Γιατί οι υπηρεσίες στο φαρμακείο πρέπει να θεσμοθετηθούν;

Παρά τις παραδοξότητες που έχουν παρατηρηθεί µάλλον σποραδικά ως προς την επίτευξη των εξοικονοµήσεων, η ελεύθερη υποκατάσταση των πρωτοτύπων µε τα αρκετά φθηνότερα γενόσηµα φάρµακα µειώνει σηµαντικά τις φαρµακευτικές δαπάνες. Η δε εναλλαγή µεταξύ πρωτοτύπων και γενοσήµων θεωρείται δεδοµένη και ικανοποιητικά τεκµηριωµένη.

Προκειµένου όµως να επιτευχθούν τα ίδια θεραπευτικά αποτελέσµατα και όχι µόνο τα ίδια θεραπευτικά επίπεδα του δραστικού συστατικού στο πλάσµα, θα πρέπει να λάβουµε υπόψη µας και τις επιπτώσεις που έχει η υποκατάσταση στο επίπεδο συµµόρφωσης του ασθενούς. Μια σειρά µελετών δείχνει όχι µόνο φτωχότερες θεραπευτικές εκβάσεις από την αλλαγή της θεραπείας για κάποιες οµάδες ασθενών, αλλά προειδοποιεί και για τους δυνητικούς κινδύνους που προκύπτουν από την ελλιπή κατανόηση των ασθενών των χορηγούµενων γενόσηµων θεραπειών.

Ενδεικτικά, σε µια µελέτη που πραγµατοποιήθηκε στη Νορβηγία, το 1/3 των ασθενών θεώρησε την υποκατάσταση απαιτητική διαδικασία. Ανέφερε διάφορες δυσκολίες που δυνητικά οδηγούν σε προβλήµατα συµµόρφωσης, όπως την αναγνώριση των χαπιών (τα γενόσηµα έχουν συχνά παραπλήσιο σχήµα και χαρακτηριστικά), µε αποτέλεσµα να διακρίνονται µεταξύ τους δύσκολα. Υπήρξαν δε περιπτώσεις υπερδοσολογίας που κατέληξαν στο νοσοκοµείο, καθώς ο ασθενής λάµβανε το πρωτότυπο ταυτόχρονα µε το γενόσηµο, αφού θεωρούσε το δεύτερο ως συµπληρωµατική θεραπεία, ή λάµβανε 2-3 γενόσηµα παράλληλα εξαιτίας της προβληµατικής διάκρισης, ελλιπούς κατανόησης ή/και της εδραιωµένης πεποίθησης ότι οι γενόσηµες θεραπείες είναι υποδεέστερες των πρωτοτύπων. Τέλος, οι ασθενείς ανέφεραν δυσκολίες στην κατάποση, όταν τα γενόσηµα χάπια είχαν µεγαλύτερο µέγεθος ή δεν διέθεταν επικάλυψη, γεγονός που µπορεί να οδηγήσει στην εκούσια διακοπή της θεραπείας.

Τα προβλήµατα αυτά αποδεικνύουν ότι η υποκατάσταση παρουσιάζει προκλήσεις στο επίπεδο της συµµόρφωσης, περισσότερο απαιτητικές σε σχέση µε άλλες αλλαγές θεραπείας. Όµως, όταν υπάρχει προγραµµατισµός µαζικής υποκατάστασης, τα προβλήµατα είναι αναµενόµενο να πολλαπλασιαστούν. Οι προκλήσεις αυτές σε καµία περίπτωση δεν είναι ανυπέρβλητες, αλλά προϋποθέτουν την ενεργή εµπλοκή των φαρµακοποιών στην αποκάλυψη και επίλυσή τους, ιδίως -όπως δείχνουν και οι µελέτες- όταν αυτή πραγµατοποιείται µε συστηµατικό τρόπο στο πλαίσιο της φαρµακευτικής φροντίδας. Μάλιστα σε αρκετές χώρες η συγκεκριµένη υπηρεσία, εντασσόµενη στο πλαίσιο της φαρµακοθεραπευτικής ανασκόπησης, είναι εκτός από αναγνωρισµένη, συχνά επίσης θεσµοθετηµένη αλλά και αµειβόµενη.

Μοιάζει πως είµαστε ακόµα αρκετά µακριά από ένα τέτοιο ενδεχόµενο, αλλά αν ένα σύστηµα επιθυµεί να δίνει µε σύγχρονο τρόπο λύσεις στα προβλήµατα των ασθενών, δεν έχει πολλές άλλες επιλογές.

 Ο Λευτέρης Μαρίνος είναι MSc φαρµακοποιός, µέλος του Φ.Σ. Αττικής, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εθνοφαρµακολογίας