πρέπει να συγχορηγηθούν μεταξύ τους.
Γ) Ενίσχυση της απόφασης για τη λήψη της αγωγής
Παρόλα αυτά δεν πρέπει να θεωρούμε αυτονόητο πως όλα τα θέματα που αφορούν τους ασθενείς της τρίτης ηλικίας είναι μόνο ζητήματα γνώσεων ή υπενθύμισης του τρόπου, με τον οποίο θα πάρουν την αγωγή τους. Ο ρόλος του φαρμακοποιού δεν τελειώνει εκεί που απλά έχει εξηγήσει πώς λαμβάνονται τα φάρμακα, το χρόνο λήψης, τις δόσεις ή την αποτροπή αλληλεπιδράσεων.
Στις μελέτες που αφορούν τη συμμόρφωση, υπάρχουν στοιχεία που μας δείχνουν πως το 50% της μη συμμόρφωσης στη φαρμακευτική αγωγή οφείλεται όχι σε άγνοια ή αδυναμία να θυμηθούν τη λήψη, αλλά σε εκούσια απόφαση των ασθενών, είτε επειδή φοβούνται πως το φάρμακο θα τους δημιουργήσει κάποιο άλλο πρόβλημα είτε γιατί πολύ απλά πιστεύουν πως δεν το χρειάζονται.
Ειδικά στην τρίτη ηλικία, η λήψη των φαρμάκων πολλές φορές συνδέεται ψυχολογικά με τα χρόνια που περνούν και με τη σταδιακή απώλεια της νεότητας, γεγονός που προκαλεί δυσαρέσκεια, άρνηση και κάποιες φορές προβλήματα στη συμμόρφωση. Η παρέμβαση του φαρμακοποιού είναι βασική, ώστε ο ασθενής να ενισχύσει την απόφασή του να πάρει τα φάρμακά του. Επικαλούμενος την επιστημονική του εγκυρότητα και στηριζόμενος στη σχέση εμπιστοσύνης, θα δυναμώσει τη θετική στάση του ηλικιωμένου αναφορικά με τη φαρμακευτική του αγωγή.
Δ) Πέρα από τα φάρμακα
Μαζί με όλα τα παραπάνω, καθώς και με τις υπηρεσίες που έχουν ανάγκη οι ασθενείς και πελάτες μας που ανήκουν στην τρίτη ηλικία (π.χ. τη βοήθεια στις μετρήσεις που πραγματοποιούν στους εαυτούς τους για δείκτες υγείας, όπως η πίεση, η αυτομέτρηση σακχάρου, η ενίσχυση καλών συνηθειών για την υγεία τους, όπως η άσκηση κλπ.), θα πρέπει πάντα να έχουμε στο μυαλό μας πως χάρη στην πρόοδο της επιστήμης, τα ποιοτικά χρόνια ζωής αυξάνονται και αυτό σημαίνει πως το κοινό αυτό δεν σταματάει να έχει απαιτήσεις που παραδοσιακά εμφανίζονταν σε νεότερες ηλικιακά κατηγορίες.
Το να φαίνονται και να αισθάνονται όμορφα, το να μπορούν να συμμετέχουν με αξιοπρέπεια στην καθημερινότητα της οικογένειάς τους (ακόμα και αν υπάρχουν προβλήματα που τους εμποδίζουν) είναι για αυτούς σημαντικό και θα εκτιμήσουν κάθε συμβουλή (ή προϊόν) που μπορούμε να τους δώσουμε για το σκοπό αυτό.
Σε όλα αυτά, αν προσθέσουμε την προσωπική σχέση και την οικειότητα που πάντα ένας ηλικιωμένος γνωρίζει πως θα βρει στο φαρμακείο του (και που βάσει όλων των ερευνών που έχουν γίνει στην κοινή γνώμη αποτελεί βασικό συστατικό προτίμησης αυτής της ομάδας), γίνεται κατανοητό πως ένα φαρμακείο που αφουγκράζεται τις ανάγκες που περιγράψαμε πιο πάνω, θα έχει πάντοτε ένα κρίσιμο κορμό πιστού κοινού που δεν θα αλλάξει εύκολα.
Αυτό το κοινό φτάνει ακόμα στο σημείο να μην προτιμάει άλλον με τη λογική της φτηνότερης τιμής, που αποτελεί την κύρια στρατηγική του ανταγωνισμού από σημεία πώλησης που δεν μπορούν να προσφέρουν αυτήν την προσωπική σχέση.