Ο φαρμακοποιός - σύμβουλος στο διαδίκτυο

Με το διαδίκτυο να εισχωρεί όλο και περισσότερο στην καθημερινότητα μας και την ηλεκτρονική ενημέρωση να κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος, η ανάγκη για την ύπαρξη συμβουλευτικών υπηρεσιών φαρμακείου στον ελληνικό ιστοχώρο ώθησαν τη Θεοδώρα Κωστοπούλου και τον σύζυγό της Κωνσταντίνο Καπόγιαννη στη δημιουργία ενός site για το φαρμακείο τους.

Προσπαθώντας να ανιχνεύσουμε το βήμα αυτό το οποίο πραγματοποιούν τα τελευταία χρόνια όλο και πιο πολλοί φαρμακοποιοί, αποκτώντας φωνή και παρουσία στον κυβερνοχώρο, απευθυνθήκαμε στους δύο φαρμακοποιούς, αποφοίτους του Τμήματος Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών οι οποίοι διατηρούν φαρμακείο στο Ναύπλιο από το 1994.

Κύριος στόχος τους σ’ αυτή την προσπάθεια ήταν η παροχή έγκυρης επιστημονικής συμβουλής και η ενημέρωση του καταναλωτή σε θέματα φαρμάκων, υγείας και ομορφιάς.

Τα τελευταία δύο χρόνια στα οποία λειτουργεί το site, πολυάριθμοι επισκέπτες του έχουν θέσει στους φαρμακοποιούς τις απορίες και ερωτήσεις τους σχετικά με φαρμακευτικά σκευάσματα και καλλυντικά, ενώ και το περιεχόμενο του ιστοτόπου διαρκώς εμπλουτίζεται με καινούργιες πληροφορίες, προσφέροντας υψηλής ποιότητας υπηρεσίες στους καταναλωτές/ασθενείς.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, οι δύο φαρμακοποιοί μας μιλούν για τη σταδιοδρομία τους, για το πώς πήραν την απόφαση δραστηριοποίησής τους (και) στο internet, για το περιεχόμενο και τη γενικότερη φιλοσοφία που διέπει το site τους, την ανταπόκριση του κόσμου σ’ αυτό και μας αναλύουν τις απόψεις τους για το διαδικτυακό μέλλον του ελληνικού φαρμακείου.

Ας ξεκινήσουμε την κουβέντα μας με το φαρμακείο σας. Καταρχήν πότε ιδρύθηκε;

Θεοδώρα: Το φαρμακείο μας ιδρύθηκε στο Ναύπλιο το 1994 αρχικά από μένα και λειτούργησε για πρώτη φορά, το Φεβρουάριο του 1995, στην οδό Σιδηράς Μεραρχίας 15. Το Νοέμβριο του 1996, συστεγάσθηκε ο Κωνσταντίνος και έκτοτε λειτούργησε ως ομόρρυθμη εταιρεία. Από το 2000 μέχρι και σήμερα το φαρμακείο μας λειτουργεί στη γωνία των οδών Σιδηράς Μεραρχίας και Ναυαρίνου στο Ναύπλιο.

Όταν αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε την ιστοσελίδα, ερευνήσαμε την ελληνική φαρμακευτική νομοθεσία. Δεν υπήρχε κάποια αναφορά στο διαδίκτυο και τη δημιουργία ή χρήση ιστοσελίδας.

Για το λόγο αυτό, ήρθαμε σε επαφή με το νομικό σύμβουλο του φαρμακείου μας, ο οποίος μας συμβούλεψε να ακολουθήσουμε τη φαρμακευτική δεοντολογία. Απ’ όσο γνωρίζουμε, μέχρι και αυτή τη στιγμή που μιλάμε, δεν έχει αλλάξει κάτι στο νομικό κομμάτι του θέματος.

Όλο και περισσότεροι συνάδελφοι διαθέτουν πλέον στο φαρμακείο τους ηλεκτρονικό υπολογιστή που υποστηρίζει πρόγραμμα φαρμακείου. Οι περισσότεροι από αυτούς χρησιμοποιούν το πρόγραμμα σε καθημερινή βάση για την πώληση, την αποθήκη τους και για λογιστικούς σκοπούς.

Ακόμα όμως είναι λίγοι αυτοί που έχουν σύνδεση με το διαδίκτυο και κατ’ επέκταση κάνουν χρήση της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας ή αναζητούν πληροφορίες μέσω του διαδικτύου.

Μεγάλα βήματα προόδου στο θέμα του διαδικτύου έχουν γίνει με τη συνεργασία κάποιων φαρμακείων και φαρμακαποθηκών, αλλά και με τα διάφορα πανελλαδικά δίκτυα συνεργαζόμενων φαρμακείων.

Επίσης, υπάρχουν αρκετοί συνάδελφοι που έχουν μια ηλεκτρονική διεύθυνση για το φαρμακείο τους, αλλά η ιστοσελίδα τους ακόμα δεν λειτουργεί. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι αυτό θα αλλάξει πολύ σύντομα.

Ο διαδικτυακός τόπος του φαρμακείου δημιουργήθηκε επειδή το διαδίκτυο έχει μπει στη ζωή των καταναλωτών με αυξανόμενο ρυθμό. Ενώ ακόμα, μέσα από μια έρευνα που κάναμε, έλειπε από το χώρο μια ιστοσελίδα ενημερωτικού χαρακτήρα. Στην Ελλάδα το 2008, η ανάπτυξη της χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και του διαδικτύου κινήθηκε σε διψήφια νούμερα.

Παρ’ όλο που τα ποσοστά είναι αρκετά χαμηλά, σε σύγκριση πάντα με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση, υπάρχει μια δυναμική ανόδου. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι πλέον καθημερινότητα για πολλούς ανθρώπους.

Η φιλοσοφία του διαδικτυακού τόπου του φαρμακείου μας ήταν και είναι η ίδια με αυτή που έχουμε και στο φαρμακείο μας εδώ και 15 χρόνια: η έγκυρη επιστημονική συμβουλή, η ανθρώπινη αντιμετώπιση των προβλημάτων των ασθενών μας και η υψηλή ποιότητα στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Ειδικότερα για την ιστοσελίδα μας, επιδιώκουμε την τακτική ενημέρωση του επισκέπτη μας σε θέματα υγείας και την επαφή με τα νέα από το χώρο του φαρμάκου και του φαρμακείου μας.

Στην ιστοσελίδα μας, εκτός από μια σύντομη παρουσίαση του φαρμακείου μας για το πότε ιδρύθηκε και πού βρίσκεται, αναφερόμαστε στη φιλοσοφία της λειτουργίας του, αλλά και στις κατηγορίες των προϊόντων που διαθέτει. Ωστόσο, τα «νέα» και τα «άρθρα» αποτελούν το πιο σημαντικό για εμάς κομμάτι της ιστοσελίδας. Τα «νέα» είναι η πρώτη σελίδα που βλέπει ο επισκέπτης και ανανεώνεται σε περιεχόμενο κάθε 15 ημέρες. Περιλαμβάνει τα νέα από το χώρο του φαρμάκου και της υγείας. Αναφέρονται νέες επιστημονικές μελέτες και ανακαλύψεις από το χώρο του φαρμάκου, καθώς και νέα από το χώρο του ελληνικού φαρμακείου που ενδιαφέρουν τους ασφαλισμένους των ταμείων και τους ασθενείς.

Στα «άρθρα» υπάρχει προβολή σε μορφή pdf των φυλλαδίων ενημέρωσης που διανέμουμε στους πελάτες του φαρμακείου μας.

Τα άρθρα αυτά αφορούν σημαντικά και επίκαιρα θέματα υγείας, όπως, π.χ., αυτή την εποχή για τη γρίπη των χοίρων. Επιπρόσθετα, κάθε μήνα ανανεώνεται η «συμβουλή ομορφιάς του μήνα». Εκεί οι επισκέπτες θα βρουν συμβουλές ομορφιάς από το χώρο των καλλυντικών προϊόντων του φαρμακείου μας και όχι μόνο.

Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, πρωταρχικός ρόλος του επιστήμονα φαρμακοποιού είναι η συμβουλή. Αυτό γίνεται πρώτα στο χώρο του φαρμακείου μας με την προφορική συμβουλή και με την έκδοση και διανομή δωρεάν ενημερωτικών εντύπων για θέματα υγείας. Και μετά στην ιστοσελίδα του φαρμακείου μας, τα άρθρα παρουσιάζονται με τη μορφή pdf, όπου ο οποιοσδήποτε μπορεί να τα διαβάσει.

Ακόμα, εξίσου σημαντική είναι η δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας των επισκεπτών μέσω της ιστοσελίδας, προκειμένου να θέσουν οποιαδήποτε απορία, ερώτηση ή συμβουλή. Προσπαθούμε να απαντάμε σε όλα τα ηλεκτρονικά μηνύματα που αφορούν ερωτήσεις που σχετίζονται με το επιστημονικό κομμάτι της φαρμακευτικής ή να παραπέμπουμε αυτές που δεν είναι σχετικές στους αρμόδιους επιστήμονες.

Είμαστε συνδρομητές στον ειδικό τύπο, όπως, π.χ., σε όλα τα φαρμακευτικά περιοδικά της Ελλάδας, αλλά και σε σημαντικά του εξωτερικού, όπως το μηνιαίο περιοδικό U.S. Pharmacist.

Επίσης, είμαστε συνδρομητές σε καθημερινές λίστες ηλεκτρονικής ενημέρωσης από διαδικτυακούς χώρους για επιστήμονες του κλάδου μας όπως Medicenet, Medscape Review, Mayo Clinic Housecall, Club Dermaweb κτλ.

Ακόμα, ενημερωνόμαστε τακτικά από διαδικτυακούς τόπους όπως Time Health, CNN Health, WSJ Health, NYTimes Health, Ε.Ο.Φ. (Εθνικός Οργανισμός φαρμάκων), ΕΜΕΑ (Ευρωπαϊκός Οργανισμός φαρμάκων), FDA (Αμερικάνικος Οργανισμός φαρμάκων), American Academy of Pediatrics, Center for Disease Control, Reuters Health, American Cancer Society κ.ά.

Δυστυχώς δεν υπάρχει κάποια συνεργασία ή επαφή με άλλες ιστοσελίδες φαρμακείων. Θα θέλαμε στο μέλλον αυτό να συμβεί, διότι πιστεύουμε ότι θα υπάρχουν πολλά κοινά οφέλη από αυτή τη συνεργασία. Και το πιο σημαντικό όφελος θα είναι η ανάδειξη του επιστημονικού ρόλου μας στην πρωτοβάθμια περίθαλψη.

Ακόμα περισσότερο, σε αυτό τον τομέα θα θέλαμε να δούμε στο μέλλον να κινητοποιούνται οι φαρμακευτικοί σύλλογοι της χώρας. Και σε αυτό το σημείο, καλό είναι να αναφέρουμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προς μίμηση, το διαδικτυακό τόπο του Φαρμακευτικού Συλλόγου του Κιλκίς.

Όπου σταθούμε και όπου μιλήσουμε, πρώτα ως άνθρωποι και μετά ως φαρμακοποιοί, πιστεύουμε πως δεν υπάρχει τίποτε πιο σημαντικό στο σύγχρονο φαρμακείο, από την έγκυρη συμβουλή ενός επιστήμονα φαρμακοποιού.

Και αυτή πιστεύουμε πως πρέπει να δίνεται σε οποιαδήποτε στιγμή και σε οποιοδήποτε τόπο την έχει ανάγκη ο ασθενής μας. Ακόμα και μέσα από το διαδίκτυο. Δεν μπορούμε να μείνουμε ως κλάδος πίσω στην πληροφόρηση των πελατών του φαρμακείου. Δεν επιτρέπεται να αναζητά κάποιος τη συμβουλή του φαρμακοποιού επιστήμονα και να τη βρίσκει σε ένα blog ή μια ιστοσελίδα μη επιστημονική.

Οι συμβουλές μας διέπονται πάντα από τους κανόνες της φαρμακευτικής δεοντολογίας.

Το φαρμακευτικό μας επάγγελμα-λειτούργημα έχει στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι συμβουλές παρέχονται εντός των ορίων των γνώσεων της φαρμακευτικής επιστήμης.

Όπως καταλαβαίνετε, στο παράδειγμα που αναφέρατε, είναι ασυμβίβαστο με τη φαρμακευτική δεοντολογία να αλλάξουμε τη φαρμακευτική αγωγή που έχει ορίσει ο θεράπων γιατρός του ασθενή ή να δίνουμε ιατρικές συμβουλές.

Είμαστε ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Η ιστοσελίδα είναι ακόμα ένα μικρό παιδί που μόλις έχει αρχίσει να περπατά. Φανταστείτε ότι θα κλείσει στο τέλος του χρόνου (2009) τα δύο χρόνια λειτουργίας της. Με πολλές διορθώσεις και αλλαγές φυσικά. Παρ’ όλα αυτά, για ιστοσελίδα ελληνικού φαρμακείου, η επισκεψιμότητα είναι σημαντική. Δεν μπορούμε να συγκριθούμε με Ευρωπαίους συναδέλφους, πόσο μάλλον με Αμερικανούς. Ωστόσο, έχουν γίνει μετρήσεις, και μέχρι τον Οκτώβριο του 2009 είχαμε κατά μέσο όρο 300 hits ανά ημέρα. Περισσότερο όμως χαιρόμαστε για τις παρατηρήσεις και τις ερωτήσεις των επισκεπτών μας. Ακόμα ιδιαίτερη χαρά μάς δίνουν οι επισκέψεις αλλοδαπών αλλά και απόδημων Ελλήνων από Η.Π.Α., Αυστραλία, Γερμανία κτλ.

Σύμφωνα με τον προσανατολισμό της ιστοσελίδας μας, καταλαβαίνετε πως οι περισσότερες συμβουλές που έχουν ζητηθεί αφορούν θέματα υγείας. Τα περισσότερα από τα ερωτήματα που γίνονται αφορούν τη δράση και τις παρενέργειες φαρμάκων. Επίσης, υπάρχουν πολλές ερωτήσεις για τα καλλυντικά προϊόντα μας και τη σωστή εφαρμογή τους.

Είναι πολύ σημαντικό για ένα φαρμακοποιό που θα δημιουργήσει μια ιστοσελίδα για το φαρμακείο του να έχει αποκρυσταλλώσει τους λόγους που τη δημιουργεί αλλά και τι ακριβώς θέλει να παρουσιάσει σε αυτή. Μια αναζήτηση του κυβερνοχώρου σε ιστοσελίδες του κλάδου μας θα του δώσει μια εικόνα για το πώς θα μπορούσε να είναι η εμφάνιση της δικής του ιστοσελίδας.

Όχι, κατηγορηματικά, απολύτως κανένα οικονομικό όφελος. Παρ’ όλο το κενό στην ελληνική φαρμακευτική νομοθεσία, δεν είχαμε ποτέ στο μυαλό μας κάποια οικονομική ανταμοιβή ή να δημιουργήσουμε κάτι διαφορετικό και αντίθετο από τα πιστεύω μας.

Είμαστε αρνητικοί στο ηλεκτρονικό εμπόριο των φαρμάκων ή στην εκτέλεση συνταγών μέσω του διαδικτύου. Δεν υπάρχει -ακόμα τουλάχιστον- τρόπος να υποκατασταθεί ο επιστήμονας σύμβουλος φαρμακοποιός στην πώληση ενός φαρμάκου. Και το ίδιο πιστεύουμε ότι ισχύει και για την πώληση των υπόλοιπων ειδών του φαρμακείου. Το φαρμακείο διασφαλίζει την άσκηση της φαρμακευτικής από τον ίδιο τον επιστήμονα φαρμακοποιό: ότι παρασκευάζει δηλαδή και παραδίδει αυτοπροσώπως τα φάρμακα στους ασθενείς και τους οικείους τους ή ο ίδιος προσωπικά επιβλέπει κάθε φαρμακευτική εργασία από το προσωπικό του. Αυτό δεν εξασφαλίζεται με κανένα τρόπο στο διαδίκτυο.

Θέλουμε να πιστεύουμε πως τόσο το ελληνικό κράτος, όσο και ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος, δεν θα επιτρέψει να υπάρξει ηλεκτρονικό εμπόριο φαρμάκων στην Ελλάδα.

Θέλουμε να είμαστε αισιόδοξοι για το διαδικτυακό μέλλον του φαρμακείου στη χώρα μας. Ελπίζουμε να δούμε να γίνονται ακόμα πιο πολλές σοβαρές προσπάθειες από το χώρο μας και ιδιαίτερα από τους φαρμακευτικούς συλλόγους της χώρας.

Τέλος, με την ευκαιρία της επικοινωνίας μας, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την Melanie από την «e-magine solutions» για το χρόνο και την υπομονή που έχει δείξει όλο αυτό τον καιρό με τις απαιτήσεις μας από την ιστοσελίδα, αλλά και εσάς που μας δώσατε την ευκαιρία να αναπτύξουμε μέσα από τις σελίδες του περιοδικού σας τις απόψεις μας.