Η επίδραση της βερβερίνης στη διαχείριση του βάρους

Η βερβερίνη είναι ένα αλκαλοειδές ισοκινολίνης που εντοπίζεται ως βιοδραστικό συστατικό στις ρίζες, στο μίσχο και στους φλοιούς πολλών φαρμακευτικών φυτών, όπως τα είδη Coptis chinensis, Hydrastis canadensis, Berberis vulgaris, Berberis aquifolium και Berberis aristata. Τα χλωριούχα ή θειικά άλατα της βερβερίνης παράγονται χημικά με αποτέλεσμα μια κίτρινη σκόνη με χαρακτηριστική αλκαλοειδή πικρή γεύση⁽⁵⁾. Χρησιμοποιείται ευρέως στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική για τη θεραπεία της διάρροιας και πολλών μολυσματικών γαστρεντερικών διαταραχών, ενώ με την πάροδο των ετών οι κλινικές έρευνες έχουν καταδείξει ένα ευρύ φάσμα φαρμακολογικών επιδράσεων, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης του βάρους μέσω της αντιυπεργλυκαιμικής και υπολιπιδαιμικής δράσης της⁽⁵⁾. 

Στην f-anazitisi και την ενότητα «Φάρμακο & Συμπληρώματα διατροφής» περιλαμβάνονται όλες οι πληροφορίες για τους μηχανισμούς δράσης, τη δοσολογία και το προφίλ ασφαλείας της βερβερίνης.

Μηχανισμοί διαχείρισης βάρους

Η βερβερίνη αποτρέπει αποτελεσματικά την ανάπτυξη της παχυσαρκίας μέσω της τροποποίησης του εντερικού μικροβιώματος, της γονιδιακής ρύθμισης, της εντερικής διαπερατότητας και της ηπατικής γλυκονεογένεσης⁽⁴⁾.

1. Αναστολή διαφοροποίησης λιποκυττάρων & διαχείριση δυσλιπιδαιμίας

Η βερβερίνη δρα σε κυτταρικό επίπεδο ενισχύοντας την έκφραση της AMPK, με αποτέλεσμα την ενεργοποίηση της λιπόλυσης και την αναστολή της σύνθεσης και απορρόφησης χοληστερόλης⁽⁴⁾. Παρεμβαίνει επίσης στη γονιδιακή ρύθμιση αναστέλλοντας την έκφραση γονιδίων που προάγουν τη λιπογένεση, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο παχυσαρκίας⁽⁴⁾. Επιπλέον, βελτιώνει το λιπιδαιμικό προφίλ μέσω αύξησης της έκφρασης του υποδοχέα LDL (LDLR), σταθεροποιώντας το mRNA του και καταστέλλοντας την PCSK9, ενώ ενισχύει τη λιπάση των τριγλυκεριδίων μέσω της οδού AMPK⁽²⁾.

2. Ρύθμιση γλυκόζης & αντίστασης στην ινσουλίνη

Η βερβερίνη συμβάλλει στη ρύθμιση του γλυκαιμικού ελέγχου ενισχύοντας τη δράση της AMPK, γεγονός που οδηγεί σε αυξημένη έκφραση και μετατόπιση του GLUT4, διευκολύνοντας την πρόσληψη γλυκόζης από τους περιφερικούς ιστούς και μειώνοντας τη συγκέντρωσή της στο αίμα. Παράλληλα, καταστέλλει τη γλυκονεογένεση στο ήπαρ μέσω αναστολής των σχετικών ενζύμων⁽⁵⁾. Επιπρόσθετα, μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη αυξάνοντας την έκκριση και τη σηματοδότηση της ινσουλίνης μέσω ενεργοποίησης της PKC, καθώς και την έκφραση των υποδοχέων αδιπονεκτίνης και τη μείωση του ενδοπλασματικού στρες⁽⁵⁾.

3. Ρύθμιση του εντερικού μικροβιώματος

Η διατήρηση του εντερικού φραγμού από τη δράση της βερβερίνης επιτυγχάνεται αποκαθιστώντας τις στενές συνδέσεις του εντερικού επιθηλίου και ρυθμίζοντας τον ηπατικό λιπιδικό μεταβολισμό μέσω τροποποίησης του εντερικού μικροβιώματος. Επίσης, ενισχύεται η παραγωγή μεταβολιτών, όπως το βουτυρικό, και ρυθμίζονται εντερικές ορμόνες που σχετίζονται με τη γλυκαιμική και ενεργειακή ομοιόσταση⁽⁵⁾. Σύμφωνα με μελέτες, η βερβερίνη, μέσω επιγενετικών μηχανισμών, προάγει τη διαφοροποίηση των καφέ λιποκυττάρων και τη θερμογένεση, μειώνοντας την αντίσταση στην ινσουλίνη, τη φλεγμονή και την ηπατική στεάτωση, συμβάλλοντας παράλληλα στη ρύθμιση του σωματικού βάρους ⁽¹⁾.

Δοσολογία & προφίλ ασφαλείας

Η βερβερίνη συναντάται ως συμπλήρωμα διατροφής συνήθως με τη μορφή κάψουλας ή σκόνης, με συνιστώμενη δοσολογία 500mg – 1.500mg ημερησίως. Θεωρείται ασφαλής σε συμβατικές δόσεις, με σχετικά χαμηλή συχνότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών, όπως η γαστρεντερική δυσφορία. Παρόλο που η ασφάλειά της είναι σχετικά υψηλή, θα πρέπει να λαμβάνεται προσεκτικά για την αποφυγή ανεπιθύμητων ενεργειών σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως η αλληλεπίδρασή της με στατίνες, μακρολίδια και γενικά φάρμακα που μεταβολίζονται από το CYP450. Επίσης, επειδή αντικαθιστά τη χολερυθρίνη στη σύνδεση με την αλβουμίνη, θα πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια της κύησης, της γαλουχίας και σε βρέφη⁽³⁾.

Πηγές
1. Asbaghi, O, Ghanbari, N, Shekari, M, Reiner, Z, Amirani, E, Hallajzadeh, J, Mirsafaei, L, et al. (2020). The effect of berberine supplementation on obesity parameters, inflammation and liver function enzymes: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Clin Nutr ESPEN, 38:43-49. https://doi.org/10.1016/j.clnesp.2020.04.010
2. Chen, Y, Li, K, Zhao, H, Hao, Z, Yang, Y, Gao, M, Zhao, D. (2022). Integrated lipidomics and network pharmacology analysis to reveal the mechanisms of berberine in the treatment of hyperlipidemia. J Transl Med, 20(1):412. https://doi.org/10.1186/s12967-022-03623-0
3. Feng, X, Sureda, A, Jafari, S, Memariani, Z, Tewari, D, Annunziata, G, Barrea, L, et al. (2019). Berberine in Cardiovascular and Metabolic Diseases: From Mechanisms to Therapeutics. Theranostics, 9(7):1923-1951. https://doi.org/10.7150/thno.30787
4. Ilyas, Z, Perna, S, Al-thawadi, S, Alalwan, TA, Riva, A, Petrangolini, G, Gasparri, C, et al. (2020). The effect of Berberine on weight loss in order to prevent obesity: A systematic review. Biomed Pharmacother, 127:110137. https://doi.org/10.1016/j.biopha.2020.110137
5. Koperska, A, Wesołek, A, Moszak, M, Szulińska, M. (2022). Berberine in Non-Alcoholic Fatty Liver Disease-A Review. Nutrients, 14(17):3459. https://doi.org/10.3390/nu14173459