Νόσος Αλτσχάιμερ: Συμπληρωματικές και εναλλακτικές μέθοδοι αντιμετώπισης της άνοιας

Το ενδιαφέρον του κοινού σε συµπληρωµατικές θεραπείες αυξάνεται µε αξιοσηµείωτο ρυθµό. Οι άνθρωποι συχνά προσελκύονται από το «φυσικό» και την ασφαλή εικόνα που δίνουν αυτές οι θεραπείες, ιδιαίτερα στην αντιµετώπιση χρόνιων καταστάσεων, οι συµβατικές θεραπείες των οποίων είναι λιγότερο από ικανοποιητικά αποτελεσµατικές.

Ένας αυξανόµενος αριθµός φυτικών φαρµάκων, βιταµινών και άλλων διαιτητικών συµπληρωµάτων διατροφής προωθούνται ως ενισχυτικά της µνήµης ή ως θεραπείες της νόσου Αλτσχάιµερ. Ωστόσο η ασφάλεια και η αποτελεσµατικότητα αυτών των προϊόντων βασίζονται περισσότερο σε µαρτυρίες και λαϊκές παραδόσεις παρά σε επιστηµονικές µελέτες, αφού η αυστηρή επιστηµονική έρευνα που απαιτείται για την έγκριση ενός συνταγογραφούµενου φαρµάκου δεν είναι υποχρεωτική στην περίπτωση των συµπληρωµάτων διατροφής.

Οι ειδικοί επισηµαίνουν και επιµένουν ότι αφού οι παρασκευαστές αυτών των συµπληρωµάτων διατροφής δεν είναι υποχρεωµένοι να δίνουν αναφορά για τα προϊόντα τους, η ασφάλεια, η καθαρότητα αλλά και η αποτελεσµατικότητά τους είναι άγνωστη. Επίσης υπάρχει πάντα η πιθανότητα βλαβερής αλληλεπίδρασης αυτών των σκευασµάτων µε φάρµακα που έχουν συνταγογραφηθεί στον ασθενή. Για το λόγο αυτό είναι σηµαντικό να ενηµερώνεται πάντα ο γιατρός για τα συµπληρώµατα αυτά και να χρησιµοποιούνται µόνο όταν δεν υπάρχει περίπτωση να προκαλέσουν βλάβη.

Γενικότερα οι προσεγγίσεις µέχρι στιγµής για τις διάφορες µορφές άνοιας περιλαµβάνουν κυρίως τα αντιοξειδωτικά, δεδοµένης της συσχέτισης µεταξύ του οξειδωτικού στρες, της φλεγµονώδους απόκρισης και της νόσου Αλτσχάιµερ. Το οξειδωτικό στρες µπορεί να θεωρηθεί ως πρώιµο κυτταρο-λογικό γνώρισµα της νόσου Αλτσχάιµερ. Ανάµεσα στα σηµαντικότερα αντιοξειδωτικά είναι η βιταµίνη C, η βιταµίνη Ε, τα αµινοξέα N-acetyl-cysteine και L-cysteine, η γλουταθειόνη, το α-λιποϊκό οξύ, η πυκνογενόλη, το σελήνιο, ο ψευδάργυρος κ.ά.

Φυτά που περιέχουν αντιοξειδωτικά και φυτο-οιστρογόνα, ουσίες µε φαινολικές δοµές, όπως η α-τοκοφερόλη (βιταµίνη Ε) αλλά και η 17β-οιστραδιόλη, αναφέρονται στην αντιµετώπιση διανοητικών διαταραχών.

Ενδιαφέρον επίσης έχει προκαλέσει ο ρόλος της δίαιτας, και ιδιαίτερα της µεσογειακής, στην πρόληψη ορισµένων τύπων άνοιας λόγω της συσχέτισης της ασθένειας µε παράγοντες κινδύνου όπως η ολική χοληστερόλη, η υπέρταση και η αθηροσκλήρυνση.

Συστατικό για το οποίο έχουν πραγµατοποιηθεί επαρκείς µελέτες. Απαντάται σε πολλές µορφές, κυρίως όµως (κατά 80%) ως α-τοκοφερόλη. Αποτελεί βασικό ρυθµιστή των οξειδο-αναγωγικών διεργασιών στους ιστούς, ασκεί προστατευτική δράση στην κυτταρική µεµβράνη και συµµετέχει στο µεταβολισµό των λιπών. Μελέτες έχουν δείξει ότι υψηλές δόσεις βιταµίνης Ε καθυστερούν ελαφρώς την απώλεια συντονισµού στους ασθενείς µε Αλτσχάιµερ. Εντούτοις η χορήγηση µεγάλων δόσεων χωρίς επίβλεψη µπορεί να προκαλέσει τοξικές αντιδράσεις. Σε ορισµένα άτοµα µπορεί ακόµη και να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών.

Φυσικό προϊόν του ανθρώπινου σώµατος γνωστό ως ουµπικινόνη. Έχει αντιοξειδωτική δράση και βοηθά στην καταπολέµηση των ελεύθερων ριζών.

Το εκχύλισµα του φυτού αυτού χρησιµοποιείται παραδοσιακά από την κινεζική ιατρική και πιστεύεται ότι έχει αντιοξειδωτική και αντιφλεγµονώδη δράση. Χορηγείται σε διαταραχές του κυκλοφορικού συστήµατος και για την ενίσχυση της µνήµης. Πολλοί πιστεύουν ότι µπορεί να επηρεάσει θετικά στην καθαρή σκέψη και στο συντονισµό ασθενών µε Αλτσχάιµερ. Παρόλ’ αυτά σε µια µελέτη που δηµοσιεύτηκε το Νοέµβριο του 2008, τα στοιχεία έδειξαν ότι η χορήγηση της δρόγης σε σύγκριση µε placebo δεν υπερτερεί σε τίποτα, δηλαδή ούτε επιβραδύνει την έναρξη της ασθένειας ούτε µειώνει την ταχύτητα αλλοίωσης της µνήµης.

Συµπλήρωµα διατροφής που φέρεται ως θεραπεία για τη νόσο Αλτσχάιµερ, τον καρκίνο και άλλες σοβαρές ασθένειες. Είναι µορφή ανθρακικού ασβεστίου που υποστηρίζεται ότι προέρχεται από κέλυφος κοραλλιού. Διαφέρει από τα συνήθη συµπληρώµατα ασβεστίου µόνο στο ότι περιέχει ίχνη επιπλέον ορυκτών που έχουν ενσωµατωθεί στο κέλυφος.

Δραστικό συστατικό του βρύου Ηuperzia serrata που χρησιµοποιείται στην κινεζική ιατρική και έχει ιδιότητες παρόµοιες των αναστολέων της χολινεστεράσης. Μελέτες έδειξαν ότι ηλικιωµένα άτοµα µε άνοια εµφάνισαν µείωση των συµπτωµάτων τους αφότου έλαβαν υπερζίνη. Παράλληλα τα πρώιµα αποτελέσµατα πρόσφατης κλινικής δοκιµής αναφέρουν ότι 400mg της ουσίας την ηµέρα προσέφεραν βελτίωση της µνήµης σε 210 ασθενείς µε ήπιας έως και µέτριας µορφής Αλτσχάιµερ.

Η ακετυλική µορφή της καρνιτίνης βελτιώνει τη µνήµη και τη διανοητική εγρήγορση ηλικιωµένων ατόµων καθώς και εκείνων µε γεροντική άνοια.

Ενισχύει και µιµείται τη δράση της ακετυλοχολίνης στον εγκέφαλο. Μελέτες έχουν δείξει ότι µπορεί να βοηθήσει σε περιπτώσεις ασθενειών του νευρικού συστήµατος, π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας, κατάθλιψη κ.ά. Πιστεύεται επίσης ότι µπορεί να επιβραδύνει την έναρξη της νόσου Αλτσχάιµερ.

Δρόγη που χρησιµοποιείται για την ενίσχυση της εγκεφαλικής αιµάτωσης και σε διαταραχές του κυκλοφορικού συστήµατος. Σε περίπτωση υπερδοσολογίας ενέχεται ο κίνδυνος σοβαρής υπότασης.

Τα ωµέγα-3 λιπαρά οξέα βρίσκονται σε ιδιαίτερα µεγάλες αναλογίες στα ιχθυέλαια και στα λίπη των ψαριών. Τα σηµαντικότερα αυτών είναι: το εικοσαπεντανοϊκό οξύ (EPA) και το εικοσιδυεξαενοϊκό οξύ (DHA) που είναι προϊόν µεταβολισµού του EPA. Μελέτες αναφέρουν ότι η πρόσληψη ποσοτήτων ωµέγα-3 λιπαρών οξέων προκαλεί µείωση της πιθανότητας προσβολής από τη νόσο Αλτσχάιµερ. Σύµφωνα µε τις θεωρίες που υποστηρίζουν την επίδραση των ωµέγα-3 λιπαρών οξέων στην άνοια, αναφέρεται η θετική τους δράση στην καρδιά και τα αιµοφόρα αγγεία, η αντιφλεγµονώδης επίδραση, καθώς και η υποστήριξη αλλά και προστασία των µεµβρανών των νευρικών κυττάρων.

Αξίζει να σηµειωθεί ότι, εκτός από τις προαναφερόµενες ουσίες και συµπληρώµατα, σηµαντικό ρόλο παίζει και η ψυχολογική κατάσταση του ασθενή, αφού το στρες αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την υγεία του.

Επιπλέον άλλες προσεγγίσεις που µπορούν να βοηθήσουν έναν ασθενή είναι οι θεραπείες βιοµαγνητικών και ηλεκτροµαγνητικών παλµών (biofeedback, βελονισµός, ηλεκτροβελονισµός), καθώς και η αρωµατοθεραπεία.

Σε 11 ασθενείς µε άνοια (10 µε Αλτσχάιµερ και 1 µε αγγειακή άνοια) όπου εφαρµόσθηκε βελονισµός –µε συχνότητα 2 φορές την εβδοµάδα για 3 µήνες– µελέτες έδειξαν ότι µειώθηκε σηµαντικά το άγχος και η κατάθλιψη. Μια έρευνα στο Hong Kong έδειξε ότι άτοµα που αντιµετωπίστηκαν µε βελονισµό είχαν σηµαντική βελτίωση σε επίπεδο γνώσης, ικανότητας προφορικής έκφρασης αλλά και στο συντονισµό των κινήσεών τους.

Βοήθεια µπορούν να προσφέρουν επίσης φυτά και αιθέρια έλαια. Η χρήση λεβάντας ή αιθέριου ελαίου λεµονιού έχει δείξει ότι καταπραΰνει τους ασθενείς µε Αλτσχάιµερ και ειδικότερα εκείνους που είναι περισσότερο ευερέθιστοι. Αιθέρια έλαια όπως το δενδρολίβανο µπορεί επίσης να διεγείρουν και τις αισθήσεις.

Τέλος, το µασάζ, εκτός του ότι χαλαρώνει τους ασθενείς στο σώµα και στο πνεύµα, προσφέρει σε πολλούς βοήθεια και σε προβλήµατα ύπνου.