Ευαγγελία Σακκά

Είναι αδύνατο να μην εντυπωσιαστεί κάποιος ακούγοντας την Ευαγγελία Σακκά να διηγείται τα όσα έχει καταφέρει στα δώδεκα χρόνια του επαγγελματικού της βίου. Έχοντας σαν αφετηρία τις σπουδές της σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου, εργάστηκε σε κλασικά φαρμακεία αλλά και σε μερικά από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της Αγγλίας ως κλινική φαρμακοποιός, και τελικά πέτυχε να δημιουργήσει ένα πραγματικά σύγχρονο —όχι μόνο για τα ελληνικά δεδομένα— φαρμακείο σε μία «όχι πρώτης γραμμής» περιοχή των Χανίων, αλλά και να στήσει από το μηδέν ένα πρωτοποριακό ηλεκτρονικό κατάστημα εναλλακτικής φαρμακευτικής. Δυναμική, αεικίνητη, με θέση και άποψη για τα πράγματα, η Ευαγγελία Σακκά αποτελεί το πρότυπο του επιστήμονα αλλά και επιχειρηματία φαρμακοποιού, όπως οφείλει να είναι στα χρόνια που έρχονται.

Μίλησέ μας για τα πρώτα σου βήματα στη φαρμακευτική.

Το 1994 έφυγα από την πόλη μου, τα Τρίκαλα, και πήγα για σπουδές στο King’s College στο Λονδίνο, όπου τελείωσα τη φαρμακευτική —έχουμε πολλούς φαρμακοποιούς στην οικογένειά μου. Αρχικά έκανα την πρακτική μου, αλλά και δούλεψα σε αλυσίδες κλασικών φαρμακείων.
Στη συνέχεια, επειδή είχα πάρει την ειδικότητα του κλινικού φαρμακοποιού και θέλοντας να ελέγξω τον εαυτό μου αν αντέχω σε κλινικά περιβάλλοντα, επέλεξα να δουλέψω σε νοσοκομεία, ενώ παράλληλα έκανα και μεταπτυχιακό στη διοίκηση επιχειρήσεων. Πήγα στο Royal Maudsley, το οποίο είναι ένα ψυχιατρικό νοσοκομείο που έχει και κλινική υψηλής ασφαλείας. Ο κόσμος βιώνει διάφορα πράγματα, τα οποία εμείς δυστυχώς δεν τα κάνουμε στην εκπαίδευσή μας. Εγώ θεωρούσα ότι έπρεπε, εκτός του ότι έπρεπε να διαβάσω για το πρόβλημα, να το δω, να το αγγίξω, να το ζήσω, να το έχω βίωμα και όταν το βρω μπροστά μου να καταλαβαίνω λίγο πιο εύκολα τον άνθρωπο.
Μετά, επειδή με ενδιέφερε πολύ το καλλυντικό και η αισθητική, αποφάσισα να πάω σε μια ιδιωτική κλινική που ήταν ειδικευμένη σε ζητήμτα αισθητικής, από μπότοξ μέχρι προσθετική στήθους. Μετά από πέντε μήνες, πήγα σε ένα παιδιατρικό νοσοκομείο στο Μάντσεστερ, όπου είχαμε από ατίθασα παιδιά, τα οποία θεραπεύονταν επειδή ήταν υπερκινητικά, μέχρι ουρολοιμώξεις, ατυχήματα, καρδιολογικά, AIDS, καρκίνο, τα πάντα. Ήταν πολύ δυνατή εμπειρία αυτή, ψυχοφθόρα βέβαια, γιατί, όσο και να νομίζεις ότι μπορείς να τους προσφέρεις, είναι μια καθημερινότητα δύσκολη. Στη συνέχεια πήγα σε μια δυσκολότερη καθημερινότητα, στο αντικαρκινικό νοσοκομείο Cristie, από τα μεγαλύτερα νοσοκομεία στην Ευρώπη, όπου ανέλαβα τα εξωτερικά ιατρεία, και μετά από οχτώ μήνες πήγα στο κεντρικό νοσοκομείο του Μάντσεστερ, γενικό νοσοκομείο, κι ανέλαβα κι εκεί τα εξωτερικά ιατρεία, βαθμός Δ΄ διοικητικό πια, όπου είχα 80 άτομα προσωπικό.

Από το Λονδίνο και το Μάντσεστερ, στα Χανιά… Και από το βαθμό Δ’ διοικητικό στο NHS (National health System) της Αγγλίας σε δικό σου φαρμακείο… Ποιος ήταν ο λόγος για όλα αυτά;

Κάποια στιγμή θεώρησα ότι έπρεπε να γυρίσω πίσω. Η επιλογή μου ήταν συνειδητή: ο λόγος ήταν η ποιότητα ζωής. Μου αρέσει ο ήλιος, η θάλασσα. Εξάλλου, πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου ήταν να κάνω κάτι δικό μου, γιατί θεωρούσα ότι η δουλειά που κάνει ένας άνθρωπος φιλότιμος δεν πληρώνεται ποτέ και πρέπει να δουλέψεις για εσένα. Όσο και αν δουλέψεις για ξένα χέρια, δεν υπάρχει περίπτωση να σε ανταμείψουν το ίδιο.

Από τις εμπειρίες του εξωτερικού, τι πιστεύεις ότι εφάρμοσες στο φαρμακείο;

Προσπαθώ να εφαρμόσω τα πάντα. Το πρώτο είναι το ότι σηκώνω το τηλέφωνο και μιλάω με τους γιατρούς όταν βλέπω ότι έχω ένα θέμα, όταν βλέπω ότι πρέπει να συνεργαστώ να συνταγογραφηθεί κάτι σωστότερα για να βρεθεί μια καλύτερη λύση. Έχω παρεξηγηθεί γι’ αυτό αμέτρητες φορές, γιατί ο ρόλος του κλινικού φαρμακοποιού δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Είναι ένα πράγμα ανύπαρκτο. Στην αρχή είχα πολλές και διάφορες δυσκολίες.
Προσπάθησα όμως πάρα πολύ ψύχραιμα. Αισθάνομαι ότι υπάρχει πολύ μεγάλο κενό στη συνεργασία μας με τους γιατρούς, γιατί είναι μέχρι ενός σημείου η δικαιοδοσία τους. Δεν λέω να πάρουμε πίσω την δικαιοδοσία μας, αλλά να τη διεκδικήσουμε τουλάχιστον, να τους δείξουμε ότι είμαστε και εμείς εδώ και έχουμε ένα συγκεκριμένο ρόλο. Δεν μπορείς να μας διαγράφεις τελείως και δεν μπορείς να πεις ότι είναι τελείως ανύπαρκτος ο ρόλος μας ή είναι μόνο πωλητή.
Θεωρώ ότι μετά από τόσα χρόνια έχω χτίσει κάτι καλό με τον κόσμο. Μπορεί με μερικούς γιατρούς να μην έχω χτίσει κάτι καλό, αλλά ο κόσμος, ακόμη κι αν δεν είναι τακτικοί μου πελάτες, εάν έχουν θέμα θα μπουν στο μαγαζί μου, είτε θέλουν να συζητήσουν για ένα Depon, ας πούμε, είτε θέλουν να συζητήσουν για ένα ομοιοπαθητικό φάρμακο, για οτιδήποτε.

Αυτό λοιπόν ήταν το πρώτο που εφάρμοσες. Το δεύτερο ποιο ήταν;

Έφερα το καλλυντικό κοντά στον κόσμο. Εγώ δεν έχω συνεργασία με αισθητικούς, δεν θέλω να σπρώχνω πράγματα στον κόσμο. Στο φαρμακείο μου δεν κατευθύνουμε την πώληση με μπόνους, αλλά ανάλογα με το τι αποτέλεσμα θέλουμε να έχουμε. Γιατί και το δερμοκαλλυντικό είναι θεραπεία. Αν δεν την κάνεις σωστά, μετά θα μπεις σε θεραπεία. Οπότε, για να αποφύγουμε τη δεύτερη επίσκεψη, ας κάνουμε σωστά την πρώτη.

Το τρίτο πράγμα που καταλαβαίνουμε ότι εφάρμοσες ήταν το ηλεκτρονικό κατάστημα…

Ναι, το είπαμε my-pharmacy.gr, δηλαδή «το δικό μου φαρμακείο», το δικό σου φαρμακείο, του κάθε επισκέπτη φαρμακείο. Δηλαδή είναι κάτι οικείο, δικό μας, κι αυτό θέλω να αισθάνονται και οι άνθρωποι που έρχονται στο δικό μου, το φυσικό φαρμακείο. Εάν δεν είναι οικείο το περιβάλλον και είναι πολύ απόμακρο, δεν θα μοιραστούν βασικά προβλήματα για να με βοηθήσουν στη θεραπεία τους.
Αυτή την οικειότητα θέλω να αποπνέει και το ηλεκτρονικό φαρμακείο μου. Η ιδέα μου δηλαδή ήταν να κάνω κάτι που να μην είναι απόμακρο, ακόμη και στις φωτογραφίες που εμφανίζονται —μπορεί να ψάχνουμε
φωτογραφίες προϊόντων ώρες. Για τον ίδιο λόγο έχουμε βάλει μέσα στο site αυτό και τη δυνατότητα να ρωτήσει κάποιος κάτι για οποιοδήποτε προϊόν και να δώσουμε οδηγίες. Να μην το αγοράσει μόνο, αλλά να μπει και να πει «θέλω να μου πείτε γι’ αυτό το πράγμα. Τι νομίζετε; Μπορούμε να το πάρουμε; Πώς μπορούμε να το πάρουμε; Να παίρναμε και κάτι άλλο;» και του δίνουμε πληροφορίες. Όχι μετά την πώληση πληροφορίες, αλλά πληροφορίες πριν την πώληση. Θεωρώ ότι έχει και ένα κοινωνικό ρόλο το συγκεκριμένο site.
Τώρα θα μου πεις ότι αναλώνεσαι με ανθρώπους που δεν σε πληρώνουν. Ξεκίνησα ξέροντας ότι θα το έκανα και αυτό. Αυτή τη δυνατότητα για να τη βάλεις πρέπει να καταλαβαίνεις ότι πρέπει να την υποστηρίξεις. Εάν δεν την υποστηρίξεις, μην τη βάλεις καθόλου.

Πώς γίνεται η αγορά και η αποστολή των προϊόντων;

Μπορείς να ψωνίσεις ανά πάσα στιγμή. Αν έχεις και πρόσβαση στο PayPal και δεν χρειάζεται να βάλεις τα στοιχεία της κάρτας σου, είναι πιο ασφαλές και πολλοί το διαλέγουν γι’ αυτό, ή αλλιώς με αντικαταβολή. Έχω πελάτες από όλη την Ελλάδα. Οι πρώτοι μου πελάτες στο my-pharmacy.gr ήταν από πολύ απομακρυσμένες περιοχές, όπως τη Σάμο, την Σαντορίνη, την Ίο, τη Μυτιλήνη κ.ά. Η αποστολή γίνεται μόνο με κούριερ, επειδή πρέπει να ξέρουμε πότε φθάνει το κάθε προϊόν, να προσέχουμε την ποιότητά του, δηλαδή την ποιότητα της μεταφοράς του, ότι δεν θα αποθηκεύεται στον ήλιο, ότι δεν θα το ξεχάσουν σ’ ένα ταχυδρομείο κλπ.

Από πότε λειτουργεί το site και τι προϊόντα προωθείς;

Είναι ενεργό εδώ και τέσσερα χρόνια. Το site το φτιάξαμε για να δείξουμε ότι σε ένα φαρμακείο υπάρχουν και τα εναλλακτικά προϊόντα. Δεν πουλάμε φάρμακα στο site, απαγορεύεται —το έχουμε ονομάσει natural & organic products, φυσικά και οργανικά προϊόντα δηλαδή. Δεν έχω βάλει ούτε ένα ΜHΣΥΦΑ, ούτε θεωρώ ότι πρέπει να βάλω, γιατί θέλω να το κάνω πιο ποιοτικό, πιο εναλλακτικό, πιο ομοιοπαθητικό. Μάλιστα, εδώ και οχτώ μήνες έχω στήσει ένα ομοιοπαθητικό εργαστήριο στο φαρμακείο μου, όπου φτιάχνουμε τα πάντα.

Σαν ιδέα το site πώς δημιουργήθηκε;

Μα υπάρχει στην Αγγλία εδώ και χρόνια, όπου προσφέρουν και άλλα πράγματα. Υπάρχει π.χ. η δυνατότητα να σου στείλουν ένα κιτ να κάνεις έλεγχο χοληστερίνης στο σπίτι σου και μετά να σου κλείσουν ραντεβού με ένα γιατρό μέσω ίντερνετ.
Θέλοντας να προσφέρω κι εγώ κάποια υπηρεσία μέσω του site, έχω βάλει, για παράδειγμα, μαζί με το κιτ δυσανεξίας τροφών, το κιτ γονιδιακού ελέγχου, φαρμακογονιδιωματικής και πατρότητας. Ειδικά η φαρμακογονιδιωματική είναι πολύ σημαντική για μας, έχει σχέση με το πώς μεταβολίζει ο κάθε οργανισμός τα συγκεκριμένα φάρμακα. Κανονικά, πρέπει με το που γεννηθεί ένας άνθρωπος να γίνει ένα σκανάρισμα για να ξέρεις πως θα τον χειριστείς και ο γονιός να ξέρει πως θα χειριστεί το παιδί του. Το κλασσικό γονίδιο που ξέρουμε όλοι είναι το γονίδιο της λεπτίνης, το οποίο, αν το έχεις, τρως αέρα και παχαίνεις που λέμε. Αν το έχει αυτό το γονίδιο το παιδί σου, το μαθαίνεις απ’ την αρχή σε έναν τρόπο ζωής, να μην αναγκαστεί στα τριάντα να αλλάξει τις συνήθειες που έχει από παιδί.

Υπάρχουν άλλα ηλεκτρονικά φαρμακεία στην Ελλάδα;

Εδώ στα Χανιά δεν υπάρχει. Υπάρχει κάποιο στην Πάτρα, το pharmacy4u.gr, που είναι το πιο δυνατό. Έχει κάνει κάποιες συνεργασίες και χτυπάει πολύ τις τιμές. Εγώ δεν θέλω να μπω στη διαδικασία, δεν αισθάνομαι αρκετά δυνατή. Έχω ένα φαρμακείο το οποίο είναι σε μια απόσταση μακριά από την Αθήνα, έχω τα μεταφορικά μου, είναι μικρό το κατάστημα, δεν είναι πολύ μεγάλο.
Ανάμεσα στα e-pharmacy έχουμε πάρα πολύ μεγάλα ζητήματα ανταγωνισμού. Γι’ αυτό έπρεπε να μπω στο skrootz.gr, δεν μπορούσα να μην μπω, γιατί είναι μια μορφή διαφήμισης και για εμένα, όπως και για τα άλλα ηλεκτρονικά φαρμακεία, το pharmacy4u.gr, το souka.gr, το pharmacynet.gr, το pharmshop.gr. Και ακριβότερος να είσαι, πρέπει να εμφανίζεσαι.

Πιστεύεις ότι θα μπορούσε να υπάρξει μια συνεννόηση μεταξύ των ηλεκτρονικών φαρμακείων σε σχέση με τις τιμές;

Εγώ θέλω κάποια στιγμή να γίνει μια συνένωση και να μπορώ να αγοράζω φθηνότερα και να πουλάω φθηνότερα. Δεν θεωρώ ότι, επειδή είμαι λίγο πιο μακριά ή επειδή έχω μικρή αγοραστική αξία, δεν μπορεί να υπερτερεί και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών του φαρμακείου μου. Θα μπορούσε να υπάρξει μια πανελλήνια συνένωση των ηλεκτρονικών φαρμακείων, ώστε να κάνουμε μαζικές παραγγελίες.
Μπορεί, ας πούμε, το my-pharmacy.gr να συνεργαστεί με ένα φαρμακείο σε κάθε νομό, όπως συμβαίνει με το e-shop.gr, που έχει και συγκεκριμένα σημεία πώλησης, οπότε θα μπορείς να πας στο συγκεκριμένο σημείο της κάθε πόλης και θα έχεις και επαφή προσωπική.

Είσαι μια συνάδελφος με μεγάλη κλινική εμπειρία στο εξωτερικό και έχεις προχωρήσει σε μια σειρά καινοτόμα πράγματα στο φαρμακείο σου. Κατά την άποψή σου πώς θα πρέπει να αντιμετωπίσει ο Έλληνας φαρμακοποιός την κρίση;

Με συνεργασία. Μιλάω όχι μόνο για συνενώσεις συνεταιρισμών, αλλά και για συνενώσεις χώρων. Δεν κάνουμε όλοι για όλα, και έτσι πρέπει να μπορούμε να κάνουμε καταμερισμό εργασίας μέσα στον ίδιο εργασιακό χώρο. Γιατί ο φαρμακοποιός κάνει διακόσια πράγματα ταυτόχρονα και δεν μπορεί να τα κάνει όλα καλά.

Ο φαρμακοποιός σε τι πρέπει να αλλάξει ο ίδιος για να αντιμετωπίσει την κρίση;

Δεν νοείται φαρμακείο που ο φαρμακοποιός να στηρίζεται μόνο στον υπάλληλο. Θεωρώ ότι φαρμακοποιός είναι η πηγή της γνώσης μέσα στο φαρμακείο. Πρέπει να ξέρει λίγο από όλα. Δεν μπορεί να στηρίζεται και να λέει ότι «εγώ έχω τον αισθητικό μου, έχω έναν που μου κάνει μόνο ομοιοπαθητικά και έναν που μου κάνει μόνο ορθοπεδικά». Πρέπει να ξέρεις λίγο από όλα, δεν γίνεται αλλιώς.
Ο φαρμακοποιός πρέπει να αλλάξει τη στάση του, τη στάση αντιμετώπισης της καθημερινότητάς του. Πρέπει να μάθει να μη λέει ότι «αυτό είναι το φαρμακείο μου και εγώ άμα θέλω το κλείνω και αύριο» ή ότι «εγώ δεν θέλω να πάω να δουλέψω σήμερα». Πρέπει να είναι υπεύθυνος για την καθημερινότητά του.