Δονεπεζίλη

Γενικές πληροφορίες

Η δονεπεζίλη είναι ένας κεντρικής δράσης αναστρέψιµος αναστολέας του ενζύµου ακετυλοχολινεστεράση και χρησιµοποιείται κυρίως στη συµπτωµατική θεραπεία της ήπιας έως µέτριας µορφής άνοιας της νόσου Alzheimer.

Ενδείξεις

Η δονεζεπίλη ενδείκνυται για την αντιµετώπιση των συµπτωµάτων της άνοιας σε άτοµα που έχουν διαγνωσθεί ότι πάσχουν από τη νόσο Alzheimer. Θετικά αποτελέσµατα έχουν καταγραφεί τόσο σε ασθενείς µε ήπια έως µέτρια µορφή της νόσου όσο και σε άτοµα µε σοβαρή µορφή της ασθένειας αυτής.

Αντενδείξεις

Το φάρµακο αντενδείκνυται σε ασθενείς µε γνωστή υπερευαισθησία στη δραστική του ουσία (donepezil hydrochloride) ή στα παράγωγα πιπεριδίνης ή σε οποιοδήποτε άλλο συστατικό που χρησιµοποιείται στη σύνθεσή του (έκδοχο).

Αλληλεπιδράσεις

• Οι αναστολείς χολινεστεράσης (δονεπεζίλη) επηρεάζουν τη δράση των αντιχολινεργικών φαρµάκων.

• Η χορήγηση αναστολέων χολινεστεράσης µαζί µε άλλους αναστολείς χολινεστεράσης έχει συνεργική δράση.

• Η κετοκοναζόλη και η κινιδίνη αναστέλλουν το µεταβολισµό της δονεπεζίλης in vitro.

• Φαρµακοκινητικές µελέτες αναφέρουν ότι ο µεταβολισµός της δονεπεζίλης δεν επηρεάζεται σηµαντικά από τη σύγχρονη λήψη διγοξίνης ή σιµετιδίνης.

Επιπλέον, πριν από τη χορήγηση της δονεπεζίλης πρέπει να ενηµερώνεται ο γιατρός ή ο φαρµακοποιός για το αν ο ασθενής λαµβάνει ήδη κάποια από τις κάτωθι δραστικές ουσίες:

• Ασπιρίνη ή άλλα µη στεροειδή αντιφλεγµονώδη

• Ατροπίνη

• Belladonna

• Δεξαµεθαζόνη

• Καρβαµαζεπίνη

• Κετοκοναζόλη, φλουκοναζόλη

• Κινιδίνη

• Ριφαµπικίνη

• Υοσκυαµίνη

• Φαινοβαρβιτάλη

• Φαινυντοΐνη.

Δοσολογία - τρόπος χορήγησης

Η δονεζεπίλη πρέπει να λαµβάνεται το βράδυ, ακριβώς πριν από την κατάκλιση. Το δισκίο µπορεί να λαµβάνεται µε ή χωρίς τροφή και να καταπίνεται ολόκληρο µε νερό.

Ήπια έως µέτρια µορφή Alzheimer: Η δόση που εµφανίζεται αποτελεσµατική σε ελεγχόµενες κλινικές µελέτες για αυτή τη µορφή της νόσου είναι 5mg και 10mg, χορηγούµενη εφάπαξ.

Η µεγαλύτερη δόση των 10mg δεν παρουσιάζει στατιστικά σηµαντικά κλινικά οφέλη από εκείνη των 5mg. Προτείνεται όµως για το πιθανό όφελος που µπορεί να προσφέρει σε µερικούς ασθενείς. Η επιλογή είναι θέµα του γιατρού και προτίµησης του ασθενή.

Σοβαρή µορφή Alzheimer: Η δονεζεπίλη εµφανίζεται αποτελεσµατική σε ελεγχόµενου τύπου κλινικές µελέτες στην ηµερήσια δόση των 10mg.

Υπερδοσολογία

Σε περίπτωση υπερδοσολογίας πρέπει να γίνει κλήση στα Επείγοντα Περιστατικά του πλησιέστερου νοσοκοµείου.

Τα συµπτώµατα αυτής περιλαµβάνουν: ναυτία, έµετο, εφίδρωση, βραδυκαρδία, δυσκολία στην αναπνοή, µυϊκή αδυναµία, λιποθυµία, κρίσεις επιληψίας, υπόταση, παραισθήσεις.

Ως αντίδοτο σε υπερδοσολογία µε δονεπεζίλη µπορεί να χορηγηθεί ατροπίνη.

Ανεπιθύµητες ενέργειες

Οι πιο συνήθεις ανεπιθύµητες ενέργειες της δονεπεζίλης είναι: ναυτία, έµετος, διάρροια, ανορεξία, απώλεια βάρους, συχνοουρία, µυϊκές κράµπες, πόνος στις αρθρώσεις, οιδήµατα, κόπωση, πονοκέφαλος, νευρικότητα, κατάθλιψη, σύγχυση, αλλαγές συµπεριφοράς, εφιάλτες στον ύπνο, αποχρωµατισµός δέρµατος.

Μερικές ανεπιθύµητες ενέργειες µπορεί να είναι σοβαρές, όπως: λιποθυµία, βραδυκαρδία, πόνος στο στήθος, µαύρα κόπρανα, αίµα στα κόπρανα, ανικανότητα ελέγχου ούρησης, πυρετός, επιληπτικές κρίσεις.

Η δονεπεζίλη µπορεί να προκαλέσει και άλλες ανεπιθύµητες ενέργειες. Για το λόγο αυτό οτιδήποτε ασυνήθιστο προκύπτει θα πρέπει να αναφέρεται στο γιατρό ή το φαρµακοποιό.

Κύηση - γαλουχία

Δεν υπάρχουν επαρκείς µελέτες που να υποστηρίζουν τη χορήγηση του φαρµάκου σε εγκύους. Για το λόγο αυτό πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση σε περίοδο εγκυµοσύνης.

Δεν είναι γνωστό αν η δονεπεζίλη εκκρίνεται στο µητρικό γάλα. Γι’ αυτό πρέπει να αποφεύγεται η χρήση της και σε περίοδο γαλουχίας.

Παιδιατρική χρήση

Δεν υπάρχουν κατάλληλες και επαρκώς ελεγχόµενες µελέτες που να αποδεικνύουν την ασφάλεια και αποτελεσµατικότητα της δονεπεζίλης σε οποιαδήποτε παιδική ασθένεια.

Φύλαξη

Το φάρµακο δεν πρέπει να φυλάσσεται σε θερµοκρασία µεγαλύτερη των 30°C.

Συνδυασµοί

Τελευταία η δονεπεζίλη χορηγείται σε συνδυασµό µε µεµαντίνη (ebixa) –νεότερος παράγοντας στην αντιµετώπιση της νόσου Alzheimer–, αφού έτσι η ανταπόκριση του ασθενούς είναι πιο αποτελεσµατική.

Κλινικές µελέτες έδειξαν ότι η χορήγηση του συνδυασµού δονεπεζίλης-µεµαντίνης σε ασθενείς που λάµβαναν µόνο δονεπεζίλη, σε µέτρια αλλά και σοβαρή µορφή της νόσου, απέφερε βελτίωση σε γνώ- ση και αναγνώριση, λειτουργικότητα και συµπεριφορά.

Εµπορικά σκευάσµατα

• Aricept / Pfizer Hellas /5mg, 10mg.

• Aripezil / Specifar / 5mg, 10mg

• Donepezil / Generics Pharma / 5mg, 10mg

• Donopez / Alapis Pharma / 5mg, 10mg

• Dozilax / Velka / 5mg, 10mg

• Hania / Verisfield / 5mg, 10mg

• Kibilis / Gerolymatos / 5mg, 10mg

• Nepezil / Verisfield / 5mg, 10mg

• Pezale / Sandoz / 5mg, 10mg

• Razil /Rafarm / 5mg, 10mg

Προσοχή!

• Η δονεπεζίλη µπορεί να επιδράσει στη χαλάρωση των µυών κατά τη διάρκεια αναισθησίας.

• Οι αναστολείς χολινεστεράσης (δονεπεζίλη) µπορεί να προκαλέσουν βραδυκαρδία ή καρδιακό αποκλεισµό σε άτοµα µε ή χωρίς καρδιαγγειακά προβλήµατα.

• Οι αναστολείς χολινεστεράσης µπορεί να αυξήσουν την έκκριση γαστρικού υγρού, προκαλώντας γαστρική αιµορραγία σε άτοµα µε ιστορικό έλκους ή σε ασθενείς που λαµβάνουν συγχρόνως µη στεροειδή αντιφλεγµονώδη φάρµακα.

• Οι αναστολείς χολινεστεράσης πρέπει να χορηγούνται µε προσοχή σε άτοµα µε ιστορικό άσθµατος ή αποφρακτική πνευµονική νόσο.

• Επειδή η νόσος Alzheimer προκαλεί συνήθως µείωση της ικανότητας οδήγησης ή του χειρισµού µηχανηµάτων, αυτές οι δραστηριότητες πρέπει να αποφεύγονται.

Μελέτες και έρευνες

• Δεν υπάρχουν συγκεκριµένες µελέτες που να αποδεικνύουν ότι η χρήση δονεπεζίλης ή άλλων παρόµοιων ουσιών επηρεάζει την πορεία ή την εξέλιξη της νόσου Alzheimer. Εντούτοις ελεγχόµενες µελέτες 6-12 µηνών έδειξαν κάποια οφέλη όσον αφορά τη γνώση ή/και τη συµπεριφορά των ασθενών¹.

• Πιλοτικές µελέτες αναφέρουν ότι η θεραπεία µε δονεπεζίλη πολύ πιθανό να επιδρά σε συγκεκριµένα σηµεία στην εξέλιξη της νόσου, όπως στο µέγεθος του ιππόκαµπου (δοµή στον εγκέφαλο, το µέγεθος της οποίας σχετίζεται µε τη µνήµη)².

• Το 2005 το NICE (National Institute for Clinical Excellence) αποσύρει την πρόταση για χρήση του φαρµάκου σε ήπιας έως µέτριας µορφής νόσο Alzheimer µε τη δικαιολογία ότι δεν προσφέρει σηµαντική βελτίωση στην ποιότητα ζωής τους και στα συµπτώµατα συµπεριφοράς τους. Αργότερα αναθεωρεί τις οδηγίες της και προτείνει τη χορήγηση δονεπεζίλης σε µέτριας βαρύτητας νόσο Alzheimer, αφού στην περίπτωση αυτή τα στοιχεία είναι πιο θετικά.

• Μελέτη που δηµοσιεύτηκε στο «Lancet» το 2006 από το Πανεπιστηµιακό Νοσοκοµείο Καρολίνσκα της Σουηδίας υποστηρίζει τη χορήγηση της δονεπεζίλης σε ασθενείς µε βαριάς µορφής νόσο, αφού αποδεικνύει βελτίωση σε λειτουργίες αναγνώρισης ακόµη και σε αυτές τις περιπτώσεις³.

• Πρόσφατες µελέτες αναφέρουν ότι η δονεπεζίλη µπορεί να βελτιώσει το λόγο σε παιδιά µε αυτισµό⁴.

http://pn.psychiatryonline.org/cgi/content/full/36/22/16-a. Retrieved 2009-08-18.

• Donepezil hydrochloride: a double-blind study in autistic children.