Χημειοθεραπεία με βάση την πλατίνα: Διαχείριση της υπομαγνησιαιμίας

Ο Φεβρουάριος αποτελεί μήνα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο, με την 4^η Φεβρουαρίου να έχει καθιερωθεί ετησίως ως η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου. Ανάλογα με τον τύπο και το στάδιο του καρκίνου, οι ασθενείς αντιμετωπίζονται είτε με παραδοσιακές είτε με νεότερες μορφές θεραπείας. Η χημειοθεραπεία είναι ένας αποτελεσματικός και διαδεδομένος τρόπος θεραπείας του καρκίνου, στον οποίο χρησιμοποιούνται ένας ή περισσότεροι χημειοθεραπευτικοί ή αλκυλιωτικοί παράγοντες⁽¹⁾. Η σισπλατίνη είναι ένας αντινεοπλασματικός παράγοντας με βάση την πλατίνα που αποτελεί μια πρώτης γραμμής κυτταροτοξική θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα, του παχέος εντέρου, των ωοθηκών, του μαστού, της κεφαλής/λαιμού, της ουροδόχου κύστης και των όρχεων^(3,4).

Μια αναμενόμενη παρενέργεια των ευρέως χορηγούμενων σχημάτων που περιέχουν πλατίνα είναι οι διαταραχές των ηλεκτρολυτών και ιδιαίτερα η εμφάνιση υπομαγνησιαιμίας κατά τη θεραπεία με σισπλατίνη σε ποσοστό 40-90% των ασθενών⁽³⁾. Αρκετές μελέτες έχουν αξιολογήσει διάφορες μορφές ενυδάτωσης με συμπληρωματικό ηλεκτρολύτη το μαγνήσιο κατά τη χορήγηση χημειοθεραπείας με σισπλατίνη⁽⁴⁾. Στην f-anazitisi και συγκεκριμένα στην ενότητα «Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων & Συμπληρωμάτων διατροφής» παρέχονται όλες οι πληροφορίες για το μηχανισμό και το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης σισπλατίνης και μαγνησίου, καθώς και προτάσεις για τη συμπληρωματική χορήγηση μαγνησίου στους ασθενείς.

Μηχανισμός & αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης

Η υπομαγνησιαιμία που προκαλείται από την πλατίνα, η οποία έχει αναφερθεί ότι επιμένει για έως και 6 χρόνια μετά τη διακοπή της θεραπείας, αποδίδεται κυρίως σε νεφρική σπατάλη μαγνησίου και/ή μειωμένη εντερική απορρόφηση⁽³⁾.

Η νεφρική απώλεια μαγνησίου είναι ο πρωταρχικός μηχανισμός που ευθύνεται για την εμφάνιση της υπομαγνησιαιμίας. Είναι γνωστό ότι ο επιδερμικός αυξητικός παράγοντας (EGF) αυξάνει την επαναρρόφηση μαγνησίου στο άπω εσπειραμένο σωληνάριο μέσω των καναλιών TRPM6. Η σισπλατίνη μπορεί να προκαλέσει υπομαγνησιαιμία ρυθμίζοντας προς τα κάτω την οδό TRPM6/EGF⁽²⁾. Ως αποτέλεσμα, η επιδεινούμενη ανεπάρκεια μαγνησίου προκαλεί μια μετατόπιση αποπόλωσης της μεμβράνης, που πιθανώς οδηγεί σε αλλαγές συμπεριφοράς (π.χ. σύγχυση, διέγερση, κατάθλιψη), νευρομυϊκή διέγερση, αρρυθμίες και μη φυσιολογική ηλεκτρική δραστηριότητα (παρατεταμένο διάστημα QT και QU). Στη σοβαρή υπομαγνησιαιμία μπορεί να παρατηρηθούν χαμηλά επίπεδα ασβεστίου και καλίου στο αίμα, και μυϊκοί σπασμοί που μοιάζουν με εκδηλώσεις υπασβεστιαιμίας⁽³⁾.

Συμβουλή προς τους επαγγελματίες υγείας

Η χορήγηση συμπληρώματος διατροφής με μαγνήσιο αναπληρώνει τα επίπεδα μαγνησίου^(3,4), μετριάζει την υπομαγνησιαιμία που προκαλείται από τη σισπλατίνη, προστατεύοντας από την προς τα κάτω ρύθμιση των καναλιών TRPM6⁽²⁾ και μειώνει την έκφραση του μεταφορέα που είναι υπεύθυνος για την επαναπρόσληψη της σισπλατίνης στα σωληναριακά κύτταρα⁽⁴⁾.

Επίσης, στις συμβουλές αντιμετώπισης που προτείνονται στην f-anazitisi περιλαμβάνονται:

• Τακτική παρακολούθηση μαγνησίου και νατρίου, καθώς και της νεφρικής λειτουργίας.
• Ενημέρωση του θεράποντος ιατρού για τα φάρμακα και τα συμπληρώματα διατροφής που λαμβάνει ο ασθενής.

Πηγές

1. Ghosh, S. (2019). Cisplatin: The first metal based anticancer drug. Bioorg Chem, 88:102925. https://doi.org/10.1016/j.bioorg.2019.102925

2. Liamis, G, Hoorn, EJ, Florentin, M, Milionis, H. (2021). An overview of diagnosis and management of drug-induced hypomagnesemia. Pharmacol Res Perspect, 9(4):e00829. https://doi.org/10.1002/prp2.829

3. Oronsky, B, Caroen, S, Oronsky, A, Dobalian, VE, Oronsky, N, Lybeck, M, et al. (2017). Electrolyte disorders with platinum-based chemotherapy: mechanisms, manifestations and management. Cancer Chemother Pharmacol, 80(5):895-907. https://doi.org/10.1007/s00280-017-3392-8

4. Uhm, SJ, Meszaros, E, Hammonds, K, Patel, I, Herrington, JD. (2021). Characterizing the impact of magnesium and potassium-supplemented hydration with cisplatin and the subsequent electrolyte replacement requirements. J Oncol Pharm Pract, 27(5):1125-1131. https://doi.org/10.1177/1078155220948590