Η φαρμακευτική φροντίδα ως έννοια

Με τον όρο φαρμακευτική φροντίδα, ιδιαίτερα στη χώρα μας, αναφέρουμε ένα μεγάλο εύρος εννοιών και υπηρεσιών του φαρμακείου, από τον έλεγχο αλληλεπιδράσεων φαρμάκων έως… τη μέτρηση της πίεσης. Ας προσπαθήσουμε να αποσαφηνίσουμε λίγο τα πράγματα...

Ο όρος φαρμακευτική φροντίδα (pharmaceutical care) χρησιμοποιήθηκε και εξελίχθηκε εννοιολογικά στις Η.Π.Α. ήδη από τη δεκαετία του 1970. Καταλήξαμε στον πιο πλήρη ορισμό στις αρχές του 1990 με τους Hepler & Strand να την αναφέρουν ως «την υπεύθυνη παροχή της φαρμακοθεραπείας με σκοπό την επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων, τα οποία βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς». Σε ένα πιο σύγχρονο ορισμό αναφέρεται ως «μια επικεντρωμένη στον ασθενή πρακτική, όπου ο φαρμακοποιός αναλαμβάνει την ευθύνη για τις φαρμακοθεραπευτικές ανάγκες του ασθενούς (Cipolle, Morley & Strand 1998).

Όσο πλήρης και να είναι όμως κάθε ορισμός, δεν μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτός στην καθημερινή πρακτική του διάσταση. Μια καλύτερη αίσθηση θα μπορούσε να δοθεί μέσα από τη διαχείριση ενός απλού περιστατικού.

Μελέτη περιστατικού (case study): 10/05/2011, γυναίκα 35 χρονών εισέρχεται στο φαρμακείο ζητώντας μια ασπιρίνη. Πιθανές αντιδράσεις φαρμακοποιού:

1) 0,72 λεπτά παρακαλώ. Έχετε ψιλά μήπως; (αν και λόγω έλλειψης ούτε αυτή η απάντηση προβλέπεται…)

2) Προσέξτε! Μην τη λαμβάνετε χωρίς να τη διαλύσετε πρώτα και οπωσδήποτε όχι με άδειο στομάχι. Μπορείτε να πάρετε έως 3 τη μέρα αλλά όχι μαζί με άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, εκτός παρακεταμόλης.

3) — Είναι για σας; Τη χρειάζεστε για κάποιο πόνο; (ένδειξη)
— Όχι, είναι για το σύζυγο. Έχει πάντα πονοκέφαλο μετά τη δουλειά. Είναι τεχνίτης και είναι μονίμως σκυμμένος. Αισθάνεται και σφίξιμο ανάμεσα στις ωμοπλάτες.
— Έχει ξαναπάρει ποτέ; Τον βοηθάει; (αποτελεσματικότητα)
— Όχι, είναι η πρώτη φορά. Του τη σύστησε ένας φίλος με ημικρανίες. Συνήθως παίρνει παρακεταμόλη.
— Έχει προβλήματα με το στομάχι γενικά, έλκος, καούρες; (ασφάλεια)
— Όχι κάτι που να μου έχει πει.
— Γενικά αποφεύγει να παίρνει φάρμακα; (συμμόρφωση)
— Ναι, δεν είναι των φαρμάκων, αλλά τώρα πονάει πολύ.
— Θα σας πρότεινα, επειδή τα συμπτώματα παραπέμπουν σε αυχενικό σύνδρομο, να συζητήσετε με κάποιο ορθοπεδικό για τη σωστή διάγνωση, γιατί θα ταλαιπωρηθεί μόνο με ασπιρίνη. Χρειάζονται μυοχαλαρωτικά σκευάσματα, φυσικοθεραπείες, γυμναστική, ανατομικό μαξιλάρι, θερμοφόρα κ.ά. για οριστική λύση.
— Σας ευχαριστώ πολύ. Αυτό θα κάνω, γιατί δε βλέπω να βελτιώνεται.

Ανάλυση περιστατικού: Για την 1η αντίδραση δεν συζητάμε (αν και ομολογώ ότι την έχω κάνει πολλές φορές…). Η 2η είναι μια καλή ανάλυση χρήσης του φαρμάκου, ωστόσο δεν εμβαθύνει. Η 3η που μας ενδιαφέρει, παρότι συμβαίνει επί τροχάδην στον πάγκο (διαρκεί 3 λεπτά!) έχει τη βασική δομή της διαδικασίας της φαρμακευτικής φροντίδας: ένδειξη, αποτελεσματικότητα, ασφάλεια, συμμόρφωση (φαρμακοθεραπευτικές ανάγκες).

Τα αποτελέσματα: Ο ασθενής (η υγεία του), το σύστημα υγείας (εργατοώρες), το φαρμακείο (πιστότητα ασθενή) ωφελούνται πολλαπλά. Χρειάζονται αρκετές προϋποθέσεις για να γίνει συστηματική η φαρμακευτική φροντίδα των ασθενών, οι οποίες θα αναλυθούν αργότερα. Όμως για το συγκεκριμένο ασθενή σίγουρα έκανε τη διαφορά…