ΧΑΠ: Η ύπουλη «νόσος των καπνιστών»

Τι είναι η ΧΑΠ;
Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) είναι μια προοδευτική, απειλητική για τη ζωή νόσος, η οποία σχετίζεται με το κάπνισμα, την ατμοσφαιρική ρύπανση ή την έκθεση σε ρυπογόνους παράγοντες στον χώρο της εργασίας, τα οποία προκαλούν την παρεμπόδιση της κυκλοφορίας του αέρα στους πνεύμονες προκαλώντας σημαντική δυσκολία κατά την αναπνοή (δύσπνοια). Με την πάροδο του χρόνου, η νόσος επηρεάζει δυσμενώς την ενεργητικότητα του ασθενούς.

Ποιος είναι ο επιπολασμός και η επίπτωση της ΧΑΠ;

Η ΧΑΠ προσβάλει 210 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως και προβλέπεται ότι θα συνιστά την τρίτη συχνότερη αιτία θανάτου έως το 2020. Περισσότερα από 12 εκατομμύρια άτομα ή το 7% του ενήλικου πληθυσμού διαγιγνώσκονται με ΧΑΠ στις Ηνωμένες Πολιτείες ενώ 12 ακόμα εκατομμύρια άτομα πιθανότατα πάσχουν από τη νόσο χωρίς να έχουν, ωστόσο, διαγνωστεί. Στην Ευρώπη, εκτιμάται ότι προσβάλλεται το 4-70% των ενηλίκων. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), προβλέπεται ότι ο συνολικός αριθμός θανάτων από ΧΑΠ θα αυξηθεί κατά περισσότερο από 30% μέσα στα επόμενα 10 χρόνια, εκτός αν ληφθούν άμεσα μέτρα για τη μείωση των παραγόντων κινδύνου.

Ποια είναι η αιτία της ΧΑΠ;

Η κύρια αιτία της ΧΑΠ είναι το κάπνισμα. Οι γυναίκες και οι άνδρες καπνιστές είναι 13 και 12 φορές αντίστοιχα πιθανότερο να καταλήξουν από τη ΧΑΠ σε σχέση με τους μη καπνιστές. Ωστόσο, το κάπνισμα δεν είναι η μοναδική αιτία της ΧΑΠ ενώ σε ορισμένες περιοχές του κόσμου μπορεί να μην συνιστά καν σημαντική αιτία.

Ποια άτομα διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης ΧΑΠ;

Παλαιότερα, η ΧΑΠ ήταν συχνότερη στους άνδρες αλλά πλέον προσβάλλει εξίσου άνδρες και γυναίκες. Αυτό οφείλεται στα αυξημένα ποσοστά καπνίσματος που παρατηρούνται στις γυναίκες και στον υψηλότερο κίνδυνο έκθεσης σε μολυσμένο αέρα σε οικιακό περιβάλλον (όπως π.χ. σε συμπαγή υγρά που χρησιμοποιούνται για το μαγείρεμα ή τη θέρμανση).

Ποια είναι τα συμπτώματα της ΧΑΠ;

Τα συχνότερα συμπτώματα της ΧΑΠ είναι η δύσπνοια, τα μη φυσιολογικά πτύελα (μείγμα σιέλου και βλέννας στον αεραγωγό), ο χρόνιος βήχας, ο συριγμός και το σφίξιμο στο στήθος. Όσο επιδεινώνεται η νόσος, καθημερινές δραστηριότητες, όπως είναι το ανέβασμα μιας μικρής σκάλας κλιμακοστασίου, μπορεί να δυσκολέψουν σημαντικά.

Πως γίνεται η διάγνωση της ΧΑΠ;

Η ΧΑΠ μπορεί να διαγνωστεί με μια απλή εξέταση, η οποία ονομάζεται «σπιρομέτρηση» και η οποία μετρά την ποσότητα του εισπνεόμενου και εκπνεόμενου αέρα, καθώς και την ταχύτητα της εκπνοής του αέρα. Τα περισσότερα άτομα με ΧΑΠ δεν διαγιγνώσκονται μέχρι να προχωρήσει σημαντικά η νόσος. Οι ιατροί μπορεί να θεωρήσουν ότι το άτομο μπορεί να πάσχει από ΧΑΠ και να πραγματοποιήσουν σπιρομέτρηση, αν το άτομο εμφανίζει οποιονδήποτε από τους παρακάτω δείκτες σε ηλικία άνω των 40 ετών:

• Χρόνιος βήχας
• Παραγωγή φλέγματος
• Δύσπνοια, η οποία επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου και η οποία εκδηλώνεται εντονότερα με την άσκηση και είναι παρούσα σε καθημερινή βάση
• Ιστορικό έκθεσης σε καπνό τσιγάρου, σκόνη και χημικά στον χώρο εργασίας, καπνό από υγρά που χρησιμοποιούνται σε μαγειρικές εστίες ή θερμαντικές συσκευές

Πως αντιμετωπίζεται η ΧΑΠ;

Δεν υπάρχει θεραπεία για τη ΧΑΠ. Επομένως, ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι η ανακούφιση των συμπτωμάτων και η πρόληψη των επιπλοκών ή/και της επιδείνωσης της νόσου με ελάχιστες ανεπιθύμητες ενέργειες.

Τα βρογχοδιασταλτικά που χαλαρώνουν και ανοίγουν τους αεραγωγούς στους πνεύμονες παίζουν ουσιαστικό ρόλο στη συμπτωματική αντιμετώπιση της ΧΑΠ. Τα περισσότερα βρογχοδιασταλτικά λαμβάνονται με συσκευή εισπνοής. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου, μπορεί να συνταγογραφηθούν βρογχοδιασταλτικά βραχείας ή μακράς δράσης.

Στις επιπλέον θεραπείες περιλαμβάνονται τα αντιβιοτικά, η χορήγηση οξυγόνου, η πνευμονική αποκατάσταση και η χειρουργική επέμβαση. Στους ασθενείς με ΧΑΠ χορηγούνται, επίσης, εμβόλια για την πνευμονία και τη γρίπη. Σε γενικές γραμμές, οι ασθενείς με ΧΑΠ θα πρέπει να ακολουθούν ένα υγιεινό τρόπο ζωής, να κάνουν γυμναστική και να αποφεύγουν τον καπνό του τσιγάρου και άλλους ατμοσφαιρικούς ρύπους.