«Η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια!»

Αντιδράσεις στον φαρμακευτικό χώρο έχει προκαλέσει άρθρο του προέδρου της «ΔΡΑΣΗΣ», Στέφανου Μάνου, στην εφημερίδα Καθημερινή της Κυριακής (26/9/2010).

Στο άρθρο του, ο πρώην υπουργός προτείνει, μεταξύ άλλων, την υιοθέτηση του συστήματος προσδιορισμού λιανικής τιμής του φαρμάκου που ισχύει στη Σουηδία, προκειμένου για τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, ενώ καταφέρεται εναντίον του ποσοστού κέρδους των φαρμακοποιών.

Παραθέτουμε αυτούσιο το άρθρο του Στ. Μάνου και πιο κάτω την άμεση απάντηση του Κ. Θεοδοσιάδη, προέδρου του ΦΣ Θεσσαλονίκης & Αντιπροέδρου του Π.Φ.Σ., καθώς επίσης και έναν εύστοχο σχολιασμό-απάντηση από τον φαρμακοποιό Γ. Κουτέπα.

“«Οι τιμές των φαρμάκων», του Στέφανου Μάνου

Πριν από 10 ημέρες ταξίδεψα στη Βιέννη με την Aegean. Στην αίθουσα αναμονής του «Ελ. Βενιζέλος» ήταν αρκετοί νέοι, προφανώς φοιτητές. Ένας με πλησίασε και ρώτησε:

Φοιτητής: Είστε ο κ. Μάνος;

Σ.Μ.: Είμαι. Τι είναι αυτό, καλό ή κακό;

Φ: Σας παρακολουθώ, αλλά δεν είμαι νεοφιλελεύθερος.

Σ.Μ.: Τι σας ταιριάζει;

Φ: Η σουηδική σοσιαλδημοκρατία.

Σ.Μ.: Σπουδάζετε στη Βιέννη;

Φ: Όχι στη Μπρατισλάβα.

Σ.Μ.: Σε ποια γλώσσα;

Φ: Στα Αγγλικά (διότι, βλέπετε, σε καμιά άλλη χώρα της Ευρώπης δεν έχουν κατασκευάσει το συνταγματικό άρθρο 16 για να προστατεύουν τη συντεχνία των ντόπιων καθηγητών).

Σ.Μ.: Και τι σπουδάζετε;

Φ: Φαρμακευτική.

Σ.Μ.: Θέλετε να γίνετε φαρμακοποιός;

Φ: Ναι, ο πατέρας μου έχει φαρμακείο.

Σ.Μ.: Τώρα θα ανοίξουν το επάγγελμα.

Φ: Το ξέρω, και θα μας αφανίσουν.

Στο σημείο αυτό μας κάλεσαν να επιβιβαστούμε και ο διάλογος διεκόπη πριν μπορέσω να του πω τι περιθώρια κέρδους δίνει η σοσιαλδημοκρατική Σουηδία στους φαρμακοποιούς.

Με πολλές τυμπανοκρουσίες ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση οι νέες τιμές των φαρμάκων. Μειώθηκαν είπε η κυβέρνηση αλλά, αν κατάλαβα καλά, αυξήθηκε η φαρμακευτική δαπάνη. Για τα φάρμακα υπάρχουν δύο κυρίως τιμές: η τιμή στην οποία αγοράζει το φάρμακο ο φαρμακοποιός και η τιμή στην οποία το πουλάει. Το κράτος όρισε τις χονδρικές τιμές για κάθε φάρμακο και ταυτόχρονα προσδιόρισε ένα ενιαίο σταθερό ποσοστό κέρδους 35% για τον φαρμακοποιό. Έτσι, για παράδειγμα, το Salospir 100 mg έχει ορισμένη χονδρική τιμή 0,74 συν 11% ΦΠΑ, άρα σύνολο 0,82 ευρώ. Σε αυτή την τελική τιμή χονδρικής συν ΦΠΑ, ο φαρμακοποιός προσθέτει 35% και πουλάει το Salospir στην αγορανομικά καθορισμένη λιανική τιμή των 1,11 ευρώ. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο βρίσκονται οι λιανικές τιμές όλων των φαρμάκων. Για παράδειγμα, το Somatuline με χονδρική τιμή 1.120,32 ευρώ, συν ΦΠΑ 11%, δηλαδή σύνολο 1.243,56 καταλήγει, αφού προστεθεί το περιθώριο 35% του φαρμακοποιού, να πωλείται λιανικά στα 1.678,80 ευρώ. Με την πώληση μιας ένεσης Somatuline ο φαρμακοποιός αποκομίζει ένα κέρδος 435,24 ευρώ.

Τα Ταμεία πληρώνουν στα φαρμακεία τη λιανική τιμή.

Στη σοσιαλδημοκρατική Σουηδία ορίζουν και εκεί, όπως εδώ, τις χονδρικές τιμές και τις λιανικές τιμές. Μολονότι μπορεί να είναι κουραστικό θα παραθέσω τα στοιχεία της σουηδικής πρακτικής:

Για όσα φάρμακα έχουν χονδρική τιμή (μαζί με τον ΦΠΑ) μέχρι 7 ευρώ η λιανική τιμή διαμορφώνεται με προσαύξηση της τιμής κατά 20% πλέον ενός σταθερού ποσού 2,91 ευρώ. Με αυτό το σύστημα το Salospir στη Σουηδία θα είχε λιανική τιμή 3,89 ευρώ. Για φάρμακα με χονδρική τιμή από 7 μέχρι 30 ευρώ, ο φαρμακοποιός προσαυξάνει τη χονδρική τιμή κατά 3% και προσθέτει 4,09 ευρώ για να διαμορφώσει την λιανική τιμή. Από 30 έως 550 ευρώ, η χονδρική τιμή προσαυξάνεται κατά 2% και προστίθενται 4,37 ευρώ. Τέλος, για τα ακριβά φάρμακα πέραν των 550 ευρώ, η λιανική τιμή προκύπτει από την πρόσθεση 15,53 ευρώ στη χονδρική τιμή. Το Somatuline στη Σουηδία θα είχε λιανική τιμή 1.259,09 που είναι το άθροισμα της χονδρικής με ΦΠΑ συν το περιθώριο των 15,53 ευρώ.

Ο Σουηδός φαρμακοποιός κάθε φορά που διαθέτει Somatuline κερδίζει 15,53 ευρώ, ενώ ο Έλληνας συνάδελφός του κερδίζει 435,24 ευρώ.

Με βάση αυτά τα πραγματικά στοιχεία, προκύπτουν ορισμένα συμπεράσματα:

1. Υπάρχουν πολλά φαρμακεία στην Ελλάδα επειδή το επάγγελμα –χάρη στο τρόπο με τον οποίο το κράτος ορίζει τις τιμές– είναι προσοδοφόρο και άρα ελκυστικό.

2. Αν εφαρμοστεί το σουηδικό σύστημα διαμόρφωσης των λιανικών τιμών (α) θα περιοριστεί κατακόρυφα η συνολική φαρμακευτική δαπάνη, (β) θα περιοριστεί μέχρι μηδενισμού το κίνητρο συνταγογράφησης ακριβών φαρμάκων και (3) θα εξαλειφθεί το κίνητρο της υπερσυνταγογράφησης στην οποία καταφεύγουν μερικοί ασυνείδητοι γιατροί και φαρμακοποιοί (σκεφτείτε ότι υπάρχουν εκατοντάδες σκευάσματα με περιθώριο κέρδους μεγαλύτερο από 100 ευρώ).

Και ακόμη, στη Σουηδία, για να βοηθηθεί η κυκλοφορία των φαρμάκων κοινόχρηστης ονομασίας (generics), αφού οριστεί η λιανική τιμή όπως ήδη περιέγραψα, προστίθεται ένα ευρώ έτσι ώστε ο φαρμακοποιός να έχει κίνητρο να χορηγήσει το φθηνότερο φάρμακο.

Με το σουηδικό σύστημα, τα χρεοκοπημένα Ταμεία θα εξοικονομούσαν 1 και πλέον δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Βεβαίως, θα θίγονταν βάναυσα οι φαρμακοποιοί. Όπως και οι ιδιοκτήτες φορτηγών Δ.Χ. με την απελευθέρωση. Όπως οι εργαζόμενοι στον ΟΣΕ, που κατά μέσον όρο κερδίζουν 65.000 ευρώ ετησίως και πρέπει να μειώσουν κατακόρυφα τις αποδοχές τους. Δυστυχώς δεν γίνεται αλλιώς.

Στον φοιτητή της Φαρμακευτικής και επίδοξο φαρμακοποιό διευκρινίζω ότι δεν είμαι σοσιαλδημοκράτης ούτε νεοφιλελεύθερος. Είμαι απλά φιλελεύθερος. Πιστεύω στην ελευθερία και προσπαθώ να είμαι πρακτικός. Κοιτάζω γύρω μου τι είναι σωστό, λειτουργικό και δίκαιο και προσπαθώ να το εφαρμόσω. Προτιμώ το σουηδικό σύστημα διαμόρφωσης των λιανικών τιμών των φαρμάκων και νομίζω ότι πρέπει να το υιοθετήσουμε”.

Η απάντηση του Αντιπροέδρου του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου, Κυριάκου Θεοδοσιάδη, στην Καθημερινή:

“Κύριε Διευθυντά

Στην έγκριτη εφημερίδα σας δημοσιεύτηκε την Κυριακή 26/9/2010 άρθρο του πρώην Υπουργού και νυν Προέδρου της ΔΡΑΣΗΣ κ. Στέφανου Μάνου με βαρυσήμαντες προτάσεις σχετικά με το ποσοστό κέρδους του φαρμακοποιού και κατ’ επέκταση της λιανικής τιμής του φαρμάκου.

Προς ενίσχυση των επιχειρημάτων του μάλιστα, επικαλείται τα ισχύοντα στη Σουηδία και συγκρίνει τη Φαρμακευτική πολιτική της Ελλάδας και της Σουηδίας.

Δε γνωρίζει όμως ο κ. Μάνος κάτι πολύ σημαντικό και θεμελιώδες. Τα φαρμακεία στη Σουηδία είναι ΚΡΑΤΙΚΑ ενώ στην Ελλάδα είναι ΙΔΙΩΤΙΚΑ.

Υποθέτω ότι ο κ. Μάνος δεν είναι οπαδός του κρατισμού. Εκτός κι αν έχει καταφέρει να συστεγάσει τον φιλελευθερισμό που διακηρύσσει με τον κρατισμό που θαυμάζει. Αλλά αυτά παθαίνει όποιος αναμειγνύεται με χώρους που δε γνωρίζει.

Και κάτι ακόμη. Ο οιοσδήποτε πολίτης ή πολιτικός μπορεί να λέει ό,τι θέλει. Επειδή όμως «αρχή άνδρα δείκνυσι» δηλαδή τα έργα έχουν σημασία και όχι τα λόγια, το μόνο που θυμάται ο Ελληνικός λαός από τα έργα του κ. Μάνου είναι ότι κατόρθωσε επί Υπουργίας του να διπλασιάσει τις τιμές των καυσίμων στο όνομα του ανταγωνισμού”.

Απάντηση-σχολιασμός από τον Γιώργο Κουτέπα, φαρμακοποιό και πτυχιούχο Επιχειρησιακής Επικοινωνίας και Μάρκετινγκ, Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών:

“«Η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια!»

Συχνές είναι οι αναφορές του κ. Μάνου στα θέματα του φαρμακείου. Στην τελευταία παρέμβασή του παρουσίασε ως λύση για την φαρμακευτική δαπάνη το σύστημα λιανικής τιμολόγησης φαρμάκων της Σουηδίας.

Τι παρέλειψε να μας πει όμως ο κ. Μάνος, είτε γιατί δεν τα γνωρίζει ο ίδιος είτε εάν τα γνωρίζει επειδή αδυνατεί να κατανοήσει τη σημασία τους;

Η Σουηδία έχει ένα από τα αυστηρότερα ρυθμισμένα συστήματα φαρμακείων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα φαρμακεία ήταν αποκλειστικής κρατικής ιδιοκτησίας και ο νόμος μόλις το 2009 επέτρεψε την ιδιωτική δραστηριότητα σε αυτόν τον τομέα. Αντιστοιχεί ένα φαρμακείο σε δέκα χιλιάδες κατοίκους ( 1: 10.000 !!), όταν το αντίστοιχο νούμερο στην Ελλάδα είναι 1: 950 κάτοικοι. Σε ολόκληρη τη Σουηδία υπάρχουν 900 φαρμακεία ενώ στην Ελλάδα 12.000 φαρμακεία. (Ecorys study of the regulatory restrictions in pharmacies)

Αντιπαρερχόμαστε το γεγονός ότι παρά το κλιμακωτό ποσοστό κέρδους ανά τεμάχιο που ο κ. Μάνος περιγράφει, το μέσο σταθμικό ποσοστό κέρδους του Σουηδικού φαρμακείου αντιστοιχεί σε 19,6% (Apoteket 2005). Αντίστοιχα τo Ελληνικό φαρμακείο λειτουργεί με 23,8% στην λιανική τιμή του φαρμάκου (ΙΟΒΕ 2006-09).

Και μόνο η απλή μελέτη του Σουηδικού συστήματος κάνει φανερά τα παράδοξα της φοιτητικού επιπέδου πρότασης του κ. Μάνου. Θέλει να αποδείξει ότι είναι βιώσιμο ένα σύστημα το οποίο λειτουργεί με επίπεδα λιανικής επιβάρυνσης αντίστοιχα του Σουηδικού μοντέλου; Μάλλον ατυχές παράδειγμα διάλεξε προβάλλοντας ένα σύστημα που πετυχαίνει σε ένα πληθυσμό 9 εκατομμυρίων κατοίκων (απογραφή πληθυσμού Σουηδίας 2009) να τους προσφέρει 900 φαρμακεία.

Αλήθεια, πως θα πρότεινε να κατανεμηθούν τα 900 φαρμακεία που έχει η Σουηδία στην Ελληνική επικράτεια; Πως θα αντιμετώπιζε την οργή των κατοίκων της κάθε περιοχής που θα έμενε χωρίς φαρμακείο; Οι πολίτες αραιοκατοικημένων περιοχών είναι πολίτες β’ κατηγορίας; Πως σκοπεύει να καλύψει το δικαίωμα πρόσβασης τους στην φαρμακευτική περίθαλψη; Θα τις καλύψει με το διαλυμένο σύστημα υγείας; Με τα άδεια φαρμακεία των νοσοκομείων; Με τα τραγικά και χωρίς εξοπλισμό κέντρα υγείας της περιφέρειας; Δεδομένα αδιανόητα βέβαια στην Σουηδία.

Υπονοεί ο κ. Μάνος ότι το πρόβλημα της Φαρμακευτικής Δαπάνης στην Ελλάδα οφείλεται στο «ακριβό» Ελληνικό φαρμακείο. Υπάρχει μια αντιπρόταση που αποδεικνύει το αβάσιμο των ισχυρισμών του. Να μηδενίζαμε το ποσοστό κέρδους του φαρμακείου. Τι θα συνέβαινε τότε;

Μέχρι και το 2007 η φαρμακευτική δαπάνη αυξανόταν με μέσο ρυθμό 10,8% ετησίως (στοιχεία ΙΟΒΕ 2006-08) και οδήγησε σε αύξηση της κατανάλωσης που για ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων από το 2000 ανέρχεται σε ποσοστά 200% ή και περισσότερο. Ειδικά για το έτος 2007 η φαρμακευτική δαπάνη μέσω νοσοκομείων αυξήθηκε με ρυθμό 49%(!) (Καθημερινή 28/12/08) και μέσω φαρμακείων και αποθηκών κατά 23,47%. (Αλήθεια ποια η άποψη του κ. Μάνου για την αύξηση δαπανών στα νοσοκομεία στα οποία απουσιάζει το κέρδος του φαρμακείου;)

Ακόμα και αν μηδενιστεί εντελώς το κόστος που προσθέτει το φαρμακείο στην διακίνηση του φαρμάκου η εξοικονόμηση θα υπερκαλύπτονταν από τους ρυθμούς της τελευταίας δεκαετίας σε πολύ λιγότερο από δύο χρόνια(!). Η φαρμακευτική δαπάνη ορίζεται από το γινόμενο ποσότητα συνταγογραφούμενων σκευασμάτων επί τιμή αυτών. Είναι φανερό ότι αν συνταγογραφηθούν από τους ιατρούς 1.000.000 κουτιά φαρμάκων σε όλη την Ελλάδα αυτά θα ζητηθούν από τους ασθενείς είτε υπάρχουν 10.000 φαρμακεία είτε αυτά περιοριστούν π.χ σε 1.000. Η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης στα Ταμεία έφτασε το 150% μόνο την τελευταία εξαετία, αφού από 1,56 δισ. που ήταν η ετήσια δαπάνη των Ταμείων το 2003, φτάσαμε στα 5,5 δισ. ευρώ του 2009 (Ε.Σ.Υ.Ε 2010)

Ανταποκρίνονται αυτές οι τάσεις σε αύξηση των θεραπευτικών αναγκών; Ο αναπληρωτής καθηγητής φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ι. Στ. Παπαδόπουλος σημειώνει πως «δεν είναι δυνατόν σε 8 χρόνια να αυξήθηκαν οι δερματολογικές παθήσεις κατά 416%, οι καταθλιπτικοί κατά 515% και οι καρδιολογικοί ασθενείς κατά 236%. Αν αυτά τα μεγέθη σας φαίνονται υπερβολικά σκεφτείτε ότι συνοδεύονται από συνεχή υποκατάσταση παλαιών φθηνών από νεότερα και ακριβότερα φάρμακα». (Ελευθεροτυπία - 29/11/2008)

Αντί λοιπόν για τις αποσπασματικές προτάσεις του κ. Μάνου θα ήταν χρήσιμο να παραδειγματιστούμε από άλλες περισσότερο δραστικές πολιτικές του κράτους της Σουηδίας. Εκτός από την υποχρέωση χρήσης φθηνών αντιγράφων που έχει το Σουηδικό φαρμακείο θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε και πολιτικές όπως η υποχρεωτική χρήση κανόνων φαρμακοοικονομίας από τους ιατρούς, τη συνταγογράφηση με δραστική ουσία, την έγκριση της χονδρικής τιμής από το ασφαλιστικό σύστημα, τον ηλεκτρονικό έλεγχο της συνταγογράφησης των ιατρών, τη δυνατότητα εκλογής από τον ίδιο τον πολίτη φθηνότερου αντίγραφου κλπ. Εάν δεν ληφθούν μέτρα που να ελέγξουν τις ποσότητες (π.χ αναγκαιότητα συνταγογράφησης, αριθμός σε τεμάχια, είδος φαρμάκου) και τις τιμές (π.χ ύψος τιμών, έλεγχος υποκατάστασης, ανταγωνισμός generics, θεραπευτικές ομάδες κλπ) πραγματική εξοικονόμηση δεν θα δούμε ποτέ.

Η απουσία αυτών των πολιτικών είναι ο λόγος που η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων έχει συνολική φαρμακευτική δαπάνη ύψους 9 δισ. ευρώ (2009) και η Ισπανία των 46 εκατομμυρίων κατοίκων φτάνει μόλις τα 12. (Βήμα 22/01/2010) Και είναι φανερό ότι η εξαφάνιση του Ελληνικού φαρμακείου δεν είναι λύση αλλά μέθοδος για να κρυφτούμε ξανά πίσω από το δάκτυλό μας.

Σημειώνει στο κλείσιμο του άρθρου του ο κ. Μάνος ότι προσπαθεί να είναι πρακτικός. Συνιστούμε προσοχή σε αυτή την προσπάθεια γιατί στα θέματα της υγείας η έννοια του «πρακτικού» συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των ερμηνειών που περιγράφουν τη λαϊκή έκφραση «κομπογιαννίτης» (http://el.wiktionary.org/wiki/κομπογιαννίτης)”.