Φαρμακεία ή Drug Stores; Στη γκρίζα ζώνη της δεοντολογίας

Είναι γεγονός ότι εδώ και αρκετά χρόνια το φάρμακο δεν είναι η μόνη πηγή κερδοφορίας του φαρμακείου. Έχει ανεπιστρεπτί παρέλθει το μοντέλο του φαρμακοποιού, έτοιμου με την ποδιά του, να παρασκευάζει τη φαρμακομορφή βάσει της συνταγής κάποιου γιατρού. Σήμερα, το φαρμακείο εμπορεύεται ένα ετερόκλιτο πλήθος προϊόντων και το κύριο αντικείμενο του, το φάρμακο, πολλές φορές καταλαμβάνει το μικρότερο κομμάτι της επιχειρηματικής του δραστηριότητας.

Έτσι, μπορεί κανείς να βρει από βρεφικά γαλατά, συμπληρώματα διατροφής, ορθοπεδικά, καλλυντικά διαφόρων εταιριών, είδη υπόδησης , μακιγιάζ, ακόμη και βραχιολάκια αμφιλεγόμενης δράσης.

Η ποικιλομορφία αυτή των προϊόντων, πέραν του τζίρου, είναι ένα εργαλείο διαφοροποίησης του κάθε φαρμακείου και ένας τρόπος διαμόρφωσης ενός σταθερού και αφοσιωμένου αγοραστικού κοινού.

Με την «επέλαση» τόσων νέων προϊόντων, οι τεχνικές management και πωλήσεων έγιναν απαραίτητη γνώση, εφόδια τα οποία κανένας φαρμακοποιός δεν αποκτά κατά το επίπεδο των προπτυχιακών του σπουδών. Γίνεται συνεχώς λόγος, για το περιθώριο κέρδους, το κόστος αποθέματος και το merchandising. Παράλληλα, κάποιες εταιρίες φαρμακείων, τα τελευταία χρόνια, άρχισαν να προωθούν τεχνικές πωλήσεων που συναντώνται σε πολλά καταστήματα λιανικής. Αναπόφευκτα λοιπόν, υιοθετήθηκε στο φαρμακείο η φωτεινή σήμανση με πινακίδες, οι τηλεοράσεις με διαφημιστικά σποτ, οι κάρτες πιστότητας πελάτη και τα μαζικά SMS. ’λλες εταιρίες καλλυντικών θέλησαν να προωθήσουν τα φαρμακεία εκείνα που κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς στα συγκεκριμένα είδη κατά περιοχή, προσφέροντάς τους αισθητικούς για επιτόπου θεραπεία προσώπου, ειδικές πρόσφορες ή ακόμη και εκδηλώσεις που διοργανώνονται εκτός φαρμακείου με τη συνεργασία φαρμακοποιού - εταιρίας. ’ρχισαν να «ξεπηδούν» και ιστότοποι φαρμακειών με ηλεκτρονικά καταστήματα, ενώ έκαναν την εμφάνιση τους και αυτόματοι πωλητές που λειτουργούν σε 24ωρη βάση.

Μπορούν τα παραπάνω να θεωρηθούν σύμφωνα με τη φαρμακευτική δεοντολογία; Βοηθούν στη διατήρηση και προώθηση του ρόλου του φαρμακοποιού ως επιστήμονα υγείας και της διατήρησης της έννοιας του φαρμακείου ως μέρος της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας;

Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Από τη μια, υπάρχει η φαρμακευτική δεοντολογία που επιτρέπει τις προσφορές και τις εκπτώσεις σε παραφάρμακα, αλλά δεν επιτρέπει τη διαφήμιση εκτός του χώρου του φαρμακείου. Κάποια από τα καλλυντικά που πωλούνται στο φαρμακείο, όπως και τα ορθοπεδικά, πωλούνται και από αλλά κανάλια διανομής. Επομένως, το «δια χειρός» φαρμακοποιού δεν αποτελεί τροχοπέδη για την πώληση τέτοιων προϊόντων μέσω διαδικτύου ή αυτόματων πωλητών. Όμως, τα συμπληρώματα διατροφής έχουν παρενέργειες οι οποίες είναι επιτακτικό να εκτιμώνται από κάποιον επιστήμονα υγείας, δηλαδή το φαρμακοποιό (απόφαση 931/2010 Σ.τ.Ε).Πώς θα συμβεί όμως αυτό, εάν πωλούνται μέσω διαδικτύου; Η διαφήμιση απαγορεύεται , παρόλα αυτά, χρόνια τώρα, διάφορα είδη όπως σακουλές με την επωνυμία του κάθε φαρμακείου, τσάντες, μπρελόκ, ομπρέλες, στυλό και κομπολόγια χρησιμοποιούνται ως πάγια τακτική προβολής του. Είναι τα προϊόντα αυτά διαφορετικά από τη διαφήμιση μέσω SMS ή μέσω κάποιου ιστότοπου; Δεν αποτελούν ανταλλάγματα πελατείας που ξεκάθαρα απαγορεύει η Φαρμακευτική δεοντολογία;

Ένα είναι το σίγουρο: για διάφορους λόγους εδώ και χρόνια όλοι κινούμαστε σε μια γκρίζα ζώνη μεταξύ δεοντολογικής και αντιδεοντολογικής συμπεριφοράς. Αυτό επιτράπηκε από τον πανελλήνιο φαρμακευτικό σύλλογο και τους κατά τόπου συλλόγους είτε λόγω αδιαφορίας είτε λόγω αδυναμίας εφαρμογής της νομοθεσίας και της φαρμακευτικής δεοντολογίας. Οι πειθαρχικοί έλεγχοι ποτέ δεν ήταν ισχυροί στο φαρμακευτικό κλάδο, ακόμη και σοβαρότερα θέματα από αυτό των παραφαρμάκων (π.χ. κατευθυνόμενη συνταγογράφηση ή εκπτώσεις στα φάρμακα), καθώς και οι «συμφωνίες κυρίων», όποτε προσπάθησαν να εφαρμοστούν κατέρρευσαν σα χάρτινοι πύργοι στο πρώτο ταρακούνημα…

Ποιο, λοιπόν, θα είναι το μέλλον του κλάδου ; Θα επιβιώσουν τα φαρμακεία ή θα υπερισχύσουν τα Drug stores;

Μια λύση που θα μπορούσε να υιοθετηθεί είναι η σύσταση μια εταιρίας διαπίστευσης από το ΠΦΣ, η οποία θα ελέγχει τα παραφαρμακευτικά προϊόντα που πρόκειται να εισέλθουν στο φαρμακείο και θα τα σηματοδοτεί ως κατάλληλα για την πώληση αυτών. Θα μπορούσε να διαφημίσει αυτή του την πρακτική, ώστε να προσδώσει μια προστιθέμενη άξια στην ψυχολογία του καταναλωτή για τα προϊόντα. Κατ’ αυτό τον τρόπο, πιθανά να λειτουργήσει και ως μοχλός πίεσης στις εταιρίες, ως προς τους τρόπους προώθησης των προϊόντων τους μέσω των φαρμακειών π.χ. σταθερή λιανική τιμή, ίδιες προωθητικές ενέργειες σε όλα τα φαρμακεία κοκ.

Επιπρόσθετα, καλό θα ήταν να ξεκαθαρίσει το τοπίο ως προς το τι είναι θεμιτό και το όχι όσον αφορά στα μέσα προώθησης των προϊόντων που τοποθετούνται στα ράφια των φαρμακείων.

Η τεχνολογία εξελίσσεται και μαζί της αναπτύσσονται διάφοροι τρόποι που θα μπορούσαν να συντελέσουν στην αύξηση και προώθηση των πωλήσεών. Η νομοθεσία και η δεοντολογία δεν μπορούν παρά να ακολουθήσουν και να ξεκαθαρίσουν έστω και εκ των υστέρων τι είναι επιτρεπτό και τι όχι.

Όμως, επιβάλλεται να κινηθούν πάνω στο συγκεκριμένο τομέα έγκαιρα και έγκυρα. Μέσα στο σύγχρονο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον ένα ξεκάθαρο πλαίσιο δραστηριοποίησης στον ευαίσθητο χώρο του φαρμακείου είναι παραπάνω από απαραίτητο. Είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον των φαρμακείων μας! Η εποχή των γκρίζων ζωνών έχει παρέλθει και αυτή, μαζί με την εποχή των παχιών αγελάδων...