Κάπνισμα: Πόσο μεγάλη είναι η ζημιά στον οργανισμό

Για πρώτη φορά μελετήθηκε στοχευμένα η καταστροφική ζημιά που κάνει το κάπνισμα σε γενετικό επίπεδο, στα διάφορα όργανα του σώματος από ερευνητές 16 επιστημονικών κέντρων των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ασίας, με επικεφαλής τον Δρ Λουντμίλ Αλεξαντρόφ του Εθνικού Εργαστηρίου Λος 'Aλαμος των ΗΠΑ.

Οι ερευνητές εντόπισαν μια σειρά από διαφορετικούς μηχανισμούς, μέσω των οποίων ο καπνός του τσιγάρου, είτε άμεσα, είτε έμμεσα, προκαλεί μεταλλάξεις στο DNA. Πρόκειται για την πρώτη ολοκληρωμένη και συγκριτική ανάλυση του DNA των καρκίνων που σχετίζονται με το κάπνισμα.

Αναλυτικά, ένας άνθρωπος που καπνίζει ένα πακέτο τσιγάρα τη μέρα, συσσωρεύει κάθε χρόνο κατά μέσο όρο 150 γενετικές μεταλλάξεις σε κάθε κύτταρο των πνευμόνων του.

Μάλιστα, κάθε μία ξεχωριστά από αυτές τις μεταλλάξεις μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία εξελίξεων, που θα οδηγήσουν τελικά στον καρκίνο και αυτό εξηγεί γιατί το κάπνισμα αυξάνει τόσο πολύ τον κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου των πνευμόνων.

Όμως, εκτός από τους πνεύμονες, και άλλα όργανα υφίστανται μεταλλάξεις. Ένα πακέτο τσιγάρα τη μέρα επί ένα έτος προκαλεί 97 μεταλλάξεις σε κάθε κύτταρο του λάρυγγα, 39 μεταλλάξεις στο φάρυγγα, 23 στο στόμα, 18 στην ουροδόχο κύστη και 6 σε κάθε κύτταρο του ήπατος.

Οι ειδικοί μελέτησαν πάνω από 5.200 όγκους, συγκρίνοντας τους καρκίνους των καπνιστών με τους καρκίνους των μη καπνιστών, προκειμένου να εντοπίσουν τις μεταλλάξεις εκείνες που οφείλονται αποκλειστικά στο κάπνισμα. Βρήκαν έτσι τουλάχιστον πέντε διαφορετικούς τρόπους («υπογραφές») βλάβης του DNA από τον καπνό. Η πιο συνηθισμένη είναι η επιτάχυνση ενός κυτταρικού «ρολογιού» που οδηγεί σε πρόωρη μετάλλαξη του γενετικού υλικού.

Μερικοί καρκίνοι λόγω του καπνίσματος έχουν μόνο μία «υπογραφή» μετάλλαξης, ενώ άλλοι περισσότερες από μία. Για μερικές μεταλλάξεις, οι υποκείμενοι βιολογικοί μηχανισμοί παραμένουν ακόμη ασαφείς.

«Προηγουμένως είχαμε ένα μεγάλο όγκο επιδημιολογικών στοιχείων που συνδέουν το κάπνισμα με τον καρκίνο. Όμως, τώρα πια μπορούμε πραγματικά να παρατηρήσουμε και να εξειδικεύσουμε τις μοριακές αλλαγές στο DNA εξαιτίας του καπνίσματος», εξηγεί ο Δρ Αλεξαντρόφ.

Ο καθηγητής του Βασιλικού Κολεγίου του Λονδίνου Ντέηβιντ Φίλιπς συμπληρώνει ότι, στα όργανα που έρχονται σε επαφή με τον καπνό του τσιγάρου (στόμα, λαιμός, πνεύμονες) οι μεταλλάξεις στο DNA τους προκαλούνται με άμεσο τρόπο, ενώ σε άλλα όργανα οι κυτταρικές μεταλλάξεις γίνονται έμμεσα.

Να σημειωθεί ότι το κάπνισμα σκοτώνει τουλάχιστον έξι εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο και, αν συνεχιστεί η σημερινή τάση, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, θα υπάρξουν πάνω από ένα δισεκατομμύριο σχετικοί θάνατοι έως το τέλος του αιώνα μας. Το κάπνισμα έχει συσχετισθεί –με βάση επιδημιολογικά στοιχεία– με τουλάχιστον 17 διαφορετικά είδη καρκίνου, καθώς το τσιγάρο είναι ένα πολύπλοκο μείγμα με πάνω από 7.000 χημικές ουσίες και, από αυτές, τουλάχιστον 70 θεωρούνται καρκινογόνες.

Η εν λόγω μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Science.