Έρευνα: Σπουδές Φαρμακευτικής στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό

«Ωφελέειν ή μη βλάπτειν» ορίζει η υπέρτατη εντολή του Ιπποκράτη και όσοι έχουν αποφασίσει ότι θέλουν να δώσουν όρκο σε αυτήν και να ασκήσουν μια μέρα την επιστήμη της φαρμακευτικής οφείλουν αφενός «να απορρίπτουν κάθε είδους δεισιδαιμονία, να είναι καθαροί στο σώμα και αχώριστοι της ηθικής», αφετέρου να παρακολουθήσουν ένα πρόγραμμα σπουδών φαρμακευτικής.

Οι επιστήμες υγείας παραμένουν διαχρονικά στις πρώτες προτιμήσεις των υποψήφιων φοιτητών και, ως τέτοια επιστήμη, η Φαρμακευτική αποτελεί διακαή πόθο για χιλιάδες διαγωνιζόμενους στις πανελλήνιες εξετάσεις κάθε χρόνο.

Από αυτούς, άλλοι θα καταφέρουν να εισαχθούν στο πανεπιστήμιο, άλλοι θα δοκιμάσουν ξανά την επόμενη χρονιά ενώ κάποιοι θα στραφούν στην ιδιωτική ανώτατη εκπαίδευση.

Το ελληνικό πανεπιστήμιο έχει τρία τμήματα Φαρμακευτικής, σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα.

Το τμήμα Φαρμακευτικής στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει μακρά ιστορία, η οποία ξεκινά από το 1843, ενώ από το 1982 αποτελεί τμήμα της Σχολής Επιστημών Υγείας μαζί με την Ιατρική, την Οδοντιατρική και τη Νοσηλευτική.

Στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το τμήμα Φαρμακευτικής λειτουργεί από το 1955 ως ανεξάρτητο τμήμα ενώ το τμήμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών ιδρύθηκε το 1977, δέχθηκε τους πρώτους φοιτητές το 1978 ως τμήμα της Φυσικομαθηματικής Σχολής και από το 1983, μαζί με το τμήμα Ιατρικής, αποτελούν τη Σχολή Επιστημών Υγείας.

Η διάρκεια των προπτυχιακών σπουδών στη φαρμακευτική επιστήμη είναι πέντε έτη και περιλαμβάνει θεωρητική
διδασκαλία και εργαστηριακή εξάσκηση.

Για την εξάσκηση του επαγγέλματος του φαρμακοποιού απαιτείται και πρακτική άσκηση διάρκειας ενός χρόνου.

Υψηλό επίπεδο με δυνατότητες βελτίωσης

Η ’ννα Τσαντίλη-Κακουλίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τομέα Φαρμακευτικής Χημείας στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, μιλώντας στο Φαρμακευτικό Κόσμο, αναφέρεται στο υψηλό επίπεδο των σπουδών Φαρμακευτικής στο ελληνικό πανεπιστήμιο, επισημαίνοντας παράλληλα τις δυνατότητες βελτίωσης:

«Το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο δεν υστερεί σε επίπεδο σπουδών φαρμακευτικής έναντι των ιδρυμάτων του εξωτερικού. Υπάρχουν αξιόλογοι καθηγητές και τα προγράμματα σπουδών εναρμονίζονται με τα διεθνή πρότυπα. Οι απόφοιτοι των τμημάτων Φαρμακευτικής έχουν τις προϋποθέσεις για να εργαστούν τόσο σε φαρμακεία όσο και στα νοσοκομεία και στη βιομηχανία φαρμάκων».

Όπως και στις περισσότερες πανεπιστημιακές σχολές, έτσι και στα τμήματα Φαρμακευτικής, το πάγιο αίτημα αφορά τα κονδύλια που προορίζονται για την έρευνα. «Περισσότερα κονδύλια σημαίνουν αρτιότερο εξοπλισμό στα εργαστήρια και αυξημένο τεχνικό προσωπικό στα πανεπιστήμια, γεγονός που θα έκανε το έργο των διδασκόντων ευκολότερο και θα βελτίωνε το επίπεδο των σπουδών στα δημόσια ιδρύματα», σημειώνει η καθηγήτρια στο Φ.Κ., συμπληρώνοντας ότι: «εξίσου σημαντικό είναι να στοχεύσουμε στην κριτική σκέψη των φοιτητών οι οποίοι θα πρέπει να ξεφύγουν από την αρχή της αποστήθισης. Αν είχαμε μεγαλύτερη ευελιξία, θα μπορούσαμε ενδεχομένως να αναθεωρήσουμε τη διδασκόμενη ύλη, μειώνοντας τον όγκο της, χωρίς φυσικά να χάσουμε την ουσία».

Ιδιωτικά κολέγια

Το ζήτημα της αναγνώρισης των πτυχίων που προσφέρουν τα ιδιωτικά ιδρύματα έρχεται στο επίκεντρο για ακόμα μία χρονιά με αντιδράσεις από την πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά και συστάσεις -μετά την καταδίκη της Ελλάδας- από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για εναρμόνιση με τις κοινοτικές νόρμες. Τα κολέγια αυτά, σε συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια, θα παραχωρούν τίτλους σπουδών που θα φέρουν τη σφραγίδα των ξένων ιδρυμάτων της Ε.Ε. Τα πτυχία αυτά η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να τα αναγνωρίσει σύμφωνα με την οδηγία της Ε.Ε. (2005/36/ΕΚ), η οποία διαχωρίζει την αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων από την εκτίμηση της ουσιαστικής ακαδημαϊκής αξίας του αλλοδαπού τίτλου σπουδών. Εν ολίγοις ο απόφοιτος αυτών των ιδρυμάτων θα μπορεί να έχει επαγγελματικά δικαιώματα ίδια με τον απόφοιτο του ελληνικού δημόσιου πανεπιστημίου, αλλά δεν θα μπορεί να συνεχίσει σε μεταπτυχιακό επίπεδο τις σπουδές του στην Ελλάδα χωρίς να περάσει από τη διαδικασία του ΔΟΑΤΑΠ (πρώην ΔΙΚΑΤΣΑ).

Στο ενδεχόμενο της λειτουργίας ιδιωτικών κολεγίων που θα προσφέρουν προγράμματα σπουδών φαρμακευτικής, η καθηγήτρια του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου ’ννα Τσαντίλη-Κακουλίδου επισημαίνει ότι: «για να λειτουργήσουν κολέγια που θα προσφέρουν σπουδές φαρμακευτικής, θα πρέπει να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, με βασικότερη αυτή της έρευνας. Χωρίς ερευνητικά προγράμματα δεν μπορούν να διδάξουν. Οι έρευνες απαιτούν και την απαραίτητη κτιριακή υποδομή ώστε να υπάρχουν τα ανάλογα εργαστήρια σύνθεσης ή ανάλυσης, καθώς και οι εγκαταστάσεις που θα διαχειρίζονται τα απόβλητα αυτών των εργαστηρίων».

Σε κάθε περίπτωση, ο υποψήφιος φοιτητής ενός ιδιωτικού ιδρύματος που προσφέρει προγράμματα σπουδών φαρμακευτικής στην Ελλάδα, σε συνεργασία με πανεπιστήμια του εξωτερικού, θα πρέπει οπωσδήποτε να διασταυρώνει ότι το συγκεκριμένο ιδιωτικό ίδρυμα συνεργάζεται πράγματι με κάποιο πανεπιστήμιο του εξωτερικού. Για να εξακριβωθεί η εγκυρότητα ενός τέτοιου προγράμματος σπουδών, αρκεί ένα επικοινωνήσει ο υποψήφιος με το ξένο πανεπιστήμιο με το οποίο ισχυρίζεται ότι συνεργάζεται το εκάστοτε ιδιωτικό κολέγιο που λειτουργεί στην Ελλάδα.

Φαρμακευτική στο American University of Athens

Το μοναδικό ιδιωτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα που προσφέρει πρόγραμμα σπουδών στη Φαρμακευτική στην Ελλάδα είναι το American University of Athens (AUA), το οποίο παρουσιάζεται ως ανεξάρτητο αμερικανικό πανεπιστήμιο που χορηγεί τα δικά του πτυχία (bachelor, master και διδακτορικά).

Σύμφωνα με τον πρόεδρο και πρύτανη του AUA, Αχιλλέα Κανελλόπουλο, το πτυχίο που παραχωρεί το ίδρυμα αυτό έχει τα ίδια δικαιώματα με τα πανεπιστήμια του εσωτερικού και του εξωτερικού. «To AUA δεν είναι ευρωπαϊκός φορέας αλλά αμερικανικός. H θεσμική οδηγία 2005/36, σε συνδυασμό με τις θεσμικές οδηγίες 89/48 και 89/49, επιτρέπουν τη λειτουργία ενός αμερικανικού πανεπιστημίου στην Ελλάδα, με την προϋπόθεση ότι τα πτυχία απονέμονται στην Αμερική και ακολουθεί λήψη άδειας άσκησης επαγγέλματος στη Βρετανία» εξηγεί στο Φ.Κ., συμπληρώνοντας ότι: «με τη διαδικασία απόκτησης της άδειας άσκησης επαγγέλματος στη Βρετανία, στο Royal Pharmaceutical Society, οι απόφοιτοι του 5-ετούς προγράμματος Bachelor’s-Master’s, μαζί με 2,5 χρόνια παράλληλης (κατά τη διάρκεια των 5-ετών σπουδών) εξάσκησης (δηλαδή 2 έτη σε φαρμακεία και έξι μήνες σε ερευνητικό ή κλινικό περιβάλλον, όπως προδιαγράφεται από τα άρθρα 40, 42, 44 της οδηγίας 2005/36), οι Έλληνες φαρμακοποιοί, πλέον στη Βρετανία, εντός 4 εβδομάδων παίρνουν άδεια μετεγκατάστασης-άσκησης επαγγέλματος φαρμακοποιού στην Ελλάδα, από την κατά τόπους νομαρχιακή αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα. Δεν απαιτείται, σαφώς και κατηγορηματικώς, συμμετοχή στη διαδικασία ΔΙΚΑΤΣΑ ή άλλες εξετάσεις στην Ελλάδα.

Το AUA ακολουθεί τα αμερικανικά πρότυπα, σε ό,τι αφορά την κατάρτιση του προγράμματος σπουδών και τις κτιριακές υποδομές, ενώ παράλληλα διεξάγει και ερευνητικά προγράμματα. Όπως αναφέρει ο πρύτανης του AUA, «την περίοδο αυτή γίνεται έρευνα για τα θέματα καρκίνου του πνεύμονα, του δέρματος και του προστάτη, καθώς και για ένα εύρος διαδερμικών φαρμάκων. Η διαχείριση των αποβλήτων γίνεται σε συνεργασία με ειδικούς φορείς, όπως κάνουν και άλλα εργαστήρια».

Το ετήσιο κόστος για τα 4 έτη του bachelor είναι 8.334 € και 16.800 - 18.480 € για το 5ο έτος του master. Επιπλέον, παρέχεται στέγη στις εγκαταστάσεις του AUA στο Νέο Ψυχικό, με ετήσιο κόστος από 3.600 - 5.500 €.

Σπουδές στο εξωτερικό

Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), η Ελλάδα είναι πρώτη σε φοιτητική μετανάστευση παγκοσμίως, αναλογικά με τον πληθυσμό της χώρας. Συγκεκριμένα, στο εξωτερικό σπουδάζουν 51.138 Έλληνες, κυρίως σε πανεπιστήμια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Η.Π.Α.

Σύμφωνα με την οδηγία 205/36/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η αναγνώριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων κάθε ενδιαφερόμενου είναι ανεξάρτητη από την εκτίμηση της ουσιαστικής ακαδημαϊκής αξίας του αλλοδαπού τίτλου σπουδών εκ μέρους του κράτους-μέλους υποδοχής, γεγονός που σημαίνει ότι κάθε απόφοιτος ευρωπαϊκού πανεπιστημίου έχει επαγγελματικά δικαιώματα τα οποία μπορεί να τα ασκεί σε οποιαδήποτε χώρα μέλος της Ένωσης. Όσον αφορά τα πανεπιστήμια εκτός της Ε.Ε., αρμόδια αρχή για την αναγνώριση των τίτλων σπουδών είναι ο ΔΟΑΤΑΠ.

Την εμπειρία της από τις σπουδές Φαρμακευτικής στην Ιταλία, μεταφέρει στο Φ.Κ. η Νίκη Φωτίου, φαρμακοποιός στο Καρλόβασι της Σάμου, η οποία αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο της Μόντενα (Università di Modena e Reggio Emilia).

«Η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο είναι σχετικά εύκολη. Ο υποψήφιος εξετάζεται στη γλώσσα και σε κάποια βασικά μαθήματα όπως η Φυσική, η Χημεία και η Βιολογία. Η βασική διαφορά με το ελληνικό εισαγωγικό σύστημα είναι ότι εκεί οι εξετάσεις είναι προφορικές. Η φοίτηση διαρκεί πέντε χρόνια, ενώ υπάρχει επιπλέον ένα εξάμηνο πρακτικής άσκησης και ένα εξάμηνο για την πτυχιακή εργασία (κλινικό εργαστήριο). Τα δίδακτρα ήταν 1.700 € ετησίως, αλλά τα βιβλία ήταν πολύ ακριβά».

Η Σαμιώτισα φαρμακοποιός δηλώνει απόλυτα ικανοποιημένη από την οργάνωση και τις υποδομές του ιταλικού πανεπιστημίου ενώ, συγκρίνοντας το πρόγραμμα σπουδών με τα ελληνικά πανεπιστήμια, παρατηρεί ότι: «Είχαμε κάποια μαθήματα που στην Ελλάδα τα διδάσκονται στην Ιατρική, όπως Παθολογία και Ανατομία. Σε επίπεδο ύλης, πιστεύω ότι στην Ιταλία είναι πολύ περισσότερη και πολύ πιο δύσκολη από ό,τι στην Ελλάδα».

Εύκολο να μπεις, δύσκολο να… βγεις

Στην Ιταλία και το Πανεπιστήμιο του Καμερίνο (Universitá degli Studi di Camerino) σπουδάζει Φαρμακευτική η ’ννα Τσιμπουρλά, η οποία σημειώνει και αυτή με τη σειρά της ότι: «Στην Ιταλία είναι εύκολο να εισαχθείς στο πανεπιστήμιο, αλλά δύσκολο να αποφοιτήσεις». Αναφορικά με την εικόνα που έχει από το επίπεδο του ιταλικού πανεπιστημίου, η Ελληνίδα φοιτήτρια δηλώνει στο Φ.Κ. ότι «υπάρχει μεγαλύτερη οργάνωση απ’ ό,τι στην Ελλάδα. Υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές, όπως βιβλιοθήκες, ενώ και οι καθηγητές είναι απόλυτα συνεργάσιμοι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι ανεβάζουν στο ίντερνετ τις σημειώσεις της κάθε παράδοσης. Ουσιαστικά το μόνο πρόβλημα είναι η γλώσσα και ο διαφορετικός τρόπος ζωής».

Σχετικά με τα δίδακτρα και το πρόγραμμα σπουδών του πανεπιστημίου, η υποψήφια φαρμακοποιός εξηγεί ότι: «στο Καμερίνο τα ετήσια δίδακτρα είναι 250 €. Δεν υπάρχουν εισαγωγικές εξετάσεις και η φοίτηση είναι 5 χρόνια. Υπάρχει ένα εξάμηνο για την πρακτική άσκηση ενώ απαιτούνται εξετάσεις για την άδεια εξασκήσεως του επαγγέλματος. Η μεγαλύτερη διαφορά με το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι ότι εδώ έχουμε εξετάσεις κάθε μήνα».

Πρότυπο οργάνωσης και πειθαρχίας

Εντυπωσιασμένος από την οργάνωση και την πειθαρχία του πανεπιστήμιου Comenius στη Μπρατισλάβα, δηλώνει ο φαρμακοποιός Διονύσης Μαυρογένης, ο γιος του οποίου φοιτά στη φαρμακευτική σχολή του σλοβακικού πανεπιστημίου. «Το Πανεπιστήμιο Comenius είναι το παλαιότερο πανεπιστήμιο στη Σλοβακία. Οι εγκαταστάσεις του είναι άρτιες και το επίπεδο σπουδών πολύ υψηλό. Μεγάλη εντύπωση μου έχει κάνει η πειθαρχία και η αυστηρότητα του κανονισμού σπουδών. Υπάρχουν προαπαιτούμενα μαθήματα, τα οποία αν δεν περάσει ο φοιτητής, τότε δεν μπορεί να συνεχίσει στο επόμενο έτος. Δεν υπάρχει, δηλαδή, αυτό που στην Ελλάδα αποκαλούμε “χρωστούμενα μαθήματα”. Επιπλέον τηρείται απουσιολόγιο. Εάν ένας φοιτητής απουσιάσει για περισσότερες από 2-3 παραδόσεις σε ένα μάθημα, τότε αυτομάτως κόβεται». Για την εισαγωγή στο σλοβακικό πανεπιστήμιο απαιτούνται εξετάσεις σε συγκεκριμένα μαθήματα που αφορούν το αντικείμενο της Φαρμακευτικής και στην αγγλική γλώσσα (στην οποία γίνεται και η διδασκαλία).

«Ο γιος μου έκανε ένα προπαρασκευαστικό μήνα στη Θεσσαλονίκη στο Emfasis Foundation Centre και στη συνέχεια πήγε στη Μπρατισλάβα». Το Emfasis Foundation Centreείναι μία από τις σχολές προετοιμασίας που λειτουργούν στην Ελλάδα, η οποία στον τομέα των σπουδών Φαρμακευτικής συνεργάζεται με τα Πανεπιστήμια Charles και Comenius σε Τσεχία και Σλοβακία αντίστοιχα.

Όσον αφορά τη διάρκεια των σπουδών στο Πανεπιστήμιο Comenius, είναι πέντε χρόνια από τα οποία τα τέσσερα ο φοιτητής πρέπει να τα παρακολουθήσει στο πανεπιστήμιο και τον πέμπτο χρόνο φοίτησης να κάνει την πρακτική του για ένα εξάμηνο σε φαρμακείο της επιλογής του στην Ελλάδα και στη συνέχεια να επιστρέψει στο Πανεπιστήμιο για τις εξετάσεις απόκτησης του τίτλου σπουδών.

Τα δίδακτρα των φαρμακευτικών σχολών είναι 6.800 € το χρόνο για το Πανεπιστήμιο Charles της Πράγας και 7.200 € για το Comenius της Μπρατισλάβα.

Η αναγνώριση του τίτλου σπουδών από τις φαρμακευτικές σχολές αυτές είναι αυτόματη μετά από ομόφωνη απόφαση του νομικού συμβουλίου του κράτους που, διερμηνεύοντας τη συνθήκη προσχώρησης των χωρών που εδρεύουν οι ανωτέρω Σχολές, επιβάλλει την απόλυτη ισοτιμία του τίτλου σπουδών με τον αντίστοιχο τίτλο ελληνικού πανεπιστημίου (κυρώθηκε με το νόμο Ν.3238/04 και του άρθρου 2 της Οδηγίας 85/432/ΕΟΚ).

Τσεχία, Σλοβακία αλλά και Ιταλία, συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό Ελλήνων φοιτητών Φαρμακευτικής, ενώ αρκετοί είναι αυτοί που επιλέγουν να σπουδάσουν στην Αγγλία και τη Βουλγαρία.

Τα τμήματα Φαρμακευτικής των Πανεπιστήμιων της Αγγλίας ελέγχονται κάθε χρόνο από το «Royal Pharmaceutical Society of Great Britain» και η λίστα των αναγνωρισμένων πανεπιστημίων εμφανίζεται στη σελίδα http://www.rpsgb.org/acareerinpharmacy/undergraduateeducation/

Τα δίδακτρα ξεκινούν από 3.500 αγγλικές λίρες το χρόνο, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα λήψης δανείου από τη βρετανική
κυβέρνηση.

Με την είσοδο της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα πτυχία από το βουλγαρικό πανεπιστήμιο απέκτησαν ισοτιμία με αυτά των υπόλοιπων χωρών-μελών. Στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας λειτουργεί από το ακαδημαϊκό έτος 2007-2008 το ξενόγλωσσο τμήμα (στα αγγλικά) της Φαρμακευτικής Σχολής. Οι σπουδές είναι αναγνωρισμένες από το βουλγαρικό κράτος και οι απόφοιτοι παίρνουν την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος από τις κατά τόπους νομαρχίες στην Ελλάδα. Τα δίδακτρα είναι 6.000 € το χρόνο και οι σπουδές διαρκούν πέντε χρόνια και στο τελευταίο έτος γίνεται η πρακτική άσκηση σε φαρμακεία ή νοσοκομεία.

Σχολές προετοιμασίας φοιτητών για σπουδές στο εξωτερικό (Foundation)

Η μετάβαση στο εξωτερικό για σπουδές Φαρμακευτικής μπορεί να γίνει πιο ομαλά για τον υποψήφιο φοιτητή, μέσω των σχολών προετοιμασίας, οι οποίες φροντίζουν να δώσουν τα κατάλληλα εφόδια στους υποψηφίους, ώστε να ανταποκριθούν στις ανάγκες των ξένων πανεπιστημίων στα οποία αποφάσισαν να φοιτήσουν. Οι σχολές προετοιμασίας συνεργάζονται με πανεπιστήμια της Ε.Ε. και προσφέρουν υπηρεσίες ανάλογες με τις ανάγκες κάθε υποψηφίου.

Είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, το «ταξίδι» για την απόκτηση ενός πολυπόθητου τίτλου σπουδών είναι μακρύ και δύσκολο. Αν όμως ο φοιτητής βασιστεί στη ρήση που θέλει τα αγαθά να αποκτώνται με κόπο, τότε σίγουρα με το πέρας των σπουδών του θα κρατάει στα χέρια του ένα πτυχίο που θα είναι εφόδιο ζωής.