δημοφιλέστερα άρθρα
Εκτός από την οικογενή υπερχοληστερολαιμία, μια μεταβολική διαταραχή που υπάρχει σε 1 στα 500 παιδιά και τα εκθέτει σε αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας στην ενήλικη ζωή, πολύ συχνότερα στις μέρες μας, είναι η "ιατρογενής" υπερχοληστερολαιμία. Η τελευταία προσλαμβάνει ενδημικές διαστάσεις στη χώρα μας, με σοβαρές επιπτώσεις στη ψυχική αλλά και στη σωματική υγεία των παιδιών, καθώς υποβάλλονται αναίτια σε αυστηρούς διαιτητικούς περιορισμούς και τους χορηγούνται χωρίς ένδειξη στατίνες και άλλα φάρμακα, για τα οποία δεν γνωρίζουμε τις μακροχρόνιες παρενέργειές τους στους παιδικούς οργανισμούς. […] Η συστηματική παραπληροφόρηση των γονέων αλλά και των παιδιάτρων, οδηγεί χιλιάδες φυσιολογικά παιδιά στο να χαρακτηρισθούν πρόωρα και αδικαιολόγητα σαν υψηλού κινδύνου για μελλοντική καρδιοπάθεια και να υποβάλλονται σε συχνές εξετάσεις και σε επικίνδυνες «θεραπείες», μέσα σε συνθήκες φόβου και άγχους όλης της οικογένειας.Έχουν αντιληφθεί οι αρμόδιοι επιστημονικοί και κρατικοί φορείς και οι σύλλογοι προστασίας παιδιών αυτή την κατάσταση και τι μέτρα πρόκειται να πάρουν;
«Φυσιολογικές» τιμές χοληστερίνης στα παιδιά
Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (ΑΗΑ) σε ανακοίνωση της το 2009 τονίζει ότι δεν γνωρίζουμε τις φυσιολογικές τιμές των λιπιδίων στα παιδιά και τους νέους, καθώς αποτελούν «κινούμενους στόχους», μετακινούμενοι στις διάφορες ηλικίες και σε διάφορα στάδια ανάπτυξης. Επομένως, δεν ωφελεί να μπει η «ταμπέλα» της υπερχοληστερολαιμίας σε ένα παιδί και η έμφαση πρέπει να δοθεί στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και του καπνίσματος, καθώς και στην αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
Ακριβώς επειδή η χοληστερίνη είναι πολύτιμη και αναντικατάστατη δομική ουσία για την ανάπτυξη των παιδιών και ιδιαίτερα για τη σύνθεση ορμονών, κυτταρικών μεμβρανών, καθώς και την ανάπτυξη του εγκεφάλου και όλου του νευρικού συστήματος, υπάρχει ευρεία διακύμανση των τιμών της χοληστερίνης του αίματος, ανάλογα με τις φάσεις ανάπτυξης του παιδιού ή του έφηβου. Οι αναφερόμενες «φυσιολογικές τιμές» είναι το ίδιο ή και περισσότερο αυθαίρετες με εκείνες των ενηλίκων και η απόκλισή τους σε ένα παιδί καθόλου δεν προδικάζει τις μελλοντικές τιμές της χοληστερίνης του και την μελλοντική εμφάνιση καρδιοπάθειας. Ακόμα και αν μια υψηλή τιμή χοληστερίνης επιμείνει στην ενήλικη ζωή, δεν θα αυξήσει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, αν δεν συνοδεύεται από αύξηση του συνολικού κινδύνου από άλλους σοβαρούς παράγοντες, όπως το κάπνισμα, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η καθιστική ζωή, με μόνη εξαίρεση την οικογενή υπερχοληστερολαιμία.
Οικογενής υπερχοληστερολαιμία
Η οικογενής υπερχοληστερολαιμία αποτελεί μια διαταραχή του μεταβολισμού με ποικίλο γονιδιακό υπόστρωμα και κλινική σημασία, που υπάρχει από τη γέννηση σε 1 στα 500 παιδιά. Κίνδυνος στην παιδική ηλικία υπάρχει μόνο στην εξαιρετικά σπάνια (ένα παιδί στο ένα εκατομμύριο), ομόζυγο μορφή, όπου οι τιμές ολικής χοληστερίνης βρίσκονται συνήθως σε επίπεδα μεγαλύτερα των 800mg/dl. Στη συνήθη ετερόζυγο μορφή, οι τιμές ολικής χοληστερίνης είναι τουλάχιστον διπλάσιες από τις αναφερόμενες σαν «φυσιολογικές τιμές» στα παιδιά και κατά κανόνα μεγαλύτερες από 320mg/dl στα μεγαλύτερα παιδιά και στους έφηβους. Σημαντικά αυξημένος κίνδυνος για καρδιακό επεισόδιο υπάρχει συνήθως από την 4η δεκαετία της ζωής για τους άντρες και από την 5ηγια τις γυναίκες, ιδιαίτερα όταν υπάρχει και άλλος ισχυρός παράγοντας κινδύνου, όπως το κάπνισμα. Μεγάλη σημασία έχειτο οικογενειακό ιστορικό, γιατί η κληρονομούμενη γονιδιακή μετάλλαξη και η κλινική της σημασία είναι διαφορετική σε κάθε οικογένεια. Υπάρχουν οικογένειες με πολύ υψηλές τιμές χοληστερίνης, (350-500mg/dl), χωρίς καρδιακά συμβάματα και με αιωνόβια μέλη.
Οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας (guidelines), παρά την αγάπη τους για τις στατίνες και τους οικονομικούς δεσμούς των συντακτών τους με τη φαρμακοβιομηχανία, αναφέρουν πως,«γενικά θεραπεία με στατίνες πριν από την ηλικία των 18 ετών θα μπορούσε να είχε ένδειξη μόνο σε αγόρια με ένα ιδιαίτερα δυσμενές οικογενειακό ιστορικό», θέτοντας σαν κατώτερο ηλικιακό όριο την ηλικία των 10 ετών και με την προϋπόθεση ότι η τιμή της (κακής) LDL χοληστερίνης παραμένει μεγαλύτερη από 190mg/dl παρά την διαιτητική αγωγή. Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία επίσης θέτει το όριο ηλικίας έναρξης θεραπείας με στατίνες τα 10 έτη για τα αγόρια και για τα κορίτσια αργότερα, μετά την εμφάνιση της έμμηνου ρύσης. Η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία, παρά την έλλειψη εμπειρίας των μελών της στη στεφανιαία νόσο, στις δικές της συστάσεις, κατέβασε το ηλικιακό όριο χορήγησης στατινών σε παιδιά με ιδιαίτερα επιβαρυμένο οικογενειακό αλλά και ατομικό ιστορικό (παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη και παχυσαρκία) στην ηλικία των 8 ετών. Αυτές οι οδηγίες δέχθηκαν ιδιαίτερα έντονη κριτική από τον ιατρικό κόσμο, εντός και εκτός Αμερικής, για έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης και επηρεασμό των συντακτών τους από οικονομικά συμφέροντα.
Παρενέργειες στατινών στα παιδιά
Οι στατίνες δεν έχουν μακροχρόνιες μελέτες στα παιδιά και η σοβαρότητα των παρενεργειών τους είναι άγνωστη. Οι υπάρχουσες μελέτες, διάρκειας συνήθως 6 μηνών και 2 ετών, δεν αναφέρουν σοβαρές παρενέργειες, αλλά αυτό δεν είναι καθόλου καθησυχαστικό για φάρμακα που δίνονται για όλη τη διάρκεια της ζωής. ?λλωστε, όπως και στους ενήλικες, οι μελέτες των στατινών, που χρηματοδοτούνται από τη φαρμακοβιομηχανία, δεν σχεδιάζονται για την ακριβή ανίχνευση παρενεργειών, με αποτέλεσμα να τις υποεκτιμούν. Έπρεπε να περάσουν περισσότερα από 20 χρόνια ευρείας χρήσης των στατινών στους ενήλικες για να τεκμηριωθούν οι σοβαρές και συχνές παρενέργειές τους (μυοπάθεια, ηπατική και νεφρική επιβάρυνση, σακχαρώδης διαβήτης, διαταραχές μνήμης, καταρράκτης, μείωση επιπέδων τεστοστερόνης, κ.α.).
Η επίδραση των στατινών στην ικανότητα για άσκηση και στη μείωση της ευεργετικής επίδρασης της άσκησης στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών δεν έχει μελετηθεί, παρότι αυτή η δυσμενής επίδραση έχει φανεί να συμβαίνει συχνά στους αθλητές και στους ενήλικες. Η επίδραση επίσης των στατινών στη σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών, καθώς ενδέχεται να επηρεάζεται η σύνθεση των ορμονών και η ανάπτυξη του νευρικού συστήματος, δεν έχει μελετηθεί. Από την άλλη, υποστηρίζεται από μελέτες ότι η έναρξη της θεραπείας με στατίνες στην ενήλικη ζωή, σε ασθενείς με οικογενή υπερχοληστερολαιμία, δίνει όλο το απαιτούμενο όφελος, ώστε να μη χρειάζεται έναρξη θεραπείας στην παιδική και εφηβική ηλικία.
Πότε ελέγχουμε τη χοληστερίνη στα παιδιά;
Μέχρι πρόσφατα, σύσταση για προληπτικό έλεγχο της χοληστερίνης στα παιδιά και τους έφηβους υπήρχε μόνο σεοικογενειακό ιστορικό καρδιακού επεισοδίου σε μικρή ηλικία (κάτω των 50 ετών) και ιστορικό οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας.Το 2011, μια επιτροπή ειδικών στις Ηνωμένες Πολιτείες σύστησε το γενικό έλεγχο (screening) όλων των παιδιών σε ηλικία 9-11 ετών και επανάληψη του ελέγχου για 2η φορά σε ηλικία 17-21 ετών. Αυτή η σύσταση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις μέσα από τα πιο έγκυρα ιατρικά περιοδικά, με το σκεπτικό ότι: 1ον το γενικό screening πληθυσμών δεν έχει δείξει όφελος σε καμία πάθηση, αντίθετα αυξάνοντας τα ψευδώς θετικά αποτελέσματα οδηγεί συχνά σε άσκοπες, δαπανηρές και συχνά επικίνδυνες θεραπείες. 2ον Ο γενικός έλεγχος των παιδιών θα οδηγήσει σε υπερδιάγνωση «υπερχοληστερολαιμίας»και στο στιγματισμό (labeling) πολλών παιδιών, με σοβαρές συνέπειες στην ψυχική τους υγεία, αλλά και σε αναίτιες και δυνητικά επικίνδυνες θεραπείες με φάρμακα. 3ον Η έμφαση στη σημασία της χοληστερίνης,που αποτελεί έναν από τους πολλούς (και όχι τον σπουδαιότερο) παράγοντα κινδύνου για καρδιοαγγειακή νόσο,θα οδηγήσει σε υποβάθμιση της σημασίας της άσκησης, της σωστής διατροφής και της αποφυγής του καπνίσματος. Τέλος, σοβαρές αμφιβολίες για την αντικειμενικότητα αυτών των οδηγιών δημιουργούν οι οικονομικές σχέσεις των συντακτών τους με τις φαρμακευτικές εταιρείες.
Εφιάλτης στην κουζίνα
Χιλιάδες ελληνικές οικογένειες ζουν ένα καθημερινό διατροφικό δράμα, μετά από συστάσεις για «δίαιτα χαμηλών λιπαρών» για την υποτιθέμενη υψηλή χοληστερίνη ενός παιδιού. Τα αυγά, η καλύτερη ίσως τροφή για παιδιά, θεωρούνται απαγορευμένα, ή δίνονται χωρίς τον πλούσιο σε βιταμίνες και άλλα στοιχεία κρόκο. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα συστήνονται με χαμηλά λιπαρά και επομένως αποδυναμωμένα από τα θρεπτικά τους συστατικά, ενώ συχνά καταναλώνονται προϊόντα με φυτοστερόλες και μαργαρίνη που μπορεί να μειώνουν κάπως τη χοληστερίνη, αλλά οι ενδείξεις είναι πως μάλλον βλάπτουν παρά ωφελούν. Αυτή η διατροφική τάση των χαμηλών λιπαρών, που επεβλήθη αυθαίρετα στο πλαίσιο της «χοληστερινοφοβίας», θεωρείται πλέον σημαντικός παράγοντας για την αύξηση της παχυσαρκίας και στα παιδιά, καθώς στρέφονται στους υδατάνθρακες για την κάλυψη των διατροφικών τους αναγκών. Σε μια εποχή όπου αναγνωρίζεται η αξία τηςμεσογειακής διατροφής, που είναι αρκετά πλούσια σε λιπαρά, στην πατρίδα μας πληρώνουμε κάτι παραπάνω για να έχουμε στο ψυγείο μας ανθυγιεινά «light» προϊόντα και αμφίβολης αξίας μαργαρίνες με φυτοστερόλες.
[…]
«Μαμά! Ο παππούς μου πίνει το φάρμακο της χοληστερίνης!»
Πριν φθάσουμε λοιπόν στο σημείο τα παιδιά μας, χωρίς κανένα λόγο και αιτία, να παίρνουν τα φάρμακα των καρδιοπαθών παππούδων τους, ας μετρήσουμε τις ευθύνες μας σαν γιατροί, γονείς και κοινωνία, τι θα κάνουμε να σταματήσουμε τη φόρα που υπάρχει να χαρακτηρίζονται τα παιδιά, με τα τόσα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα σαν υπερχοληστεριναιμικά και υποψήφια για θεραπεία με στατίνες. Ιδιαίτερα οι παιδίατροι, που δέχονται αλλεπάλληλα κύματα παραπληροφόρησης, από ειδικούς «παιδοστατινολόγους» και τη φαρμακοβιομηχανία, ας είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί και ας ψάξουν τις πραγματικά ανεξάρτητες επιστημονικές πηγές για το θέμα. Στους φίλους παιδιάτρους επίσης, που με τόση αγάπη και ευθύνη φροντίζουν την υγεία των παιδιών σε τόσο δύσκολη περίοδο, θα ήθελα να θυμίσω τα λόγια του πραγματικά μεγάλου δασκάλου, καθηγητή Παιδιατρικής, Νικόλαου Ματσανιώτη:
«Δεν θεραπεύω εργαστηριακές εξετάσεις. Παιδιά θεραπεύω!».
Χρήστος
Ντέλλος
Πηγή: ntellos.gr
Αρχική σελίδα
