Οδοντική τερηδόνα

Η τερηδόνα των δοντιών θεωρείται η πιο διαδεδομένη νόσος του στόματος λόγω της μεγάλης συχνότητας εμφάνισής της στον πληθυσμό. Μολονότι η τερηδόνα δεν ανήκει στις νόσους που απειλούν τη ζωή του ανθρώπου, οι συνέπειές της είναι αρκετά σοβαρές. Εκείνο όμως που κάνει την τερηδόνα περισσότερο άξια της προσοχής μας είναι το γεγονός ότι προσβάλλει τα δόντια από πολύ μικρή ηλικία και πολλά παιδιά υποφέρουν με σημαντικές επιπτώσεις στη γενική τους υγεία και τη συμπεριφορά τους. Ωστόσο, το πρόβλημα της τερηδόνας αφορά όλες τις ηλικίες, όχι μόνο τα παιδιά. Η τερηδόνα προσβάλλει παιδιά, εφήβους, ενήλικες και ηλικιωμένους. Ορισμένα άτομα, μάλιστα, παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από τερηδόνα, όπως είναι, π.χ., παιδιά και ενήλικες που κάνουν ορθοδοντική θεραπεία, ορισμένοι ογκολογικοί ασθενείς, άτομα με μειωμένη ροή σάλιου λόγω φαρμακευτικής αγωγής, άτομα με υφιζήσεις των ούλων λόγω περιοδοντικής νόσου κ.ά.

Αιτιολογία

Σύμφωνα με τις σύγχρονες επιστημονικές αντιλήψεις, η οδοντική τερηδόνα είναι νόσος που οφείλεται στην αλληλεπίδραση διαφόρων παραγόντων, οι οποίοι επηρεάζουν την έναρξη, αλλά και το ρυθμό εξέλιξής της. Οι παράγοντες αυτοί είναι:

• τα μικρόβια που προσκολλώνται πάνω στα δόντια (οδοντική μικροβιακή πλάκα)

• η συχνή κατανάλωση ζαχαρούχων τροφών

• η ανθεκτικότητα του ίδιου του δοντιού.

Η οδοντική μικροβιακή πλάκα είναι μία διαφανής μεμβράνη που προσκολλάται στέρεα πάνω στα δόντια και περιέχει εκατομμύρια μικρόβια. Η μικροβιακή πλάκα αρχίζει να σχηματίζεται αμέσως μετά το βούρτσισμα των δοντιών από μικρόβια που βρίσκονται φυσιολογικά στο στόμα. Τα μικρόβια αυτά ώρα με την ώρα πολλαπλασιάζονται και γίνονται πιο τοξικά. Ο μόνος τρόπος να απομακρύνουμε τη μικροβιακή πλάκα από τα δόντια είναι το βούρτσισμα.

Με την κατανάλωση ζαχαρούχων τροφών και ποτών τα μικρόβια της οδοντικής πλάκας χρησιμοποιούν τη ζάχαρη για ενέργεια και παράγουν οξέα. Τα οξέα αυτά διαλύουν τους σκληρούς οδοντικούς ιστούς, την αδαμαντίνη και την οδοντίνη, αφαιρώντας άλατα ασβεστίου και φωσφόρου.

Το σάλιο είναι πολύ σημαντικός φυσικός παράγοντας για την προστασία των δοντιών από την τερηδόνα. Το σάλιο εμπλουτίζει συνεχώς την αδαμαντίνη με τα άλατα που της αφαιρούν τα οξέα. Θα πρέπει όμως να του δοθεί ο απαραίτητος χρόνος για να δράσει, 3 – 4 ώρες χωρίς κατανάλωση ζαχαρούχων τροφών ή ποτών.

Kανόνες για την πρόληψη της τερηδόνας

• Απομάκρυνση της οδοντικής μικροβιακής πλάκας: Αυτό επιτυγχάνεται με το σωστό βούρτσισμα των δοντιών με φθοριούχο οδοντόπαστα, τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα. Σημαντικός παράγοντας για αποτελεσματικό βούρτσισμα των δοντιών είναι η επιλογή της σωστής οδοντόβουρτσας που πρέπει να είναι μαλακή, με νάιλον τρίχες και να ανανεώνεται 3-4 φορές το χρόνο. Επειδή η οδοντόβουρτσα δεν είναι δυνατόν να εισχωρήσει ανάμεσα στα δόντια, οι επιφάνειες αυτές των δοντιών δεν καθαρίζονται. Για το λόγο αυτό, απαραίτητο συμπλήρωμα της καθημερινής στοματικής υγιεινής είναι η χρήση του οδοντικού νήματος. Επίσης, πολλές φορές απαιτείται η χρήση επιπρόσθετων μέσων καθαρισμού όπως τα μεσοδόντια βουρτσάκια, που είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά για τον έλεγχο της πλάκας σε ασθενείς με περιοδοντικά προβλήματα.

• Σωστή διατροφή: Οι τροφές που είναι απαραίτητες για τη γενική υγεία του ανθρώπου είναι απαραίτητες και για τα δόντια. Για την πρόληψη της τερηδόνας, συνιστάται η αποφυγή συχνής κατανάλωσης ζαχαρούχων τροφών και κυρίως ενδιάμεσα των γευμάτων. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στις έτοιμες τροφές που περιέχουν ζάχαρη η οποία δεν φαίνεται άμεσα (τροφές με κρυμμένη ζάχαρη).

• Αύξηση της ανθεκτικότητας των δοντιών με τη χρήση φθοριούχων σκευασμάτων: Το φθόριο αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό παράγοντα για την πρόληψη της τερηδόνας, καθώς ενισχύει την ανθεκτικότητα του δοντιού και προάγει την επαναλάτωση.

Υπάρχουν τρεις τρόποι χορήγησης φθορίου:

Τοπική χορήγηση φθορίου

» Η τοπική εφαρμογή φθορίου για την πρόληψη της τερηδόνας συνιστάται σε όλες τις ηλικίες, εφόσον υπάρχουν φυσικά δόντια στο στόμα. Η τοπική εφαρμογή φθορίου γίνεται με δύο τρόπους: από τον οδοντίατρο στο ιατρείο και με αυτοχορήγηση στο σπίτι.

» Οι τοπικές εφαρμογές φθορίου που γίνονται από τον οδοντίατρο με ζελέ ή φθοριούχα βερνίκια είναι πολύ αποτελεσματικές για την πρόληψη της τερηδόνας.

Φθοριούχες οδοντόπαστες

Οι φθοριούχες οδοντόπαστες είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές για την πρόληψη της τερηδόνας. Στο εμπόριο κυκλοφορούν οδοντόπαστες με διαφορετική συγκέντρωση φθορίου για παιδιά και ενήλικες, καθώς και οδοντόπαστες με πολύ υψηλή περιεκτικότητα φθορίου για άτομα που παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο τερηδονισμού των δοντιών.

Φθοριούχα στοματικά διαλύματα

Τα φθοριούχα στοματικά διαλύματα χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση και συνιστώνται σε παιδιά άνω των 6 ετών και σε ενήλικες.

• Τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο. Είναι πολύ σημαντικές για την έγκαιρη διάγνωση και την πρόληψη της αρχόμενης τερηδόνας.