Μία ακόμη επίθεση από την «Καθημερινή»...

Με νέο δυσφημιστικό άρθρο κατά των φαρμακοποιών επανέρχεται (10/10/2010) η εφημερίδα «Καθημερινή».

Στα όσα ισχυρίζεται εκ νέου ο αρθρογράφος της εφημερίδας, Π. Μανδραβέλης, δίνουν την απάντησή τους οι φαρμακοποιοί Γ. Κουτέπας και Α. Κωνσταντινίδης.

Tου Πασχου Mανδραβελη

Δεν ξέρουμε με ποιο τρόπο αποτιμάται το κοινωνικό έργο των φαρμακοποιών (που έγραφε και ο κ. Κυριάκος Θεοδοσιάδης, αντιπρόεδρος Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου, «Καθημερινή» 6/10/2010) αλλά στην περίπτωση π.χ. του Fuzeon (ενός φαρμάκου για το έιτζ), μάς έρχεται κάπως ακριβά. Σύμφωνα με το Ενιαίο Δελτίο Τιμών Φαρμάκου, η τιμή αυτού του σκευάσματος είναι στη χονδρική 1.392,34 ευρώ. Στο φαρμακείο πωλείται προς 2.086,41 ευρώ. Υστερα από ΦΠΑ και όλα τα παραφερνάλια το κέρδος του φαρμακοποιού είναι 487,32 ευρώ! Στη Σουηδία το κέρδος του φαρμακοποιού για το συγκεκριμένο σκεύασμα είναι 15,53 ευρώ, προφανώς ο κοινωνικός τους ρόλος είναι εξαιρετικά περιορισμένος.

Στην περίπτωση του Abelcet, ενός άλλου φαρμάκου που χρησιμοποιείται για κάποιες μολύνσεις, ο κοινωνικός ρόλος των φαρμακοποιών μάς έρχεται ακόμη πιο ακριβά. Η τιμή της χονδρικής είναι 1.039,27 ευρώ και στα φαρμακεία πωλείται προς 1.557,34 ευρώ. Η διαφορά των 518,07 ευρώ ανά πώληση είναι εξασφαλισμένη διά νόμου...

Πώς, λοιπόν, να μην έχουμε τη μεγαλύτερη αναλογία φαρμακείων σε ολόκληρη την Ευρώπη; Με τέτοια εξασφαλισμένα κέρδη είναι απορίας άξιον πώς δεν έχουμε περισσότερα από ένα φαρμακεία ανά 950 κατοίκους (ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 1/4.000) Αλλά κι αυτό το εξασφαλίζουν οι καλοί (για κάποιους) ελληνικοί νόμοι. Θέτουν γεωγραφικούς και πληθυσμιακούς περιορισμούς στο άνοιγμα των φαρμακείων, έτσι ώστε οι άδειες των φαρμακείων να έχουν γίνει σαν εκείνες των φορτηγών. Μεταβιβάζονται πάρα πολύ ακριβά και συνήθως κάτω από το τραπέζι.

Ολα αυτά, βέβαια, θα ήταν απλώς ζηλευτά από τους πληβείους, που παίρνουν μηνιάτικο όσο βγάζει ένας φαρμακοποιός από την πώληση ενός σκευάσματος, αν δεν υπήρχαν δευτερεύουσες παρενέργειες τις οποίες μάλιστα πληρώνει ο μεροκαματιάρης των 700 ευρώ. Επειδή τα φάρμακα πληρώνονται από τα ασφαλιστικά ταμεία, τα υψηλά ποσοστά κέρδους σε ολόκληρη την αλυσίδα τού φαρμάκου δημιουργούν κίνητρο για λίγη (ή πολύ) περισσότερη συνταγογράφηση. Αν δηλαδή ένας γιατρός -είτε επειδή αγαπά τον ιατρικό επισκέπτη είτε αναπολεί το ωραίο συνέδριο στις Μπαχάμες που διοργάνωσε μια φαρμακευτική εταιρία- γράψει δύο περισσότερα σκευάσματα των 1.500 ευρώ, δύσκολα ένας φαρμακοποιός θα αρνηθεί το επιπλέον χιλιάρικο κέρδους και θα συμβουλεύσει τον πελάτη να μην το πάρει.

Πώς έφτασε ένας γιατρός να γράφει φάρμακα 250.000 ευρώ μηνιαίως; Κανείς στην αλυσίδα δεν είχε το κίνητρο να τον σταματήσει. Αντιθέτως: φαρμακευτικές εταιρείες, γιατρός, ασθενής, φαρμακοποιός είχαν ισχυρό κίνητρο να πάνε την συνταγογράφηση στις 500.000 ευρώ. Ετσι κι αλλιώς το κράτος πληρώνει.

Για την περικοπή αυτής της απίστευτης σπατάλης, που βουλιάζει τα ασφαλιστικά ταμεία, δυστυχώς η κυβέρνηση έκανε πολύ λίγα κι αυτά προς την αντίθετη κατεύθυνση. Με απόφασή της η κ. Λούκα Κατσέλη όρισε την τιμή των γενόσημων φαρμάκων (αυτά δηλαδή που έχουν τις ίδιες δραστικές ουσίες, αλλά δεν έχουν ετικέτα) στο 80% των πανάκριβων πατενταρισμένων, αντί να αφήσει την τιμή τους να διακυμανθεί ελεύθερα (σ.σ.: η ειρωνεία είναι ότι πήρε αυτή την απόφαση ως υπουργός... Ανταγωνιστικότητας).

Η κυβέρνηση άργησε μερικά δισ. στον χώρο του φαρμάκου. Πρέπει γρήγορα να απελευθερώσει την αγορά και των φαρμακείων και των γενόσημων. Πρέπει ταχύτατα να προχωρήσει σε δραστικές τομές, γιατί τα ταμεία βουλιάζουν και λεφτά δεν υπάρχουν. Φυσικά θα υπάρξουν πολλές και ποικίλες αντιδράσεις, απεργίες, τεχνητές ελλείψεις κ. λπ. τις οποίες τα κανάλια θα μοιρολογήσουν δεόντως: «Αφησαν τους ασθενείς χωρίς περίθαλψη». Αλλά αυτό το ακριβό καλαμπούρι με τα φάρμακα έπρεπε χθες να είχε τελειώσει».

Απάντηση από τον φαρμακοποιό Γιώργο Κουτέπα:

Για την ουσία του ερωτήματος της σύγκρισης του συστήματος λιανικής τιμολόγησης στη Σουηδία και την Ελλάδα μπορώ να σας παραθέσω τα εξής δεδομένα.

1) Το μέσο σταθμικό ποσοστό κέρδους του Σουηδικού φαρμακείου αντιστοιχεί σε 19,6% (Apoteket 2005). Αντίστοιχα τo Ελληνικό φαρμακείο λειτουργεί με 23,8% στην λιανική τιμή του φαρμάκου (ΙΟΒΕ 2006-09) (22,6% μετά τις τελευταίες αναπροσαρμογές του ΦΠΑ και τη διαμόρφωση της τιμής των φαρμάκων υψηλού κόστους - Δελτίο τιμών 4/10)

2) Το Σουηδικό φαρμακείο απευθύνεται κατά μέσο όρο σε 10.400 κατοίκους επιτυγχάνοντας τους αντίστοιχους κύκλους εργασιών. Το Ελληνικό φαρμακείο απευθύνεται σε 950 κατοίκους έχοντας λίγο περισσότερο (λόγω υπέρμετρης φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα) από το 1/10 του κύκλου εργασιών του Σουηδικού.

3) Αντίστοιχα στην Ευρώπη το Φαρμακείο συμμετέχει στο 21,6% (στοιχεία EFPIA 2010). Μαζί με την υπόμνηση ότι το Ελληνικό φαρμακείο με το 22,6% αναλογεί σε 950-1.000 κατοίκους ενώ το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό με το 21,6% απολαμβάνει τους κύκλους εργασιών κατά μέσο όρο 4.000-6.000 κατοίκων αντιλαμβανόμαστε το πόσο απέχουν οι θεωρίες περί «προνομίων» των Ελλήνων φαρμακοποιών από την πραγματικότητα.

Θα μπορούσα με τη σειρά μου να είμαι απλοϊκός, απαντώντας ότι το σύστημα τιμολόγησης της Σουηδίας περιγράφεται σε μελέτες ως «αξιοσημείωτο» μεταξύ αυτών των χωρών του ΟΟΣΑ για το γεγονός ότι οι τιμές παραγωγού (χονδρικές) είναι μεταξύ των υψηλότερων στην Ευρώπη (ΟΟΣΑ - PHARMACEUTICAL PRICING AND REIMBURSEMENT POLICIES IN SWEDEN Pierre Moïse and Elizabeth Docteur p51 - βλέπε επίσης Ηλίας Μόσιαλος σε δηλώσεις του για τη λήψη τιμών φαρμάκων στην Ευρώπη). Αυτό με τη σειρά του εξηγεί ίσως πολλά για το όψιμο ενδιαφέρων ορισμένων εγχώριων μελετητών για τη «αποτελεσματικότητα» του.

Θα μπορούσα να είμαι απλοϊκός σημειώνοντας ότι ειδικά το Fuzeon του παραδείγματός σας, αποτελεί φάρμακο που για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ διακινείται αποκλειστικά μέσω των θεραπευτηρίων ΙΚΑ χωρίς το φαρμακείο να έχει καμία ανάμειξη ή κέρδος. Οι ασφαλισμένοι του Δημοσίου και των άλλων ασφαλιστικών οργανισμών λαμβάνουν χωρίς συμμετοχή (δωρεάν) τα αντιρετροϊκά φάρμακα από τα φαρμακεία των νοσηλευτικών ιδρυμάτων.

Θα μπορούσα να γίνω σχεδόν λαϊκιστής θέτοντας το ερώτημα ποιο είναι το κόστος της διαδρομής της πρώτης ύλης του FUZEON που ξεκινάει από τα υπερσύγχρονα εργαστήρια του Πανεπιστημίου Πατρών που ανέπτυξε τους φορείς της πρωτεΐνης καθιστώντας δυνατή την δημιουργία του εν λόγω φαρμάκου έως το «εργοστάσιο της Roche στο Κολοράντο των ΗΠΑ για περαιτέρω επεξεργασία. Εκεί διαμορφώνεται το ενεργό συστατικό του φαρμάκου, το οποίο αποστέλλεται στο εργοστάσιο της Roche στην Ελβετία, όπου λυοφιλοποιείται, ώστε να μπορεί να διατίθεται στους ασθενείς στην πιο σταθερή χημική μορφή του» (Εφημερίδα Ημερησία 22/02/2004). Και να αναρωτηθώ ποιο είναι το πραγματικό του κόστος που φτάνει να στοιχίζει 1364 ευρώ χονδρική τιμή όταν η Ινδία και η Βραζιλία, με παράδοση στην παραγωγή αντιγράφων φαρμάκων άρχισαν να παράγουν ποσότητες αντιρετροϊικών φαρμάκων και να τα πουλούν κατά 95% φθηνότερα, κατεβάζοντας το ετήσιο κόστος ανά ασθενή από 10.000$ σε 300$. Εξέλιξη που οδήγησε σε επικές νομικές μάχες για το κατά πόσο οι πατέντες θα πρέπει να περιορίζουν την πρόσβαση των ασθενών στο φάρμακο (βλ ανακοινώσεις Μ.Κ.Ο. Γιατροί χωρίς Σύνορα). Μακριά όμως τέτοιες απόψεις από ένα φαρμακοποιό που κατανοεί τον προβληματισμό της εξισορρόπησης της ανάγκης για πρόσβαση στο φάρμακο και της ανάγκης για συνέχιση της χρηματοδότησης της έρευνας στο φάρμακο (Drugs and Money. Prices, affordability and cost containment World Health Organization).

Θα μπορούσα να είμαι και πιο αναλυτικός στην απάντηση μου. Υπάρχει βιβλιογραφία για τις απαιτήσεις και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα συστήματα υγείας από την είσοδο των νέων φαρμάκων στην περίθαλψη. Δεν θέλω να εμπλακώ στη λογική των αριθμών. Παρόλα αυτά θεωρώ μάλλον ατυχή την προσπάθειά σας να επικεντρώνεστε στα φάρμακα υψηλού κόστους ώστε να στηρίξετε τις απόψεις σας για το Ελληνικό φαρμακείο καθώς παράγετε μια αποσπασματική εικόνα που δεν απεικονίζει τις αναγκαιότητες και τα οικονομικά της καθημερινής φαρμακευτικής περίθαλψης.

Αρκεί μόνο να σημειώσω ότι με την δημοσίευση του 1/10 Δελτίου τιμών (Αρ. Πρωτ:A3-1237) δόθηκε στη δημοσιότητα από την Γ.Γ. Εμπορίου και το ποσοστό στο οποίο συμμετέχουν στη φαρμακευτική δαπάνη τα φάρμακα αναλόγως του κόστους τους (σε συνδυασμό με τον όγκο πωλήσεων). Ειδικότερα τα φάρμακα με τιμή από 100,01 ευρώ και πάνω αποτελούν το 8% της φαρμακευτική δαπάνης. Για λόγους υπόθεσης εργασίας αν θεωρήσουμε ότι τα φάρμακα υψηλού κόστους (άνω π.χ των 500 ευρώ) προσεγγίζουν το 3-4% της δαπάνης και υπενθυμίζοντας ότι διακινούνται στη συντριπτική τους πλειοψηφία από θεραπευτήρια ΙΚΑ και νοσοκομεία, θεωρώ πραγματικά άδικο το να οδηγείτε με τα άρθρα σας του αναγνώστες σας να εξάγουν συμπεράσματα για το Ελληνικό φαρμακείο από ποσοστό της ύλης του που δεν ξεπερνά για το ίδιο το 0,5 έως 1% όταν και αυτό το ποσοστό συνοδεύεται από ξεχωριστό πλαίσιο διαμόρφωσης της τιμής τους.

Το πρόβλημα όμως της φαρμακευτικής δαπάνης δεν βρίσκεται εκεί. Το υπόλοιπο 95% ζητά επειγόντως λύσεις. Θα ήταν χρήσιμο να παραδειγματιστούμε και από άλλες δραστικές πολιτικές του κράτους της Σουηδίας. Εκτός από την υποχρέωση χρήσης φθηνών αντιγράφων που έχει το Σουηδικό φαρμακείο θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε και πολιτικές όπως η υποχρεωτική χρήση κανόνων φαρμακοοικονομίας από τους ιατρούς, τη συνταγογράφηση με δραστική ουσία, την έγκριση της χονδρικής τιμής από το ασφαλιστικό σύστημα, τον ηλεκτρονικό έλεγχο της συνταγογράφησης των ιατρών, τη δυνατότητα εκλογής από τον ίδιο τον πολίτη φθηνότερου αντίγραφου κλπ.

Εάν δεν ληφθούν μέτρα που να ελέγξουν τις ποσότητες (π.χ αναγκαιότητα συνταγογράφησης, αριθμός σε τεμάχια, είδος φαρμάκου) και τις τιμές (π.χ ύψος τιμών, έλεγχος υποκατάστασης, ανταγωνισμός generics, θεραπευτικές ομάδες κλπ) πραγματική εξοικονόμηση δεν θα δούμε ποτέ. (Comparison of Pharmaceutical Policies Across Europe from GalbraithWight Ltd Written in association with LSE, author: Caroline Rudisill).

Η απουσία αυτών των πολιτικών είναι ο λόγος που η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων έχει συνολική φαρμακευτική δαπάνη ύψους 9 δισ. ευρώ (2009) και η Ισπανία των 46 εκατομμυρίων κατοίκων φτάνει μόλις τα 12.

Απάντηση από τον φαρμακοποιό Ανδρέα Κωνσταντινίδη, Γραμματέα του Φ.Σ. Καβάλας:

Το αντιρετροϊκό φάρμακο Fuzeon σύμφωνα με το ΦΕΚ 1290 Β 23/6/1999 ,Υπ.απ. 7/οικ. 1088 χορηγείται αποκλειστικά από κρατικά νοσοκομεία σε ειδικές μονάδες φροντίδας χορήγησης αντιρετροϊκών φαρμάκων ασθενών με επίκτητη ανοσολογική ανεπάρκεια και απαγορεύεται η χορήγησή του από τα ιδιωτικά φαρμακεία.

Οσο για τα ειρωνικά σας σχόλια για τον κοινωνικό ρόλο του φαρμακοποιού, επιτρέψτε μου να σας απαντήσω ότι σε αυτή την κοινωνία άπαντες (και οι κρίνοντες) κρίνονται, οπότε αφήνουμε στην κρίση του κόσμου το αν και κατά πόσο προσφέρουμε στην κοινωνία.Το ίδιο ισχύει και για ανενημέρωτους δημοσιογράφους που εκφράζουν ελαφρά τη καρδία (ή σκοπίμως) αυστηρές κρίσεις κατά πάντων πλην των εαυτών τους, αν και η κοινωνία τους θεωρεί συνυπεύθυνους για τη φημολογία πανικού που εχει χτυπήσει την ελληνική αγορα και εχει συμβάλλει μαζί με την οικονομική κρίση στον αφανισμό της.