Χρησιμοποιούνται και τιμολογούνται σωστά τα φάρμακα στην Ελλάδα;

Με αφορμή το 1ο Ελληνικό Συμπόσιο Φαρμακοεπιδημιολογίας, που θα πραγματοποιηθεί στις 18-20 Μαρτίου, στην Αλεξανδρούπολη, ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Έβρου Τάσος Τερζής, μίλησε στο iatronet για μια σειρά από θέματα που αφορούν σε έναν τομέα ο οποίος δεν έχει καθόλου αναπτυχθεί στη χώρα μας.

Μιλώντας στην Δέσποινα Καραγιαννοπούλου, επεσήμανε πως «μολονότι τα Φαρμακοεπιδημιολογικά δεδομένα είναι αυτά που έχουν οδηγήσει στην απόσυρση φαρμάκων με επικίνδυνες παρενέργειες ή έχουν δώσει νέες ενδείξεις σε σκευάσματα, η χώρα μας έχει μείνει πίσω, τόσο στο σχεδιασμό όσο και στην υλοποίηση φαρμακοεπιδημιολογικών μελετών» . Όπως μας ανέφερε, «δεν έχει σημασία να πούμε αν η φαρμακευτική δαπάνη θα είναι στο 1% ή στο 1,5% ή στο 0,5% του ΑΕΠ, αλλά να δούμε αν όντως τα διαθέσιμα φάρμακα στη Ελλάδα χρησιμοποιούνται κατάλληλα, αν τιμολογούνται κατάλληλα, αν ο πληθυσμός έχει πρόσβαση σε αυτά και τι συμβαίνει όταν δεν έχει.

Τι σημαίνει τελικά ο όρος Φαρμακοεπιδημιολογία και πόσο αυτός ο τομέας είναι ανεπτυγμένος στην Ελλάδα;

Η φαρμακοεπιδημιολογία είναι η επιστήμη εκείνη που μελετά την επίπτωση της χρήσης των φαρμάκων σε καλά προσδιορισμένους πληθυσμούς. Μπορεί να πρόκειται για μια πόλη, μια περιοχή, μια χώρα ή και ολόκληρο τον πλανήτη. Χρησιμοποιεί στοιχεία της φαρμακολογίας και της επιδημιολογίας, εξ ου και ο όρος «φαρμακοεπιδημιολογία». Κλάδοι της φαρμακοεπιδημιολογίας είναι η φαρμακοεπαγρύπνηση και η φαρμακοοικονομία.

Ουσιαστικά αντικείμενο της φαρμακοεπιδημιολογίας είναι οτιδήποτε αφορά τη χρήση των φαρμάκων αφού ολοκληρωθούν οι κλινικές μελέτες και αυτά αρχίσουν να χρησιμοποιούνται από τον ευρύτερο πληθυσμό. Ως όρος και αντικείμενο είναι ελάχιστα γνωστός στη χώρα μας, ωστόσο βρίσκεται στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Φαρμακοεπιδημιολογικά δεδομένα είναι αυτά που έχουν οδηγήσει στην απόσυρση φαρμάκων με επικίνδυνες παρενέργειες, που έχουν αλλάξει τις οδηγίες για τη συγχορήγηση πολλών φαρμάκων, που έχουν δώσει νέες ενδείξεις σε φαρμακευτικά σκευάσματα, τελείως διαφορετικές από αυτές για τις οποίες κυκλοφόρησαν αρχικά. Φαρμακοεπιδημιολογικά και φαρμακοοικονομικά δεδομένα είναι μεταξύ αυτών που καθορίζουν την τιμή με την οποία το σύστημα υγείας θα αποζημιώσει ένα νέο φάρμακο ή και τα ήδη κυκλοφορούντα. Επίσης, προσδιορίζεται αν θα μπορεί ένα συνταγογραφούμενο να μεταπέσει σε καθεστώς ΜΥΣΥΦΑ, αν οι παρεμβάσεις των φαρμακοποιών στο κομμάτι των υπηρεσιών μπορούν να βελτιώσουν τη χρήση των φαρμάκων από τους ασθενείς και πόσο «κοστολογούνται» αυτές οι παρεμβάσεις κλπ.

Η χώρα μας, δυστυχώς, έχει μείνει πίσω, τόσο στο σχεδιασμό και την υλοποίηση φαρμακοεπιδημιολογικών μελετών στην Ελλάδα, όσο και στην αξιοποίηση των δεδομένων - έστω όσων υπάρχουν - προκειμένου να σχεδιαστεί, με βάση αυτά, σε αποτελεσματικότερες βάσεις τόσο η πρωτοβάθμια, όσο και η δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας. Παρόλα αυτά, είμαστε υποχρεωμένοι να σταματήσουμε να λειτουργούμε διαισθητικά, αλλά να αναζητήσουμε τα πραγματικά δεδομένα που αφορούν τη χρήση των φαρμάκων στη χώρα μας, να απαντήσουμε με στοιχεία στο αν καταναλώνουμε πολλά φάρμακα ή όχι και φυσικά αν τα καταναλώνουμε με ορθό τρόπο.

Να απαντήσουμε αν η φαρμακοθεραπεία στη χώρα μας είναι ακριβή, αν πρέπει όντως να απελευθερωθεί η διάθεση των ΜΥΣΥΦΑ, αν φαρμακοποιοί και γιατροί πρέπει να συνεργαστούν και με ποιο τρόπο προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι η χρήση των φαρμάκων θα πρέπει να γίνεται με τη μέγιστη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Οι προοπτικές, λοιπόν, είναι τεράστιες, το πεδίο είναι παρθένο και το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε οικονομική κρίση και οι πόροι είναι εξαιρετικά περιορισμένοι μας αναγκάζει να επικεντρωθούμε στη χρηστή διαχείριση των πόρων αυτών. Τα δεδομένα υπάρχουν και είναι γύρω μας, πρέπει απλά κάποιος να τα αξιοποιήσει.

Πού θα μπορούσε να συνεισφέρει το κράτος στην ανάπτυξη αυτή;

Το κράτος πρέπει επιτέλους να προσανατολίσει τη στρατηγική του στον τομέα της υγείας αξιοποιώντας σε μέγιστο βαθμό τους διαθέσιμους πόρους. Αυτό σημαίνει, ειδικά για το φάρμακο ότι δεν έχει σημασία να πούμε αν η φαρμακευτική δαπάνη θα είναι στο 1% ή στο 1,5% ή στο 0,5% του ΑΕΠ, αλλά να δούμε αν όντως τα διαθέσιμα φάρμακα στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται κατάλληλα, αν τιμολογούνται κατάλληλα, αν ο πληθυσμός έχει πρόσβαση σε αυτά και τι συμβαίνει όταν δεν έχει, αν η φαρμακοθεραπεία μπορεί να μας εξοικονομήσει πολλαπλάσιους πόρους από την σαφώς πιο ακριβή δευτεροβάθμια φροντίδα υγείας, αν ο φαρμακοποιός πρέπει να προσφέρει και άλλες υπηρεσίες στον ασθενή, πέρα από αυτή της απλής διάθεσης των φαρμάκων και, φυσικά, αν αξίζει να πληρωθεί για αυτές τις υπηρεσίες.

Όμως, για να γίνουν όλα αυτά θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν φαρμακοεπιδημιολογικές μελέτες οι οποίες θα μπορέσουν να δείξουν πού το σύστημα λειτουργεί καλά και που πάσχει. Τα χρήματα που θα επενδυθούν είναι βέβαιο ότι θα επιστρέψουν πολλαπλάσια πίσω, μέσω της εξοικονόμησης δαπανών που θα μπορεί να επιτευχθεί και μέσω της βελτίωσης της γενικής υγείας του ελληνικού πληθυσμού.

Ταυτόχρονα, πρέπει να ευαισθητοποιήσει τους επαγγελματίες υγείας και τους πολίτες να αναφέρουν κάθε ανεπιθύμητη ενέργεια που σχετίζεται με τη χρήση των φαρμάκων που λαμβάνουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ΕΟΦ λαμβάνει ελάχιστες κίτρινες κάρτες κάθε χρόνο.

Είναι ανεπτυγμένος ο συγκεκριμένος τομέας στο εξωτερικό;

Η φαρμακοεπιδημιολογία είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένη στο δυτικό κόσμο. Ιδιαίτερα στον τομέα της φαρμακοεπαγρύπνησης, γίνεται προσπάθεια πιο γρήγορης συλλογής και αξιοποίησης των δεδομένων από τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων. Μάλιστα αυτή τη στιγμή τρέχει ένα πολύ μεγάλο πρότζεκτ από τον ΕΜΕΑ και την EFPIA πάνω ακριβώς σε αυτό το κομμάτι, το IMI-PROTECT, βασικός συντελεστής του οποίου είναι ο καθ Olaf Klungel, ο οποίος και θα το αναπτύξει στο συμπόσιό μας.

Όμως, και οι άλλοι τομείς της φαρμακοεπιδημιολογίας γνωρίζουν σημαντική ανάπτυξη στην Ευρώπη, αλλά και τις ΗΠΑ, καθώς, για παράδειγμα, φαρμακοοικονομικά δεδομένα κόστους – οφέλους καθορίζουν τον τρόπο τιμολόγησης και αποζημίωσης ενός νέου φαρμάκου από το σύστημα υγείας. Στη χώρα μας, δυστυχώς, το μόνο που λαμβάνεται υπόψη είναι η τιμή που θα πάρει αυτό το νέο φάρμακο σε άλλες χώρες.

Ποια οφέλη θα μπορούσαν να προκύψουν για τον ασφαλισμένο και την εθνική οικονομία

Όπως λέει ένα αμερικανικό ρητό, «μόνο τον θεό εμπιστευόμαστε απόλυτα, όλοι οι άλλοι πρέπει να μας φέρουν δεδομένα». Στη χώρα μας, δυστυχώς, αυτό σπάνια γίνεταιν με συνέπεια οι πόροι να διοχετεύονται στα τυφλά, χωρίς να γνωρίζουμε αν αξιοποιούνται με τον προσφορότερο τρόπο. Ακόμη και σήμερα, μετά από τεράστιες περικοπές υπάρχουν σπατάλες και κακή χρήση των φαρμάκων, που θα μπορούσε να αποφευχθεί. Αυτό θα έχει θετικότατα αποτελέσματα τόσο για τους ασθενείς, όσο και για την ελληνική οικονομία η οποία τόσο στενάζει από το βάρος της πολυετούς κρίσης.

Είστε πρόεδρος ενός Συλλόγου στα "σύνορα"; Πόσο δύσκολο έχει καταλήξει να είναι το επάγγελμα του Φαρμακοποιού στην πόλη σας; Υπάρχει οικονομικό αντίβαρο λόγω της γεωγραφικής γειτνίασης με τα Βαλκάνια;

Το επάγγελμα του φαρμακοποιού είναι δύσκολο στην Ελλάδα του 2016, όπου και να βρίσκεται κανείς. Η δημόσια πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στη χώρα μας είναι ανύπαρκτη και ο κόσμος έχει βρει αποκούμπι στο φαρμακοποιό της γειτονιάς, ο οποίος προσπαθεί, στα μέτρα των γνώσεων και των δυνατοτήτων του να εξυπηρετήσει την κατάσταση. Ιδιαιτέρως δε στα χωριά του νομού μας η κατάσταση είναι δραματική, καθώς οι αγροτικοί γιατροί είναι είδος… υπο εξαφάνιση και η μόνη πρόσβαση των πολιτών σε κάποιον υγειονομικό είναι στο φαρμακείο τους. Όμως, το φαρμακείο αυτό είναι συνήθως σε δεινή οικονομική κατάσταση και είναι αμφίβολο κατά πόσο θα μπορέσει να μείνει και αυτό ανοιχτό ή αν θα αναγκαστεί να κλείσει, αφήνοντας τον κόσμο κυριολεκτικά στην τύχη του.

Οι γειτονικές μας χώρες είναι, δυστυχώς, ακόμη πιο φτωχές από τη δική μας και λίγα περιμένουμε από τους κατοίκους των χωρών αυτών προκειμένου να τονωθεί η τοπική αγορά. Αντίθετα, συχνότερα είναι τα φαινόμενα, οι Έλληνες από την περιοχή μας να καταφεύγουν στην αγορά της Τουρκίας και της Βουλγαρίας αναζητώντας καλύτερες τιμές στα καταναλωτικά αγαθά, επιτείνοντας το πρόβλημα για τους μικρομεσαίους επαγγελματίες του νομού μας.

Ειδικά στο χώρο του φαρμάκου υπάρχουν ορισμένοι Τούρκοι ή οι Βούλγαροι που αναζητούν φάρμακα από την Ελλάδα και κυρίως φάρμακα που για διάφορους λόγους ελλείψεων δεν βρίσκουν στην πατρίδα τους. Όμως, σε καμιά περίπτωση αυτή η αγορά δεν αντισταθμίζει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης στη χώρα μας και δεν μπορεί να συντηρήσει την τοπική οικονομία.