Οι νέες θεραπείες για τον σακχαρώδη διαβήτη

 Επιδηµιολογικά στοιχεία

Στην Ελλάδα εκτιµάται ότι το 8%–10% του πληθυσµού (800 χιλιάδες – 1 εκατοµµύριο) πάσχει από διαβήτη, ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 3%–4% που δεν γνωρίζει ότι πάσχει από τη νόσο. Υπολογίζεται ότι:

● Περίπου ένας στους δέκα Έλληνες έχει διαβήτη. Ο αριθµός των ατόµων µε διαβήτη στην Ελλάδα έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Αν προσθέσουµε και το ποσοστό των ατόµων µε προ-διαβήτη, που έχουν στο στάδιο αυτό ήδη διπλάσιο κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων σε σχέση µε άτοµα µε φυσιολογικό σάκχαρο, τότε πλέον του 25% του ελληνικού πληθυσµού άνω των 40 ετών σχετίζεται µε τη νόσο.

● Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου-1 αυξάνεται κατά 3% κάθε χρόνο στα παιδιά και στους εφήβους. Επίσης ο διαβήτης τύπου-2 προσβάλλει πλέον όλο και µικρότερες ηλικίες, νέους ακόµα και παιδιά.

● Ο σακχαρώδης διαβήτης έχει υψηλότερη συχνότητα εµφάνισης στο δυτικό κόσµο, γεγονός που σχετίζεται µε τη διατροφή και την καθιστική ζωή.

Τα Ελληνόπουλα δυστυχώς κατατάσσονται, ιδίως τα αγόρια, στα πιο παχύσαρκα στον κόσµο.

Επιπλοκές

● Οι διαβητικοί παρουσιάζουν ίδιο κίνδυνο εμφράγματος μυοκαρδίου με αυτόν των μη διαβητικών που είναι μεγαλύτεροι κατά 15 χρόνια. Ο διαβήτης δηλαδή γηράσκει την καρδιά και τα αγγεία πρόωρα. 3 στα 4 άτομα με σακχαρώδη διαβήτη υπολογίζεται ότι θα υποστούν τουλάχιστον 1 καρδιαγγειακό επεισόδιο στη ζωή τους, ενώ έχουν υπερδιπλάσιο κίνδυνο –σε σχέση με τα μη διαβητικά άτομα– αυτό το επεισόδιο να είναι θανατηφόρο.

● Ο σακχαρώδης διαβήτης διπλασιάζει τον κίνδυνο κάποιων κακοηθειών, αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας, δημιουργεί προβλήματα στα μάτια, στα νεφρά, στα πόδια, προκαλεί στυτική δυσλειτουργία.Όλες αυτές οι επιπλοκές σε μεγάλο βαθμό μπορούν να προληφθούν.

Οι νεότερες θεραπευτικές εξελίξεις

Είναι αλήθεια πως στο σακχαρώδη διαβήτη η έρευνα και οι εξελίξεις τα τελευταία 15 χρόνια τρέχουν με γοργούς ρυθμούς, έχοντας προσφέρει πολλές θεραπευτικές επιλογές και επαναστατική τεχνολογία, αλλά και δραματικές αλλαγές στις θεραπευτικές αντιλήψεις.

Το ευχάριστο είναι ότι το μέλλον υπόσχεται πολλά και για την επόμενη 10ετία:

● Η ανακάλυψη των ινκρετινών και η θεραπευτική χρήση των αναλόγων του GLP-1 (Liraglutide, Lixisenatide, Exenatide LAR, Dulaglutide κλπ) έχει ήδη προσφέρει αρκετά πλεονεκτήματα:

•  στη ρύθμιση του σακχάρου χωρίς την αύξηση του κινδύνου υπογλυκαιμίας,
•  στη σημαντική μείωση του βάρους (2-12 κιλά κατά μέσο όρο) τόσο στο τύπο 2 όσο και στο τύπο 1,
•  στην ουσιαστική μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων και της νεφρικής βλάβης που προκαλεί ο διαβήτης (το πιο σημαντικό, όπως επιβεβαιώθηκε πρόσφατα τουλάχιστον για τη λιραγλουτίδη).

Το μέλλον επιφυλάσσει εβδομαδιαίες ή/και μηνιαίες ενέσιμες θεραπείες, με μικρότερης διαμέτρου βελόνες και συσκευές καλύτερες για ελαχιστοποίηση του πόνου. Έτοιμοι συνδυασμοί σε μία ένεση GLP-1 με ινσουλίνη, για ευκολία, καλύτερη συμμόρφωση, άρα και καλύτερη ρύθμιση, κυκλοφορούν ήδη και θα αποτελέσουν το μέλλον της θεραπείας και για τους δύο τύπους σακχαρώδη διαβήτη.

Ακόμη η εταιρεία NOVO έχει σε στάδιο δοκιμών 3α, δισκία σεμιγλουτίδης (το πρώτο μη ενέσιμο από του στόματος GLP-1).

Ινσουλίνη σε υπογλώσσιο σπρέι είναι κοντά στο να κυκλοφορήσει, ενώ τα δισκία ινσουλίνης πολύ πιθανά να γίνουν πραγματικότητα στο πιο μακρινό μέλλον.

● Μια νέα επίσης από του στόματος θεραπευτική κατηγορία ήρθε να προστεθεί στη θεραπευτική φαρέτρα μας: οι αναστολείς SGLT-2.

Οι θεραπευτικές δυνατότητες στη μείωση του σακχάρου δεν είναι πολύ ισχυρές (μειώνουν κατά 0,5-1% τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη HBA1c). Αυξάνοντας όμως την απέκκριση της αυξημένης γλυκόζης από το αίμα στα ούρα, φαίνεται να έχουν πολλαπλά παράλληλα σημαντικά οφέλη στις σοβαρές επιπλοκές του διαβήτη.

Ήδη η εμπαγλιφλοζίνη έχει προστεθεί δυναμικά στη θεραπευτική, αποδεικνύοντας ότι όχι μόνο μειώνει δραστικά τα καρδιαγγειακά συμβάματα αλλά ασκεί νεφροπροστασία ακόμα και σε προχωρημένες διαβητικές νεφροπάθειες και επιπλέον πετυχαίνει μείωση κατά 2-4 κιλά του σωματικού βάρους.

Νέα μόρια και έτοιμοι συνδυασμοί με πιθανά ακόμη καλύτερα αποτελέσματα, ίσως και άπαξ ανά εβδομάδα δισκία είναι ότι μας επιφυλάσσει το μέλλον.

● Το τεχνητό πάγκρεας –με τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες του– φαίνεται ότι μέσα στην επόμενη 5ετία θα υπάρχει στην αγορά. Ήδη κυκλοφορούν ασύρματα κλειστά συστήματα μετρητή-αντλίας ινσουλίνης που διακόπτουν αυτόματα την παροχή ινσουλίνης σε περίπτωση υπογλυκαιμίας (σάκχαρο μικρότερο από 60mg/dl).

● Μετρήσεις σακχάρου χωρίς τσίμπημα ιδίως για τον τύπο-1 αλλά και τον ινσουλινοθεραπευόμενο διαβήτη, προς το παρόν είναι μη τεκμηριωμένες, συνεπάγονται κινδύνους και δεν συνίστανται.

Όμως, αυτή η νέα και πολύ ενδιαφέρουσα τεχνική υποδόριας μέτρησης του σακχάρου (Flash Monitoring) φαίνεται να οδηγεί στο μέλλον στη δημιουργία ασύρματων συστημάτων μέτρησης, με σένσορες που θα τοποθετούνται επί μακρόν και δεν απαιτούν τακτικές μετρήσεις σακχάρου από το δάκτυλο, όπως τα υπάρχοντα ασύρματα συνεχούς καταγραφής γλυκόζης (CGMS).

Στην αγορά κυκλοφορεί ήδη ο πρώτος μετρητής αυτής της τεχνολογίας και δείχνει ότι σε αυστηρά επιλεγμένα περιστατικά μπορεί να βοηθήσει.

Μειονεκτήματα αποτελούν: ο σένσορας που ξεκολλά πολύ εύκολα, οι αποκλίσεις στις μετρήσεις από την πραγματική τιμή –ιδίως σε ταχείες πτώσεις του σακχάρου στο αίμα, για αυτό και δεν συνιστάται η χρήση του για την αντιμετώπιση υπογλυκαιμίας. Υπάρχει περίπου 5λεπτη καθυστέρηση στην απόκριση από τη μέτρηση και είναι αρκετά υψηλό το κόστος μηνιαίας χρήσης (σχεδόν 7πλάσιο των συμβατικών δακτυλομετρήσεων).

Το μέλλον θα φέρει πολύ πιο αξιόπιστα και με προσιτό κόστος συστήματα.

● Εξελίξεις αναμένονται στην κατανόηση και οριστική θεραπεία του τύπου-1, για την πρόληψη και θεραπεία της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, που συχνά οδηγεί σε τύφλωση.

Πρόληψη

Ωστόσο όποιες και όσο και αν είναι θαυμάσιες αυτές οι εξελίξεις, τίποτα δεν αντικαθιστά τα «αγαθά κόποις κτώνται» και το «πάν μέτρον άριστον».

Το μέλλον λοιπόν για τη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη προμηνύεται λαμπρό.

Ας μην ξεχνάμε όμως ότι…

● η συστηματική έστω και μέτρια άσκηση που διατηρεί μία καλή φυσική κατάσταση,

● η ολιγαρκής, εγκρατής και όχι απλά υγιεινή διατροφή που οδηγεί σε φυσιολογικό για το ύψος μας βάρος,

● η θετική σκέψη και η θέληση να φροντίζουμε το σώμα μας και να παίρνουμε χαρά από την ζωή,

όλα αυτά αποτελούν αναντικατάστατο, αποτελεσματικό, φθηνό, και ίσως το μοναδικό συστατικό ποιοτικής μακροζωίας.

Ο Δρ. Αντώνιος Π. Λέπουρας είναι γιατρός παθολόγος, εξειδικευµένος στη Διαβητολογία, διευθυντής της Παθολογικής–Διαβητολογικής Κλινικής και του Διαβητολογικού Κέντρου του ΙΑΣΩ GENERAL, e-mail: lantonio@otenet.gr