Γιάννης Μουρατίδης: Είμαι ευχαριστημένος στη Σουηδία αλλά πονάω την παρτίδα μου

Πες μας λίγα λόγια για εσένα.

Είμαι Έλληνας ποντιακής καταγωγής και ζούσα στην Αθήνα από 5 χρονών. Είμαι 28 χρονών και έχω σπουδάσει Φαρμακευτική στο πανεπιστήμιο του Καρόλου στη Πράγα, απ' όπου αποφοίτησα το 2012. Μετά τη στρατιωτική μου θητεία, ξεκίνησα να εργάζομαι ως υπάλληλος σε φαρμακείο στο κέντρο της Αθήνας (Λ. Αλεξάνδρας). Καθώς έβλεπα ότι τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο, αποφάσισα να φύγω εκτός Ελλάδας για ένα καλύτερο μέλλον. Η Σουηδία ήταν η πρώτη επιλογή για μένα, λόγω της ποιότητας ζωής που προσφέρει και των ευκαιριών στην καριέρα και την επαγγελματική εξέλιξη. Το μεγαλύτερο εμπόδιο ήταν η γλώσσα, την οποία όμως έμαθα σ' ένα ικανοποιητικό επίπεδο μέσω ενός εντατικού προγράμματος (3 μηνών). Μου το παρείχε η εταιρεία, στην οποία εργάζομαι. Από το Γενάρη του 2016, ξεκίνησα να εργάζομαι ως φαρμακοποιός στη Σουηδία.

Μίλησέ μας για το φαρμακείο, όπου εργάζεσαι.

Το φαρμακείο όπου εργάζομαι είναι το πρώτο που ιδρύθηκε στην περιοχή, με ιστορία 302 χρόνων! Από φέτος πλέον έχει μεταφερθεί, ανακαινιστεί και αναπτυχθεί σε μέγεθος. Ανήκει σε μια αλυσίδα φαρμακείων με την επωνυμία Kronans Apotek, η οποία αριθμεί περίπου 340 φαρμακεία σε όλη τη χώρα. Στο φαρμακείο είμαστε συνολικά 7 εργαζόμενοι (3 φαρμακοποιοί, 3 βοηθοί φαρμακείου και 1 ταμίας). Κατά περιόδους έρχεται να δουλέψει και δανεικό προσωπικό από άλλα φαρμακεία της ίδιας αλυσίδας, συνήθως όταν υπάρχει ανάγκη λόγω ασθένειας ή αδειών. Ο μάνατζερ (apotekschef) έχει το δικό του γραφείο μέσα στο φαρμακείο, είναι φαρμακοποιός και ασχολείται εν μέρει με εργασίες διαχείρισης αλλά και με το χώρο του φαρμακείου ως φαρμακοποιός.

Περιέγραψέ μας την ακριβή επαγγελματική σου ιδιότητα/θέση στο φαρμακείο και τις αρμοδιότητές σου.

Δουλεύω ως φαρμακοποιός (legitimerad apotekare) και η κύρια ευθύνη μου είναι η σωστή εκτέλεση των συνταγών και η παροχή συμβουλής στο φάρμακο και στο παραφάρμακο. Εδώ και ενάμιση χρόνο έχω πάρει μια προαγωγή στη διασφάλιση ποιότητας (läkemedelsansvarig apotekare) στο φαρμακείο και δουλειά μου είναι να πληροί το φαρμακείο όλους τους κανονισμούς ορθής λειτουργίας (Good Pharmacy Practice, GPP). Επίσης, κάθε εβδομάδα (για μία ώρα –πληρωμένη– που το φαρμακείο είναι κλειστό) ελέγχω τους φακέλους του φαρμακείου, αν γίνεται σωστά η αρχειοθέτηση εγγράφων, η τήρηση των πρωτοκόλλων και γενικότερα η σωστή οργάνωση του φαρμακείου. Τέλος, έχω αναλάβει την εκπαίδευση του προσωπικού και την ενημέρωσή του για τυχόν σεμινάρια και διαλέξεις που μπορεί να ενδιαφέρουν τον καθένα.

Πώς είναι οι σχέσεις σου με τον/τους ιδιοκτήτη/ες του φαρμακείου και τους συναδέλφους σου;

Στο φαρμακείο μας έχουμε πολύ καλές σχέσεις μεταξύ μας. Οι περισσότεροι δουλεύουμε μεγάλο διάστημα μαζί, ο καθένας ξέρει καλά τις αρμοδιότητές του, οπότε έχουμε καλή συνεργασία. Η τομεάρχης μας (regionchef) είναι μια εξυπνότατη γυναίκα, η οποία μας επισκέπτεται 1-2 φορές το μήνα και συζητάει μαζί μας για το πώς νιώθουμε και το πώς περνάμε. Νοιάζεται για το προσωπικό όλων των φαρμακείων της.

Επίσης μια φορά το μήνα, σε μια μέρα που βολεύει όλους, πηγαίνουμε όλοι μαζί μετά τη δουλειά σε κάποιο εστιατόριο ή ταβέρνα για φαγητό ή ποτό.

Μίλησέ μας για το ιδιοκτησιακό καθεστώς των φαρμακείων στη Σουηδία.

Έχει μεγάλη διαφορά από την Ελλάδα; Το ιδιοκτησιακό καθεστώς των φαρμακείων στη Σουηδία είναι εντελώς απελευθερωμένο, δηλαδή φαρμακοποιός ή μη μπορεί να ανοίξει ή να εξαγοράσει όσα φαρμακεία θέλει, σε οποιοδήποτε σημείο. Έως το 2009 κρατούσε το κράτος το μονοπώλιο. Όταν άλλαξε ο νόμος, εμφανίστηκαν διάφορες εταιρείες και ιδιώτες και άνοιξαν πολλά καινούρια φαρμακεία. Μέσα σε μερικά μόνο χρόνια αυξήθηκε κατά 50% ο αριθμός των φαρμακείων σε όλη τη χώρα! Αυτή τη στιγμή υπάρχουν συνολικά γύρω στα 1.500 φαρμακεία περίπου, σε αναλογία με τον πληθυσμό 1 ανά 10.000 κατοίκους. Σημαντικό είναι ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων παρέμειναν τα ίδια, προστατεύτηκαν και δεν καταπατήθηκαν λόγω των ιδιωτικοποιήσεων. Αυτό που άλλαξε αρνητικά ήταν ότι μειώθηκε σημαντικά ο αριθμός των υπαλλήλων ανά φαρμακείο και αντίστοιχα έχει κατά μέσο όρο αυξηθεί ο φόρτος εργασίας. Ταυτόχρονα υπάρχει μεγάλη έλλειψη φαρμακοποιών, κυρίως στην επαρχία, έτσι ώστε μερικά φαρμακεία να αναγκάζονται ακόμα και να κλείσουν το καλοκαίρι σε περίοδο διακοπών, αφού δεν βρίσκουν φαρμακοποιό να δουλέψει!

Κάνε μας μια σύγκριση μεταξύ του ελληνικού και του σουηδικού φαρμακείου που εργάζεσαι, όσον αφορά το ωράριο και τις συνθήκες εργασίας.

Εμείς διατηρούμε ωράριο τις καθημερινές 9:00-19:00 και το Σάββατο 10:00-15:00, αλλά το ωράριο των φαρμακείων στη Σουηδία διαφέρει ανάλογα με το πού βρίσκεται και τι έχει αποφασίσει η εταιρεία σε συνεννόηση με τον μάνατζερ. Για παράδειγμα, τα φαρμακεία μέσα σε εμπορικά κέντρα πρέπει να διατηρούν το ίδιο ωράριο με τις ώρες λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων, αλλιώς δέχονται πρόστιμο. Μια μεγάλη διαφορά με την Ελλάδα είναι ότι εφημερεύοντα φαρμακεία δεν υπάρχουν και εφόσον τύχει κάτι επείγον, οι ασθενείς πηγαίνουν στο νοσοκομείο. Οι συνθήκες εργασίας γενικά είναι σε καλό επίπεδο. Ο φόρτος εργασίας είναι μεγαλύτερος σε σύγκριση με την Ελλάδα, καθώς υπάρχουν λιγότερα φαρμακεία. Όλα όμως λειτουργούν με βάση συγκεκριμένα πρωτόκολλα και ρουτίνες που κάνουν τη ζωή του φαρμακοποιού πιο εύκολη. Κάθε εργαζόμενος, με βάση την ιδιότητά του, έχει την υποχρέωση να διαβάσει και να υπογράψει τις ρουτίνες που τον αφορούν πριν ξεκινήσει τη δουλειά. Αυτές βρίσκονται στο ιντρανέτ (ενδοδίκτυο) της εταιρείας και είναι ίδιες για όλα τα φαρμακεία της ίδιας εταιρείας. Οι πελάτες στις συνταγές εξυπηρετούνται με σειρά προτεραιότητας (νούμερο) και κάθε φάρμακο φεύγει με υπογραφή φαρμακοποιού. Το σύστημα συνταγογράφησης είναι κυρίως ηλεκτρονικό αλλά υπάρχουν και χειρόγραφες (κυρίως από κτηνίατρους και οδοντίατρους). Υπάρχει μεγάλη ποικιλία κτηνιατρικών φαρμάκων και συνεργασία μεταξύ κτηνιατρικών κλινικών και φαρμακείων για διατήρηση στοκ ή κινήσιμων φαρμάκων. Στο παραφάρμακο και στο καλλυντικό, οι πελάτες εξυπηρετούνται κυρίως από βοηθούς (apotekstekniker) αλλά και από το φαρμακοποιό, όποτε είναι ελεύθερος. Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα διαλείμματος για φαγητό, διάρκειας 30-45 λεπτών (μη πληρωμένο), εφόσον δουλεύουν πάνω από 5 ώρες. Υπάρχει και ενδιάμεσο διάλειμμα για καφέ και ξεκούραση 10-15 λεπτών. Τα ωράρια για κάθε εργαζόμενο δίνονται περίπου ένα μήνα πριν και βγαίνουν για τους επόμενους 3 μήνες και τοιχοκολούνται. Επίσης, όλοι οι υπάλληλοι ντύνονται με βάση την πολιτική ένδυσης της εταιρείας. Ο μάνατζερ παρέχει από δύο ζευγάρια ρούχα στα χρώματα της εταιρείας συν 2 λευκές ποδιές. Κάθε υπάλληλος έχει ταμπελάκι με το όνομα, την ειδικότητα και σημαιάκια με τις γλώσσες που μιλάει.

Πώς διαμορφώνεται το ποσοστό κέρδους των φαρμακοποιών στο φάρμακο και στο παραφάρμακο;

Το κέρδος στο φάρμακο για το φαρμακείο είναι μικρό στη Σουηδία και διαμορφώνεται ανάλογα με την τιμή του φαρμάκου στη βάση του νόμου. Όσο πιο ακριβό το φάρμακο, τόσο πιο μικρό το ποσοστό κέρδους. Το μεγαλύτερο κέρδος προέρχεται από τα φτηνά γενόσημα, τα οποία πωλούνται περίπου 5-6 ευρώ η συσκευασία και τα αγοράζεις 0,5-1,5 ευρώ. Στο παραφάρμακο υπάρχει ελεύθερη διατίμηση που την καθορίζει η εταιρεία και μπορεί να πουλιέται και σε άλλα σημεία (σούπερ μάρκετ κτλ.). Έχει τεράστιο ποσοστό κέρδους: για παράδειγμα, ένα πακέτο παρακεταμόλης (Depon) που στην Ελλάδα κάνει λιγότερο από 1 ευρώ, εδώ κοστίζει 4,5.

Υπάρχουν μεγάλες διαφορές όσον αφορά την ποικιλία και τα είδη των προϊόντων;

Η ποικιλία των προϊόντων είναι αρκετά μεγάλη στο καλλυντικό και στα ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. Υπάρχουν όλες οι γνωστές εταιρείες καλλυντικών που έχουμε και στα φαρμακεία στην Ελλάδα, ενώ, όπως και εμείς, έχουν και δικές τους σουηδικές μάρκες (brands). Η μεγάλη διαφορά είναι στα συμπληρώματα διατροφής: η ποικιλία είναι σχετικά περιορισμένη και πολύ μικρότερη σε σύγκριση με την Ελλάδα.

Ποιες υπηρεσίες παρέχει το σουηδικό φαρμακείο στον ασθενή/ καταναλωτή, αμειβόμενες και μη;

Το φαρμακείο παρέχει διάφορες υπηρεσίες, όπως δωρεάν μέτρηση πίεσης (blodtrycksmätning) για όσους είναι μέλη (αλλιώς κοστίζει 6 ευρώ), δωρεάν ενημέρωση του ασθενή μέσω sms ή email για να αγοράσει τα φάρμακά του. Επίσης, με τη συγκατάθεση του πελάτη, ο φαρμακοποιός μπορεί να χρησιμοποιήσει, όπου κρίνει απαραίτητο, ένα λογισμικό για να τον βοηθήσει με αλληλεπιδράσεις, υπερδοσολογίες ή αντενδείξεις φαρμάκων που έχει πάρει ο πελάτης σε συνταγή. Ακόμα ο πελάτης έχει τη δυνατότητα να κλείσει ραντεβού με τον φαρμακοποιό για μια πιο εκτενή κουβέντα (läkemedelssamtal) σχετικά με τη φαρμακευτική του αγωγή. Αυτή η υπηρεσία είναι χωρίς πληρωμή για τα μέλη του φαρμακείου, αλλιώς κοστίζει 45 ευρώ για τα μη μέλη.

Υπάρχει ανταγωνισμός με τα ηλεκτρονικά φαρμακεία;

Η εταιρεία που εργάζομαι έχει ανοίξει ηλεκτρονικό φαρμακείο από το 2015 και από πέρυσι έχει λανσάρει και μια καινούργια εφαρμογή, με την οποία ο ασθενής μπορεί να δει τις συνταγές του ακόμα και να παραγγείλει τα φάρμακά του! Οι τιμές στα ηλεκτρονικά φαρμακεία είναι εξευτελιστικές, καθώς υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός, αλλά οι πελάτες προτιμούν να έρχονται στο φαρμακείο, καθώς αναζητούν τη συμβουλή και την ασφάλεια του φαρμακείου. Υπάρχει δηλαδή εκτίμηση του φαρμακευτικού κλάδου από την κοινωνία. Μια έρευνα του προηγούμενου έτους σχετικά με τα φαρμακεία όλης της Σουηδίας έδειξε ότι 9 στους 10 πελάτες φεύγει ευχαριστημένος. Οι πελάτες σέβονται το φαρμακοποιό, έχουν τεράστια υπομονή και αρκετές φορές μπορεί να περιμένουν για να ζητήσουν τη συμβουλή ή τη γνώμη του.

Γνωρίζεις το καθεστώς συνταξιοδότησης των φαρμακοποιών στη Σουηδία;

Η σύνταξη στη Σουηδία χωρίζεται σε 3 κομμάτια που όλα μαζί διαμορφώνουν το τελικό ποσό σύνταξης: ● Το allmänpension: το παίρνουν όλοι, μόλις συμπληρώσουν το 65ο έτος και διαμορφώνεται με βάση το μισθό και τα χρόνια εργασίας (δηλαδή στην ουσία όσο πιο πολύ φόρο πληρώσεις τόσο καλύτερη σύνταξη θα έχεις). ● Το tjänstepension: τα λεφτά, που πληρώνει ο εργοδότης (μόνο σε ιδιωτικές επιχειρήσεις), προστίθενται στη βασική σύνταξη. ● Το privatpension: τα λεφτά που εσύ ο ίδιος μαζεύεις από το κομπόδεμά σου, μέσω μιας εταιρείας, για να τα χρησιμοποιήσεις στη σύνταξή σου.

Τι σε ωθεί να ασκήσεις το επάγγελμα του φαρμακοποιού στη Σουηδία και όχι στην Ελλάδα;

Τα κυριότερα στοιχεία που με κρατάνε εδώ είναι ότι τηρούνται οι νόμοι, υπάρχει οργάνωση και προοπτικές εξέλιξης. Από εκεί και πέρα, ο μισθός είναι ικανοποιητικός έως καλός και εφόσον έχεις υπομονή και είσαι καλός στη δουλειά σου θα ανταμειφθείς. Τα εργασιακά δικαιώματα είναι ίσα για Σουηδούς και μη, ο σύλλογος είναι ίδιος και σε υπερασπίζεται, αν έχεις αδικηθεί.

Συνάντησες δυσκολίες πηγαίνοντας εκεί (π.χ. γλώσσα, διαπροσωπικές σχέσεις, αποδοχή από την κοινωνία);

Η γλώσσα είναι όντως αρκετά δύσκολη και στην αρχή, τον πρώτο μήνα, δυσκολεύτηκα αρκετά μέχρι να μπω στο νόημα. Στην πορεία, όσο μάθαινα, γινόμουν και καλύτερος και μου άρεσαν. Το καλό με τη Σουηδία και γενικά τις σκανδιναβικές χώρες είναι ότι μιλάνε όλοι αγγλικά και εφόσον δεν καταλάβαινα, μπορούσα να συνεννοηθώ στα αγγλικά στην αρχή ή ζητούσα να μου τα λένε από 2 και 3 φορές, μέχρι να λυθεί η γλώσσα μου. Το πιο δύσκολο ήταν η εύρεση κατοικίας. Ειδικά στις μεγάλες πόλεις είναι σχεδόν ακατόρθωτη και αναγκάζεσαι να υπενοικιάσεις (να νοικιάσεις από τρίτο), να συγκατοικήσεις ή να φιλοξενηθείς σε γνωστό σου, μέχρι να καταφέρεις να βρεις ο ίδιος. Χωρίς μόνιμη κατοικία όμως δεν υπάρχει περίπτωση η εφορία να σου βγάλει το αντίστοιχο σουηδικό ΑΦΜ (personnummer) και χωρίς αυτό δεν μπορείς ούτε σε γυμναστήριο να γραφτείς. Στα μεσιτικά γραφεία, είτε δημόσια είτε ιδιωτικά, υπάρχει λίστα αναμονής και μπορεί να χρειαστεί να περιμένεις χρόνια μέχρι να μαζέψεις τους πόντους που χρειάζεται. Πέρυσι τον Ιούλιο κατάφερα, μετά από πολλές προσπάθειες, να βρω ο ίδιος να νοικιάσω σπίτι από ιδιωτικό μεσιτικό. Όσο για την αποδοχή από την κοινωνία, οι Σουηδοί έχουν συνηθίσει τους ξένους στη χώρα τους και είναι πολύ προσαρμοσμένοι με την «πολυεθνικότητα» στο χώρο εργασίας και στην κοινωνία. Ωστόσο, είναι κλειστοί άνθρωποι και είναι δύσκολο να κάνεις Σουηδούς φίλους, ειδικά για λαούς σαν εμάς τους Έλληνες, με μεσογειακή κουλτούρα.

Περιέγραψέ μας μια συνηθισμένη μέρα σου, εργάσιμη αλλά και αργία. Πώς διασκεδάζεις;

Ξεκινάω την ημέρα μου στη δουλειά, με καφεδάκι και συζήτηση στην κουζίνα του φαρμακείου με τους υπόλοιπους συναδέλφους, πριν από το άνοιγμα του φαρμακείου. Στη συνέχεια ο καθένας παίρνει τα πόστα του και κάνει τη δουλειά του. Μια συνηθισμένη μέρα μπαίνουν στο φαρμακείο συνολικά γύρω στους 200-250 πελάτες. Μετά το τέλος της βάρδιάς μου, προσπαθώ όσο μπορώ να γεμίζω το χρόνο μου. Μια φορά τη βδομάδα πηγαίνω για προπόνηση μπάσκετ στην ομάδα της πόλης και δυο φορές τη βδομάδα προσπαθώ να πηγαίνω (όσο μπορώ) σε ένα δάσκαλο γιόγκα και καράτε που διδάσκει εθελοντικά. Κάνω παρέα με ξένους αλλά και άλλους Έλληνες που ζουν στην πόλη. Η πόλη που ζω και εργάζομαι λέγεται Växjö (Βέκχο), είναι μια μεσαίου μεγέθους πόλη με γύρω στους 100 χιλιάδες κατοίκους και βρίσκεται στη νότια Σουηδία. Βγαίνουμε για ποτό, μπύρα ή φαγητό στην πόλη και μαζευόμαστε καμιά φορά στα σπίτια. Τα σαββατοκύριακα κάνουμε «γκριλ», οργανώνουμε πάρτι ή πάμε έξω σε κλαμπ (2 έχει όλα κι όλα η πόλη!). Έχω κάνει και τα ταξιδάκια μου στο εξωτερικό και σε διάφορες πόλεις της Σουηδίας. Επισκέπτομαι συχνά και την ξαδέρφη μου που μένει κι αυτή Σουηδία.

Είσαι ευχαριστημένος με τη μεγάλη σου απόφαση να ζήσεις στη Σουηδία;

Μένω σχεδόν 3 χρόνια τώρα στη Σουηδία και σε γενικές γραμμές είμαι ευχαριστημένος με την επιλογή μου. Έχω σταθερή δουλειά, τις διακοπές μου, τις άδειές μου και καλό μισθό. Παρ' όλα αυτά πονάω την πατρίδα μου και με στεναχωρεί που βλέπω εμάς στην Ελλάδα, με τον τρόπο και την εξυπνάδα μας και το πόσο σκληρά δουλεύουμε για ψίχουλα, που καταλήξαμε και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Ένας Έλληνας κάνει την ίδια δουλειά με μεγαλύτερη ικανότητα από ό,τι 10 Σουηδοί. Εδώ κινούνται όλα τόσο αργά, αλλά έχουν καταφέρει να φτιάξουν ένα σύστημα που να δουλεύει καλά για τους ίδιους και δεν δουλεύουν οι ίδιοι για το σύστημα. Σκέφτομαι ότι αν μέσα σε αυτό το μοντέλο κοινωνίας και εργασίας δούλευαν μόνο ελληνικά μυαλά, αυτή η χώρα θα ήταν η πιο πλούσια στον κόσμο!

Τι σου λείπει πιο πολύ από την Ελλάδα;

Οι συγγενείς, οι φίλοι μου και η οικογένεια μου, η λατρεμένη γιαγιά μου! Αν και μιλάμε συχνά, θέλω να τους βλέπω από κοντά. Μου λείπουν το ελληνικό φαγητό, οι παραλίες, ο ήλιος, ο καφές...

Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Φαρμακευτικός Κόσμος #170