Καίτη Λιλιμπάκη-Νικηφοράκη

Σε μια γειτονιά φτωχή, υποβαθμισμένη, με ανθρώπους με σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, η ελλιπής ή και ανύπαρκτη κρατική μέριμνα υποκαθίσταται από την ευαισθητοποίηση και την αφιλοκερδή προσφορά κάποιων ανθρώπων που, παρά τις αντιξοότητες, επιμένουν στην βοήθεια προς το συνάνθρωπο.
Η Καίτη Λιλιμπάκη-Νικηφοράκη συνεχίζει το έργο του πρόσφατα χαμένου συζύγου της, συμμετέχοντας στη διοργάνωση συσσιτίων αλληλεγγύης, που αγκαλιάζουν όλους όσους έχουν ανάγκη, ντόπιους και μετανάστες, δίνοντας ένα άλλο νόημα σε αυτό που συνηθίζουμε να αποκαλούμε κοινωνική δράση του φαρμακοποιού.

Πες μας κάποια πράγματα για σένα, για να σε γνωρίσουμε.

Κατάγομαι από τα Χανιά, όπου ζω και σήμερα. Σπούδασα στην Ιταλία, στη Σιένα. Εκεί παντρεύτηκα με τον Κωστή Νικηφοράκη, με τον οποίο αποκτήσαμε τρία παιδιά, δύο αγόρια κι ένα κορίτσι. Ο δεύτερος γιος μου είναι φαρμακοποιός και ο μεγάλος είναι γιατρός. Η κόρη μου είναι βιολόγος και αυτή τη στιγμή κάνει διδακτορικό στη Γενετική στο Βέλγιο.
Ο σύζυγός μου έφυγε από τη ζωή πριν τέσσερα χρόνια. Ήταν γιατρός, με μεγάλη κοινωνική προσφορά εδώ στα Χανιά, αλλά και σε όλη την Κρήτη.
Το φαρμακείο μου το έχω από το 1979 στην περιοχή "Μπόλαρη” των Χανίων —ήμουν η πρώτη εκείνη την εποχή που έφυγα από το κέντρο των Χανίων για να μεταφερθώ σε μια γειτονιά.

Μίλησέ μας για τα συσσίτια που διοργανώνετε.

Είναι συσσίτια αλληλεγγύης, ονομάζονται «φιλόπτωχα συσσίτια Αγίου Νικολάου Σπλάντζιας». Τα συσσίτια Σπλάντζιας λειτουργούν από το 1963, με πρωτοβουλία του Μανώλη Μαριακάκη, ο οποίος πέθανε πέρυσι.
Αυτή η γειτονιά ήταν πολύ φτωχή. Ο Μανώλης ο Μαριακάκης αγόρασε ένα ακίνητο, από προσφορές πολιτών ίσως, χτίσανε εγκαταστάσεις κατάλληλες για συσσίτια και δούλευε πάντα αφιλοκερδώς. Στην αρχή είχαν βρει ένα χώρο με μια μαγείρισσα, με την οποία μαγειρεύανε και μοιράζανε το φαγητό σ? αυτή τη γειτονιά. Από τότε δεν έκλεισε ποτέ, λειτουργεί κάθε μέρα. Σήμερα βέβαια αφορά πια όλα τα Χανιά. Βγάζουμε διακόσιες μερίδες περίπου κάθε μέρα, εκτός από την Κυριακή.
Ο Μαριακάκης ήταν ευαγγελιστής, δεν ήταν ορθόδοξος, και υπήρχε γι? αυτό μια κόντρα απ? την εκκλησία. Αλλά ο άνθρωπος αυτός έκανε φιλανθρωπία, έδειχνε αλληλεγγύη, χωρίς να ζητήσει ποτέ αντάλλαγμα. Ήταν πάρα πολύ σημαντικό αυτό.
Στα συσσίτια είχε μεγάλη δραστηριοποίηση ο σύζυγός μου, ο Κωστής Νικηφοράκης. Ο άντρας μου ήταν αυτός που πήγαινε κάθε μέρα και τα οργάνωνε. Επειδή ήταν πολύ γνωστός στα Χανιά, τον στήριζαν πολλοί. Όταν έφυγε, θέλησα εγώ να συνεχίσω το έργο του.

Ποιους αφορούν αυτή τη στιγμή τα συσσίτια;

Αφορούν κυρίως τους άστεγους και, σ? αυτή τη φάση, μετανάστες. Παλιότερα ήταν οι άστεγοι, οι πολύτεκνοι, οι συνταξιούχοι που δεν έπαιρναν σύνταξη, οικογένειες αλκοολικών, οικογένειες που δεν είχαν δουλειά. Ξεκίνησαν πάντως από χανιώτικες οικογένειες, που είχαν ανάγκη.
Είναι μεγάλο πρόβλημα οι μετανάστες σ? αυτή την περιοχή. Τα τελευταία χρόνια έχουμε πολλούς οικονομικούς μετανάστες, από το Μαρόκο, από την Συρία, από τη Γεωργία, από τη Βουλγαρία, από την Ρουμανία. Αυτοί που δεν είχαν ούτε στέγη ήταν οι Σύριοι και οι Μαροκινοί, οπότε και αυτούς ιδιαίτερα αγκάλιασε το συσσίτιο. Υπάρχει και μια ομάδα στήριξης των συσσιτίων, από το «Στέκι».

Το «Στέκι» τι είναι;

Έχουμε κάνει μια ομάδα από φίλους Χανιώτες, επώνυμους και ανώνυμους, γιατρούς, αρχιτέκτονες, δάσκαλους, καθηγητές κ.ά. Έχει δημιουργηθεί εκεί ομάδα δασκάλων που κάνει δωρεάν μαθήματα ελληνικής γλώσσας στους μετανάστες, που λειτουργούν πάρα πολύ καλά. Εκεί, με πρωτοβουλία του άντρα μου τότε, είχαν φτιάξει μια παιδική βιβλιοθήκη, την οποία τώρα την ανακαινίσανε και μεταφερθήκαμε αλλού. Υπάρχουν νηπιαγωγοί, έχει μέσα υπολογιστές και πάνε τα παιδιά της γειτονιάς και των μεταναστών, του δημοτικού, και απασχολούνται εκεί τα απογεύματα και το Σάββατο το πρωί, που δεν έχουν σχολείο, ή όταν οι γονείς δουλεύουν. Εκεί, στο ίδιο κτήριο, με πρωτοβουλία του άντρα μου πάλι, άνοιξαν πριν από δεκαπέντε χρόνια ένα οδοντιατρείο κι ένα ιατρείο. Το οδοντιατρείο λειτουργεί ακόμα, με δεκατρείς οδοντίατρους που προσφέρουν αφιλοκερδώς την εργασία τους, σε ντόπιους και σε μετανάστες. Ήταν προσφορά της Χριστίνας Γομπάκη, μιας οδοντίατρου που έφυγε πρόωρα -μας χάρισαν όλο το οδοντιατρείο της, τα εργαλεία και τον εξοπλισμό. Το ιατρείο δεν λειτουργεί πια, εδώ και πέντε με έξι χρόνια, αλλά οι ανάγκες καλύπτονται από το νοσοκομείο, από εθελοντές γιατρούς.
Εκεί στο «Στέκι», λοιπόν, κάνουμε και μια επιτροπή στήριξης των συσσιτίων, με κάποιους τρόπους που βρήκαμε για να εξοικονομούμε χρήματα. Τα συσσίτια βασίζονταν πάντα στις δωρεές των Χανιωτών, και όχι μόνο στις δωρεές χρημάτων, αλλά και από επιχειρήσεις με τρόφιμα, ρούχα, διάφορα άλλα είδη. Δεν είχαμε καμία σχέση ούτε με την εκκλησία, ούτε με το δήμο. Πιο παλιά υπήρχαν κάποιες επιχορηγήσεις από κάποια προγράμματα του δήμου, τα τελευταία όμως χρόνια επικαλούνται διάφορα νομικά ζητήματα και δεν χορηγεί πια ο Δήμος. Βασίζεται λοιπόν, μόνο και μόνο στις δωρεές.

Η επιτροπή στήριξης από ποιους απαρτίζεται;

Από διάφορους Χανιώτες, οι οποίοι δεν είναι επώνυμοι, αλλά προσφέρουν. Είναι από διάφορες κοινωνικές τάξεις και επαγγέλματα, άνθρωποι που σκεφτήκαν ότι σ? αυτό το χώρο θα μπορούμε να διοργανώνουμε κάποιες δράσεις για να μαζεύουμε χρήματα. Παραδείγματος χάριν, πέρυσι κάναμε μια έκθεση ζωγραφικής με έργα Χανιωτών καλλιτεχνών, όπως και τον περασμένο Δεκέμβριο.

Τι άλλου είδους εκδηλώσεις γίνονται για να μαζεύονται τα χρήματα;

Πέρυσι κάναμε μια συναυλία. Επίσης κάναμε έναν αποκριάτικο χορό. Είχαμε μαγειρέψει κάποιοι από εμάς και πουλάγαμε το φαγητό, και βγάλαμε πεντέμισι χιλιάδες ευρώ. Ή κάποια άλλη φορά, ένας Χανιώτης αθλητής, ο Θανάσης Βογιατζάκης, σαράντα πέντε ετών, έκανε τον υπερμαραθώνιο στήριξης στα συσσίτια της Σπλάντζιας. Το είχε υποσχεθεί λέει στον εαυτό του να το πραγματοποιήσει στη μνήμη του Κωστή Νικηφοράκη, του άντρα μου. Περπάτησε εξήντα τρία χιλιόμετρα και πήγε από τα Χανιά μέχρι το Λιβυκό πέλαγος, ανέβηκε τα Λευκά Όρη στα 2.400μ. ύψος και κατέβηκε στο Λουτρό Σφακίων. Εκείνη την περίοδο πολλοί στήριξαν αυτόν τον υπερμαραθώνιο, γιατί ήξεραν ότι είναι για τα συσσίτια της Σπλάτζιας, και μαζεύτηκαν 6.000 ευρώ.

Ποια είναι η δική σου συμμετοχή σ? αυτές τις δράσεις;

Εγώ είμαι στο συμβούλιο, είμαι ταμίας. Πηγαίνω αρκετά στα συσσίτια, όσο μπορώ, γιατί εκεί πρέπει να υπάρχει κάποιος να δίνει τις κατευθύνσεις. Έχουμε ένα μάγειρα και μια μαγείρισσα, αλλά πρέπει να τους κάνεις και ένα πρόγραμμα, τι θα ψήνουν, τι θα δίνουν, ποιοι θα σιτίζονται -γιατί υπάρχουν και προβλήματα τέτοια, είναι δηλαδή κάποιοι οι οποίοι δεν έχουν τόση ανάγκη και θέλουν να σιτίζονται δωρεάν. Ασχολούμαι μετά με το πώς θα βρούμε χρήματα, από τις δωρεές, από τις επιχειρήσεις των Χανίων, από τις τράπεζες.
Ο άντρας μου έκανε κάθε χρόνο ημερολόγια, τα οποία τα μοίραζε σε όλα τα Χανιά, και τώρα το συνεχίζω και τα βγάζω εγώ. Τα μοιράζουμε στα μαγαζιά ή σε ιδιώτες και μας προσφέρουν χρήματα. Τους λέω να δίνουν ό,τι θέλουν, έτσι έλεγε και ο Κωστής.
Από τον κόσμο γενικά και από τους φορείς, από ποιους έχεις δει μεγαλύτερη ανταπόκριση, σ? αυτήν την προσπάθεια;
Έχουμε δεχτεί βοήθεια από τράπεζες, από το δικηγορικό σύλλογο, από το φαρμακευτικό σύλλογο κατά καιρούς, κι οι γιατροί του νοσοκομείου έχουν δώσει κάτι, μια-δύο φορές. Μιλάμε για ποσά τρακόσια ευρώ, όχι παραπάνω. Είναι βέβαια, για παράδειγμα, ένας καταναλωτικός συνεταιρισμός εδώ, το ΙΝΚΑ, που δίνει σε μόνιμη βάση.
Αυτοί που κυρίως μας στηρίζουν είναι οι απλοί Χανιώτες. Όταν έχουν κάποιο μνημόσυνο, για παράδειγμα, μπορεί αντί μνημοσύνου να προσφέρουν τα χρήματα υπέρ των συσσιτίων. Εμένα η πρώτη μου δουλειά το πρωί που θα ανοίξω την εφημερίδα είναι να δω τις προσφορές των Χανιωτών. Η ευαισθητοποίηση απλών καθημερινών ανθρώπων είναι η πιο σημαντική.
Υπάρχει μεγάλο άγχος βέβαια, γιατί, ειδικά τώρα που είναι η οικονομική κρίση, έχουν μειωθεί πάρα πολύ οι προσφορές. Είναι ψυχοφθόρα όλα αυτά.

Κάτι ανάλογο γίνεται και αλλού εδώ στην Κρήτη;

Δεν ξέρω πολλά. Ξέρω ότι κάπου κοντά στις Καλύβες και στους Αρμένους, γίνονται κάποια συσσίτια που χρηματοδοτεί ο Μίνως Ζομπανάκης, δύο φορές την εβδομάδα όμως. Αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία, γιατί εκεί οι πολίτες ενεργοποιούνται από μόνοι τους και προσφέρουν. Εδώ στα Χανιά κάνουν συσσίτια και κάποιες ενορίες, με τη χρηματοδότηση της εκκλησίας.

Από τους συναδέλφους εδώ στα Χανιά;

Για παράδειγμα, ο Τάσος ο Βάμβουκας προσπαθεί. Είναι στο συμβούλιο της τράπεζας Χανίων και προσπαθεί να μας δίνει κατά διαστήματα χρήματα η τράπεζα. Επίσης ασχολούμαι προσωπικά με το να παρακινήσω τους συναδέλφους να δώσουν ο καθένας τον οβολό του. Έγινε μια τέτοια κίνηση πέρυσι.

Αυτές οι κινήσεις και οι αυτές οργανώσεις δημιουργούνται από τη στιγμή που υπάρχει η έλλειψη του κοινωνικού κράτους. Το κράτος, ο δήμος δεν κάνει κάποια πράγματα;

Όχι, δεν έχει κάνει συσσίτια. Με το δήμο έχουμε ένα διώροφο κτήριο, το οποίο το είχε αφήσει κληροδότημα κάποια Χανιώτισσα. Το μισό πήγε στο γηροκομείο και εμείς προσπαθούμε εδώ και τρία χρόνια να το αποδεσμεύσουμε για να κάνουμε ξενώνα αστέγων. Το γηροκομείο δεν θέλει να μας το δώσει το μερίδιό του ακόμα, θα μας το δώσει όμως πιστεύω.

Μια τελευταία ερώτηση: ο κόσμος εδώ στα Χανιά πώς συμπεριφέρεται γενικά απέναντι στους μετανάστες; Υπάρχει ρατσισμός;

Βεβαίως υπάρχει. Ακόμα και εκεί, στη γειτονιά της Σπλάντζιας, που είναι μια φτωχογειτονιά, εμένα με κατηγορούν ότι τους φέρνω τους μετανάστες. Λένε να μη δίνουμε φαγητό στους μετανάστες, να δίνουμε φαγητό μόνο στους ντόπιους και να αφήσουμε τους μετανάστες να πεινάνε, όταν δεν έχουν δουλειά.
Κάνουμε λοιπόν αυτές τις συναυλίες και τις άλλες εκδηλώσεις, όλες εκεί στη γειτονιά. Προσπαθούμε να μπει κι άλλος κόσμος και να το δει διαφορετικά το ζήτημα, και πιστεύω ότι αρχίζει πράγματι να αλλάζει η στάση. Ο ρατσισμός όμως υπάρχει.