Η ενσωμάτωση των υπηρεσιών στα φαρμακεία

Είναι πλέον γενικώς αποδεκτό πως οι σύγχρονες ανάγκες υγείας αλλάζουν. Ο δρόµος που µέχρι πρόσφατα ακολουθήθηκε είχε τα χαρακτηριστικά της εσωστρέφειας, της στόχευσης στο κόστος και στα οριζόντια µέτρα. Ο δρόµος αυτός αποδείχθηκε ανεπαρκής και αναποτελεσµατικός. Σήµερα, προκειµένου να δηµιουργήσουµε ένα αποδοτικό και βιώσιµο σύστηµα υγείας χρειαζόµαστε µια νέα κατεύθυνση σε ένα νέο δρόµο. Ο νέος δρόµος πρέπει να έχει ως επίκεντρο τον ασθενή, να εστιάζει στο θεραπευτικό αποτέλεσµα και στην οικονοµική βιωσιµότητα των δηµόσιων συστηµάτων υγείας. Πώς µπορεί να επιτευχθεί αυτό; Με έµφαση στην πρόληψη και την πρωτοβάθµια φροντίδα υγείας, την ανάδειξη  της ποιότητας και της καινοτοµίας και τη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας. Και η ενσωµάτωση των νέων καινοτόµων υπηρεσιών υγείας στο σύγχρονο φαρµακείο είναι το κλειδί για την ορθή πρακτική εφαρµογή των νέων πολιτικών υγείας.

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

Οι φαρµακευτικές υπηρεσίες εφαρµόζονται ήδη σε ευρωπαϊκές χώρες όπου οι φαρµακοποιοί παρέχουν προηγµένες υπηρεσίες υγείας, όπως παρουσίαση και έλεγχο κλινικών δοκιµών νέων σκευασµάτων καθώς και εξατοµικευµένη παρακολούθηση και παρέµβαση σε κάθε ασθενή, γεγονός που µειώνει το κόστος νοσηλείας γενικότερα.
Ειδικότερα σε ότι αφορά την άµεση πρόσβαση στον πάροχο υγείας, χωρίς να χρειάζεται προαπαιτούµενο ραντεβού και µε µια µικρή εκπαίδευση 5 ετών οι φαρµακοποιοί έχουν καταφέρει να βοηθήσουν τους πε-ρισσότερους ευρωπαίους ασθενείς να ρυθµίζουν την αγωγή τους και να έχουν τακτική και συνεχή παρακολούθηση.
Μέσα από ένα τέτοιο ενεργό ρόλο των φαρµακοποιών µπορούν να λυθούν δύσκολα προβλήµατα όπως τα θέµατα των τιµών των σκευασµάτων αλλά και η αποτελεσµατικότερη διαχείριση και διάθεση των αποθεµάτων των φαρµάκων στους ασθενείς.
Επιπλέον, σε κάποιες ανεπτυγµένες χώρες εντός της Ε.Ε. οι φαρµακοποιοί διενεργούν εξετάσεις σακχάρου, χοληστερόλης και καρδιαγγειακής πίεσης, σε αρκετές περιπτώσεις αµειβόµενοι για αυτές, παρέχοντας παράλληλα τις ανάλογες πληροφορίες και υπηρεσίες. Με την κατάλληλη εκπαίδευση και υποστήριξη οι φαρµακοποιοί έχουν τη δυναµική να παίξουν επικουρικά ρόλους που είχαν άλλοι επαγγελµατίες της υγείας, αναπτύσσοντας δράσεις όπως για παράδειγµα ο εµβολιασµός (σε Αγγλία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ελβετία), η ανασυσκευασία (στο Βέλγιο), η δυνατότητα συνταγογράφησης (σε Νέα Ζηλανδία, Αγγλία, Αµερική και Καναδά).

Αυτή ακριβώς η µεταφορά των ρόλων και των ιατρικών δυνατοτήτων από τους γενικούς γιατρούς στους φαρµακοποιούς έχει µειώσει τον όγκο εργασίας των πρώτων σχετικά µε την θεραπεία και παρακολούθηση ασθενών τόσο σε ελαφρές όσο και σε µακροχρόνιες παθήσεις που απαιτούν παρακολούθηση και τακτικό έλεγχο.
Εποµένως γίνεται αντιληπτό πως σε ανεπτυγµένες χώρες του εξωτερικού αλλάζει (µε σχετική δυσκολία και σταδιακά είναι η αλήθεια) και αναγνωρίζεται ο ρόλος του φαρµακοποιού στην πυραµίδα της δηµόσιας υγείας µέσα από καινοτόµες πολιτικές υγείας και εφαρµοσµένα µοντέλα.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Στο νέο τοµέα της κοινωνικής υγείας που εµφανίζεται ως σηµαντική παράµετρος σε όλα τα καινοτόµα ευρωπαϊκά µοντέλα υγείας (δηµόσια υγεία – κοινωνική υγεία), ο ρόλος του σύγχρονου και καλά εκπαιδευµένου φαρµακοποιού είναι µείζονος σηµασίας.
Ειδικά στη χώρα µας, λόγω και της γεωγραφικής τους τοποθέτησης, της πληρότητάς τους αλλά και της ολοκληρωµένης κάλυψης του πληθυσµού, τα ελληνικά φαρµακεία µπορούν να βοηθήσουν στην αποσυµφόρηση της δευτεροβάθµιας υγείας όπως αυτή εφαρµόζεται µέσω των νοσοκοµείων και των κέντρων υγείας, µεταφέροντας µε πολλαπλό όφελος το βάρος στην πρωτοβάθµια υγεία.

Ο Έλληνας φαρµακοποιός µπορεί να προσφέρει:

•  υπηρεσίες για την πρόληψη της υγείας
•  υπηρεσίες αυτοφροντίδας, αυτοθεραπείας
•  εκπαίδευση του ασθενή στα πλαίσια της αυτοθεραπείας
•  αποτελεσµατικότερη διαχείριση των χρόνιων παθήσεων
• παρακολούθηση της πορείας των αποτελεσµάτων της φαρµακευτικής αγωγής
• αντιµετώπιση των αλληλεπιδράσεων των φαρµάκων
• φαρµακοεπαγρύπνηση
• συµµόρφωση του ασθενή.

Έτσι και το φαρµακείο αναβαθµίζεται σε βασικό φορέα του τοµέα της κοινωνικής υγείας και ο φαρµακοποιός από απλός χορηγός του φαρµάκου µετατρέπεται σε πάροχο υπηρεσιών για την φροντίδα της υγείας και την αποτελεσµατικότητα της φαρµακευτικής αγωγής.

Ο ΤΡΟΠΟΣ
Η ενσωµάτωση των φαρµακευτικών υπηρεσιών στο σύγχρονο ελληνικό φαρµακείο µπορεί να επιτευχθεί µε την ενίσχυση της συνεχούς και αναβαθµισµένης εκπαίδευσης και επιµόρφωσης των φαρµακοποιών, µε την επικουρία των νέων τεχνολογιών, µε την αξιοποίηση της τάσης για εξατοµικευµένη ιατρική παρέµβαση και παρακολούθηση, και –κυρίως– µε τη συνεργασία τόσο των Ελλήνων και των Ευρωπαίων επαγγελµατιών υγείας όσο και των επαγγελµατικών τους φορέων.

ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
Η ενσωµάτωση των φαρµακευτικών υπηρεσιών και ο νέος ρόλος του φαρµακοποιού απαιτούν από τη συλλογική εκπροσώπηση του κλάδου την εφαρµογή νέων πλάνων διαχείρισης και νέων οργανωσιακών σχηµάτων & µορφών φαρµακείων, τη δηµιουργία σαφών προτύπων λειτουργίας και την ανάπτυξη νέων µοντέλων ελέγχου αποτελεσµάτων και οικονοµικής διαχείρισης. Οι ενέργειες αυτές θα έχουν τον ξεκάθαρο στόχο να βρεθεί η έννοια της ποιότητας στο επίκεντρο των υπηρεσιών που δηµιουργούν την υπεραξία του φαρµακείου στους ασθενείς-πελάτες και στο σύστηµα υγείας.
Από την άλλη, η πολιτεία θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι το φαρµακείο είναι µέρος του συστήµατος υγείας και ως τέτοιο το µέλλον του είναι αλληλένδετο µε το µέλλον του Εθνικού Συστήµατος Υγείας. Θα πρέπει να θεωρήσει το φαρµακείο ως χώρο αναφοράς για την κοινωνική υγεία, ως χώρο που παρέχει τις κατάλληλες υπηρεσίες φροντίδας και –µε την άριστη συνεργασία του µε τους άλλους φορείς της υγείας– µπορεί να µεγιστοποιήσει την απόδοση των κρατικών πόρων για την υπεράσπιση της υγείας των πολιτών, της κοινωνικής ευηµερίας και των ανθρωπίνων αξιών. Σε αυτά τα πλαίσια είναι απαραίτητο η ελληνική κυβέρνηση και κοινωνία να επενδύσει στο νέο µοντέλο ώστε να φανούν άµεσα τα αποτελέσµατα.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΙΔΕΑΦ
Καθοριστικός πρέπει να είναι ο ρόλος του Ινστιτούτου Δια Βίου Εκπαίδευσης και Επαγγελµατικής Ανάπτυξης Φαρµακοποιών (ΙΔΕΕΑΦ) στην ενσωµάτωση των φαρµακευτικών υπηρεσιών στο ελληνικό φαρµακείο. Το ΙΔΕΕΑΦ πρέπει να πρωτοστατήσει στην εκπόνηση µελετών και την εισήγηση για τη λήψη αποφάσεων που θα αναπτύξουν κριτήρια και συστήµατα αξιολόγησης ώστε να τεθούν προτεραιότητες αναφορικά µε τις νέες δράσεις της φαρµακευτικής που οφείλουν να βάλουν οι φαρµακοποιοί σε συνεργασία µε άλλα στελέχη λήψης αποφάσεων.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το ΙΔΕΕΑΦ θα πρέπει να συµβάλλει στην ανάπτυξη νέων κατευθυντήριων οδηγιών για την Ορθή Φαρµακευτική Πρακτική (Good Pharmacy Practice) στα θέµατα επιλογής και εκπαίδευσης του εµπλεκόµενου ανθρώπινου δυναµικού, συµπράττοντας έτσι στις εθνικές προσπάθειες των κρατών µελών για αναγνωρισµένα πρότυπα µε στόχο την παροχή διαβαθµισµένων υπηρεσιών φαρµακευτικής.

Η επακόλουθη εναρµόνιση του κλάδου µε την νέα ευρωπαϊκή οδηγία, θα αποτελέσει µιαν ακόµα πρόκληση για το ΙΔΕΕΑΦ, που µε όπλο την επιστηµονική και ερευνητική του ανάπτυξη, στοχεύει να παρέξει νέες καινοτόµες ιδέες, συνδέοντας το Πανεπιστήµιο µε την επαγγελµατική λειτουργία του φαρµακείου, πάντα στη βάση της ενσωµάτωσης των φαρµακευτικών υπηρεσιών στο ελληνικό φαρµακείο.


Ο Ιωάννης Μακρυγιάννης είναι  γ.γ. ΠΦΣ και πρόεδρος του ΦΣ Λάρισας