Αντιμετωπίζοντας τον ασθενή με περιφερικά αγγειακά προβλήματα

Η νόσος (όπως εκδηλώνεται µε επιµέρους αγγειακά προβλήµατα)

Στα προβλήµατα των περιφερικών αγγείων διακρίνουµε τις καταστάσεις που αφορούν στις αρτηρίες, στις φλέβες και στα λεµφαγγεία.

Οι αρτηρίες ταλαιπωρούνται από την αρτηριοσκλήρωση και οδηγούνται σε απόφραξη. Οι ασθενείς µε αποφρακτική αρτηριοσκλήρωση παρουσιάζουν ως κύριο σύµπτωµα τη διαλείπουσα χωλότητα (δηλαδή την ανεπαρκή αιµάτωση των λειτουργούντων µυών, η οποία εκδηλώνεται µε πόνο κατά τη βάδιση αρχικά, και στη συνέχεια µε πόνο ακόµα και στη φάση ανάπαυσης).

Οι περιφερικές αρτηρίες εµφανίζουν επίσης µια σειρά από νόσους που προκαλούνται είτε από το σπασµό των αγγείων, είτε από υπερβολική αγγειοδιαστολή. Στην προκειµένη περίπτωση, πρόκειται για τις λειτουργικές παθήσεις των περιφερικών αρτηριών. Η πιο συνήθης διαταραχή αυτού του τύπου είναι το φαινόµενο «Raynaud»: πρόκειται για σπασµό των αρτηριδίων, συνήθως στα δάκτυλα, που χαρακτηρίζεται από διαλείπουσα ωχρότητα ή κυάνωση του δέρµατος. Έχει πολλαπλά αίτια, µεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η ρευµατοειδής αρθρίτιδα και ο ερυθηµατώδης λύκος.

Στις παθήσεις των φλεβών διακρίνουµε:

Τις αποφρακτικές καταστάσεις των φλεβών (θροµβοφλεβίτιδα, φλεβίτιδα). Οφείλονται σε:

• βλάβη του ενδοθηλίου της φλέβας (π.χ. από φλεβοκαθετήρα, απόφραξη, σήψη)
• υπερπηκτικότητα του αίµατος (π.χ. από χρήση αντισυλληπτικών, δυσκρασίες του αίµατος, διάφορες κακοήθειες)
• στάση του αίµατος (µετεγχειρητικές καταστάσεις, παρατεταµένη παραµονή στο κρεβάτι, καρδιακή ανεπάρκεια)

Τους κιρσούς. Πρόκειται για επιπολής φλέβες οι οποίες έχουν διαταθεί και επιµηκυνθεί, ενώ εµφανίζουν µια δαιδαλώδη πορεία (συνήθως στα κάτω άκρα), µε τις βαλβίδες τους να έχουν καταστεί ανεπαρκείς, µε αποτέλεσµα να επιτρέπουν αντίστροφη ροή αίµατος όταν το κάτω άκρο βρίσκεται σε αιωρούµενη θέση. Η «δυσχρωσία», το έκζεµα, η σκλήρυνση του υποδόριου ιστού και η εξέλκωση µε οίδηµα υποδηλώνουν την παρουσία ανεπάρκειας των εν τω βάθει φλεβών, καταστάσεις που χαρακτηρίζονται ως «µεταφλεβιτικό πόδι» ή «σύνδροµο από στάση».

Ο ασθενής

Ο ασθενής των νοσηµάτων των περιφερικών αγγείων παρουσιάζει σε γενικές γραµµές τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Πόνος: Τόσο στις παθήσεις των αγγείων όσο και στους κιρσούς υπάρχει πόνος των κάτω άκρων.
• Κοσµητική εµφάνιση: αρκετοί ασθενείς ενοχλούνται από το ότι οι βλάβες των αγγείων είναι ορατές, ενώ συσχετίζουν το γεγονός αυτό µε τη γενικότερη έλλειψη ευρωστίας και µε την πάροδο του χρόνου.
• Καταχρήσεις: το κάπνισµα και η χρήση αντισυλληπτικών επιβαρύνουν / επιταχύνουν την εµφάνιση των συγκεκριµένων νόσων.
• Ταλαιπωρία: ο βαθµός ταλαιπωρίας του ασθενή είναι ανάλογος µε τη σοβαρότητα του περιστατικού, για το οποίο µάλιστα µπορεί να έχει προβεί σε επέµβαση (βεβαίως, δεν υπάρχει ίαση από τους κιρσούς).

Ενέργεια φαρµακοποιού

Πρόληψη

• Συµβουλέψτε κατάλληλα τις ασθενείς που βρίσκονται σε αγωγή µε αντισυλληπτικά.
• Συστήστε τη διακοπή του καπνίσµατος, ακόµη και για αισθητικούς λόγους.
• Συστήστε στους ασθενείς που εµφανίζουν ορατές αλλοιώσεις των αγγείων τους και ταυτόχρονα εµφανίζουν πόνο κατά τη βάδιση, να επισκεφθούν έναν αγγειολόγο.
• Στους ασθενείς που πρωτοεµφανίζουν κιρσούς, εφαρµόστε την κατάλληλη φυτοθεραπεία, καθώς και τα κατάλληλα υποστηρικτικά συστήµατα (ειδικές κάλτσες).

Αντιµετώπιση

• Ελέγξτε τη συνταγή του γιατρού για αλληλεπιδράσεις.
• Βεβαιωθείτε ότι ο ασθενής έχει κατανοήσει τις οδηγίες υγιεινής και αντιµετώπισης που του έχει δώσει ο γιατρός του.
• Συστήστε στον ασθενή µε παθήσεις των αρτηριών να τηρεί σχολαστικά τους κανόνες υγιεινής και φροντίδας του ποδιού του, δηλαδή:

» Να προβαίνει σε επισκόπηση και ψηλάφηση των ποδιών του κάθε µέρα, ελέγχοντας για πιθανές ρωγµές, σχισµές, κάλους και έλκη.

» Να πλένει τα πόδια του µε χλιαρό νερό και σαπούνι.

» Να χρησιµοποιεί µια κρέµα κατά της ξηροδερµίας.

» Να κόβει τα νύχια του επιµελώς.

» Να αποφεύγει το ζεστό νερό και την επαφή µε τα καλοριφέρ.

» Να φορά ευρύχωρα υποδήµατα.