Με συνέντευξή της στο iatronet, η δικηγόρος και νομική σύμβουλος του ΦΣΑ, Σοφία Αγγέλου (AGGELOU LAW FIRMAttorneys & Counselors At Law), τονίζει ότι προβλήματα και όχι λύσεις αναμένεται να δημιουργήσει η απελευθέρωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των φαρμακείων, όπως αυτή ορίζεται στο ΦΕΚ σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος του Υπουργείου Υγείας. Και αυτό διότι η απελευθέρωση έχει αμιγώς δημοσιονομικό στόχο, καθώς ικανοποιεί αντίστοιχη μνημονιακή επιταγή για μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης.
Τελικά η απελευθέρωση θα επιφέρει την πολυπόθητη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης;
Απ: Δυστυχώς,το εισαγόμενο ρυθμιστικό πλαίσιο άφησε αρρύθμιστα ζητήματα που μπορούν να οδηγήσουν ακριβώς στο αντίθετο αποτέλεσμα από την επιδιωκόμενη βελτίωση της εθνικής οικονομίας. Όλως ενδεικτικώς, η μη απαγόρευση συμμετοχής εξωχώριας εταιρείας σε εταιρεία φαρμακείου έχει αποδειχθεί, σε χώρες που απελευθέρωσαν το ιδιοκτησιακό καθεστώς, ότι μπορεί να οδηγήσει σε εκτεταμένη φοροδιαφυγή. Αυτό συνέβη το 2013 στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τη γνωστή αλυσίδα BOOTS, όπου διαπιστώθηκε ότι δια τηςoffshoreεταιρείας-μετόχου έγινε φοροδιαφυγή ύψους 1,1 δισ. λιρών, η κλίμακα της οποίας ήταν τόσο μεγάλη που θα μπορούσε να έχει καλύψει για δυο χρόνια την αξία των αποζημιούμενων συνταγών για όλους τους ασφαλισμένους στην Αγγλία. Επιπλέον, η διατήρηση εξαιρετικών διατάξεων υπέρ των νομικών προσώπων των συνεταιρισμών φαρμακοποιών να λαμβάνουν άδειες ίδρυσης θεωρείται ιδιαιτέρως πιθανό να ωθήσει και άλλους χονδρέμπορους να αξιώσουν - επί τη βάσει της αρχής της ισότητας - άδειες ίδρυσης φαρμακείων και να προχωρήσουν ακολούθως στη δημιουργία αλυσίδων και μονοπωλίων κ.ά.
Θα υπάρχουν δυσμενείς εξελίξεις και στο επίπεδο της παροχής υπηρεσιών; Δηλαδή ο ασθενής θα είναι και πάλι θύμα άστοχων αποφάσεων;
Σύμφωνα με έγκυρες συγκριτικές μελέτες που έγιναν μεταξύ χωρών που απορρύθμισαν το ιδιοκτησιακό καθεστώς των φαρμακείων και άλλων που διατήρησαν κανόνες, στις πρώτες διαπιστώθηκε γεωγραφική κατανομή των φαρμακείων αναλόγως εμπορικότητας, δημιουργία αποθεμάτων με κριτήριο την κερδοφορία και όχι τις ανάγκες των ασθενών, μονοπώλια αλυσίδων, αντικατάσταση επιστημόνων φαρμακοποιών από βοηθούς και μείωση του χρόνου συμβουλής του ασθενούς. Επιπλέον, βάσει στοιχείων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας η θεωρητική επιχειρηματολογία υπέρ της απελευθέρωσης, σε χώρες όπου ισχύουν προγράμματα σταθεροποίησης των οικονομιών ότι μέσω του ανταγωνισμού θα επέλθει α/ βελτίωση υπηρεσιών και επιλογών και β/ μείωση κόστους, δεν επαληθεύεται, ήδη δε λόγω των παραπάνω σε ορισμένες χώρες της ΕΕ (π.χ. Σουηδία) καταγράφονται προσπάθειες επιστροφής σε πιο ρυθμισμένες δομές.
Επειδή υπάρχει μία σύγχυση στον κόσμο, τί νέο φέρουν οι καινούριες ρυθμίσεις πάνω στο ιδιοκτησιακό των φαρμακείων;
Οι εισαγόμενες ρυθμίσεις παρέχουν το δικαίωμα σε οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο, πολίτη της ΕΕ να αποκτήσει άδεια ίδρυσης φαρμακείου, ανεξαρτήτως του αν είναι κάτοχος άδειας άσκησης επαγγέλματος φαρμακοποιού, με την επιφύλαξη της τήρησης του πληθυσμιακού κριτηρίου και της απαγόρευσης συμμετοχής, με οιαδήποτε ιδιότητα, σε φαρμακείο, φυσικού ή νομικού προσώπου, που μετέρχεται ιατρικές πράξεις ή συγκαταλέγεται μεταξύ των 10 μεγαλύτερων μετόχων χονδρεμπορικής επιχείρησης φαρμάκων. Ειδικώς, σε περίπτωση που ο αποκτών άδεια ίδρυσης είναι ιδιώτης, οι διατάξεις επιτρέπουν την εκμετάλλευση του φαρμακείου μόνο μέσω ΕΠΕ, στη μετοχική σύνθεση της οποίας συμμετέχει υποχρεωτικά ο υπεύθυνος φαρμακοποιός στο εταιρικό μερίδιο.
Συναφώς, ο κλάδος των φαρμακοποιών έτρεφε την ελπίδα ότι κατά τον έλεγχο νομιμότητας του ΠΔ από το ΣτΕ, το Δικαστήριο θα παρέμενε προσηλωμένο στο ισχυρό υγειονομικό κεκτημένο που είχε παγιωθεί από την μέχρι τότε κείμενη ευρωπαϊκή και εθνική νομολογία, η οποία - συνδέοντας άρρηκτα το φαρμακείο με το δημόσιο συμφέρον - υπερθεμάτιζε σταθερά υπέρ της διατήρησης περιορισμών όχι μόνο στην άσκηση, αλλά και στην πρόσβαση στο επάγγελμα του φαρμακοποιού.
Και τελικά τι έγινε;
Προς απογοήτευση του κλάδου, το ΣτΕ άναψε το πράσινο φως για την απελευθέρωση του επαγγέλματος κρίνοντας ότι το κράτος μέλος μπορεί να ρυθμίζει το καθεστώς των φαρμακείων, σύμφωνα με τις εκάστοτε προτεραιότητές του μεταξύ του τομέα της υγείας και της οικονομίας. Συγκεκριμένα, κατά την επεξεργασία του νέου πλαισίου το ΣτΕ μετεστράφη από τα ως τότε νομολογιακώς παγιωμένα και έκρινε ότι το προτεινόμενο σχέδιο ΠΔ παρέχει αρκετές εγγυήσεις για τη δημόσια υγεία, η οποία, όμως, έκρινε, θα εξυπηρετείται ακόμα αποτελεσματικότερα αν ο υπεύθυνος φαρμακοποιός κατέχει τουλάχιστον το 33,3% του εταιρικού κεφαλαίου αντί του αρχικώς προβλεπόμενου από το σχέδιο 20%, ρύθμιση η οποία σύμφωνα με βάσιμες πληροφορίες θα υιοθετηθεί αποκλίνοντας από τον αρχικό σχεδιασμό του υπουργείου.
Επιφυλάξεις διατηρεί το ΣτΕ και για την απολυτότητα της απαγόρευσης συμμετοχής σε γιατρούς και χονδρεμπόρους, εξ ου και δεν έχει δημοσιευθεί ακόμα το νομοθέτημα.
Ωστόσο, από όσο γνωρίζω η πραγματικότητα στη δυνατότητα συμμετοχής των ιδιωτών στα φαρμακεία είναι άλλη. Σωστά;
Στην πράξη, η διείσδυση των ιδιωτών-επιχειρηματιών στον οικείο κλάδο είναι ακόμα μεγαλύτερη από αυτή που προβλέπει το νέο πλαίσιο, αφού βάσει έτερων διατάξεων της φαρμακευτικής νομοθεσίας, οι ιδιώτες δικαιούνται να συμμετέχουν ακόμη και με ποσοστό που αγγίζει το 99% σε οποιαδήποτε επιτρεπόμενη εταιρεία φαρμακείου, αρκεί η άδεια ίδρυσης του φαρμακείου να ανήκει σε κάτοχο άδειας άσκησης φαρμακευτικού επαγγέλματος.