Αντιμετωπίστε το έκζεμα / δερματίτιδα

Γενικά

Το έκζεμα (δερματίτιδα) είναι φλεγμονώδης κατάσταση του δέρματος.

Aιτιολογία

Προκαλείται από ενδογενείς παράγοντες, π.χ. ατοπική δερματίτιδα ή εξωγενείς παράγοντες (εξωτερικά ερεθίσματα), π.χ. δερματίτιδα εξ επαφής.

Ατοπική δερματίτιδα (έκζεμα): Xρόνια φλεγμονώδης κατάσταση του δέρματος αγνώστου αιτίας, με περιπτώσεις όμως οικογενειακού ιστορικού και ευαισθησίας σε αλλεργίες. Προσβάλλει το 5-15% των παιδιών σχολικής ηλικίας και το 2-10% των ενηλίκων.

Ερεθιστική δερματίτιδα: Προκαλείται από την επαφή με ουσίες που δημιουργούν άμεσα χημική βλάβη στο δέρμα. Τέτοιες ουσίες είναι: απορρυπαντικά, βαφές μαλλιών, οξέα, αλκάλια, βιομηχανικοί διαλύτες, λιπάσματα, κ.ά.

Αλλεργική δερματίτιδα: Οφείλεται σε υπερευαισθησία του δέρματος σε ερεθιστικούς παράγοντες. Το ερύθημα μπορεί να εμφανιστεί στην περιοχή της επαφής ή μακριά από αυτή. Από τη στιγμή που επιβεβαιώνεται η κατάσταση, η ευαισθητοποίηση παραμένει για πάντα και εκδηλώνεται όταν παρουσιαστεί ερέθισμα. Τέτοιοι παράγοντες είναι: το νικέλιο στα κοσμήματα, αγκράφες ζώνης, κέρματα, ρητίνες, συστατικά καλλυντικών και τοπικής εφαρμογής φαρμακευτικών σκευασμάτων, φυτά (π.χ. χρυσάνθεμο), κ.ά.

Πομφόλυγξ (δυσιδρωτικό έκζεμα): Είναι κοινός τύπος εκζέματος που προσβάλλει συνήθως τα χέρια και μερικές φορές τα πόδια. Η ακριβής αιτία είναι άγνωστη, όμως συχνά ενοχοποιείται η μη ομαλή εφίδρωση. Μπορεί να είναι ήπιας μορφής -με την εικόνα μικρών φυσαλίδων που συνοδεύονται από κνησμό- ή σοβαρής μορφής - με την εμφάνιση μεγάλων φυσαλίδων, απολέπιση και δημιουργία κρούστας στην επιφάνεια του δέρματος. Σε περίπτωση μόλυνσης με σταφυλοκοκκικό βακτήριο, το αποτέλεσμα είναι πόνος, ερύθημα, οίδημα ή φλύκταινες.

Ξηρό δέρμα: Σχετίζεται με διάφορες παθήσεις του δέρματος όπως ατοπικό έκζεμα, δερματίτιδα εξ επαφής ή ψωρίαση και οφείλεται σε ανεπαρκή ποσότητα υγρασίας της κεράτινης στιβάδας. Επίσης εμφανίζεται σε ασθενείς που πάσχουν από υποθυρεοειδισμό, αρθρίτιδα ή αυτοάνοσα νοσήματα. Συμβαίνει συχνά σε άτομα προχωρημένης ηλικίας αλλά και σε νέους υγιείς ανθρώπους των οποίων το δέρμα αφυδατώθηκε λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων. Τα συμπτώματα εμφανίζονται τους χειμερινούς μήνες αμέσως μόλις απομακρυνθεί η ζέστη.

Hλικία

Η κατανομή των εξανθημάτων ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία. Στα μωρά, συνήθως εμφανίζεται στην περιοχή της πάνας, στο πρόσωπο, το λαιμό, το πίσω μέρος του κεφαλιού και το κάτω μέρος των καρπών.

Στα παιδιά, το εξάνθημα βρίσκεται πίσω από τα γόνατα, στα χέρια, στον αγκώνα, στους καρπούς, στους αστραγάλους, στο λαιμό και στην περιοχή των ματιών.

Στους ενήλικες, εντοπίζεται στο λαιμό, στο πίσω μέρος των χεριών, στη βουβωνική χώρα, στους αστραγάλους και στα πόδια.

Aσχολία - Eπάγγελμα

Η δερματίτιδα εξ επαφής προκαλείται συνήθως από ουσίες που ερεθίζουν το δέρμα (ερεθιστική δερματίτιδα) ή προκαλούν σ’ αυτό αλλεργική αντίδραση (αλλεργική δερματίτιδα).

Μπορεί να προσβάλλει τον καθένα, και ιδιαίτερα τα άτομα που είναι ήδη ευαισθητοποιημένα στην πάθηση αυτή. Το σημείο όπου εμφανίζεται το εξάνθημα αλλά και ο χρόνος εμφάνισης του, πληροφορίες για το επάγγελμα ή τα χόμπι του πάσχοντα, αλλά και τυχόν βελτίωση της κατάστασης, μετά από απομάκρυνση από συγκεκριμένο χώρο, είναι στοιχεία που μπορούν να υποστηρίξουν το αν υπάρχει βλάβη εξ επαφής ή όχι.

Η σοβαρότητα της κατάστασης εξαρτάται από:

• την ποσότητα και την ισχύ του ερεθιστικού παράγοντα
• τη συχνότητα έκθεσης σε αυτόν
• την ποιότητα του δέρματος (λεπτό, ξηρό, λιπαρό, ευαίσθητο ή δέρμα με προϋπάρχουσα βλάβη)
• περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Iστορικό

’τομα που υποφέρουν από έκζεμα συνήθως πάσχουν από άσθμα ή οξεία ρινίτιδα που συνοδεύεται από επιπεφυκίτιδα (αλλεργικής αιτίας) και έχουν οικογενειακό ιστορικό σ΄ αυτές τις παθήσεις.

Παράγοντες που επηρεάζουν

Παράγοντες οι οποίοι ξηραίνουν το δέρμα (π.χ. σαπούνια, απορρυπαντικά, κρύος αέρας) συχνά επιδεινώνουν την κατάσταση του εκζέματος. Επίσης, ο ρουχισμός (π.χ. μάλλινα), διάφορες τροφές, όπως το αγελαδινό γάλα, τα αυγά αλλά και οι χρωστικές των τροφίμων (π.χ. ταρτραζίνη) μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στη δερματίτιδα.

Φαρμακευτική αγωγή

Η δερματίτιδα εξ επαφής μπορεί να προκληθεί ή να χειροτερέψει από ευαισθητοποίηση σε φάρμακα τοπικής εφαρμογής. Ο φαρμακοποιός πρέπει να είναι ενημερωμένος για τα σκευάσματα που λαμβάνει ο ασθενής. Τοπικά αναισθητικά, αντιισταμινικά, αντιβιοτικά και αντισηπτικά μπορούν να προκαλέσουν αλλεργική δερματίτιδα.

Συμπτώματα

• Έντονος κνησμός.
• Φυσαλίδες με υγρό και κρούστα.
• Ερυθρότητα του δέρματος ή φλεγμονή στην περιοχή των φυσαλίδων.
• Εξάνθημα (στα παιδιά κάτω των 2 ετών, δερματικές βλάβες εμφανίζονται στα μάγουλα, τους αγκώνες ή τα γόνατα, ενώ στους ενήλικες το εξάνθημα είναι πιο συχνό στην εσωτερική επιφάνεια των γονάτων και των αγκώνων).
• Ξηρή, δερματοειδής περιοχή (παρατηρείται περισσότερη ή λιγότερη χρωστική στο δέρμα και εντοπίζεται στην εσωτερική επιφάνεια των γονάτων και των αγκώνων).
• Εκδορές.

Aναφορά στο γιατρό

Η αναφορά στο γιατρό κρίνεται απαραίτητη όταν:

• υπάρχουν στοιχεία μόλυνσης (π.χ. πυρετός, ερυθρότητα, πόνος)
• η κατάσταση κρίνεται σοβαρή (σχισμές στο δέρμα, αιμορραγία)
• η θεραπευτική αγωγή έχει αποτύχει και υπάρχει επιδείνωση
• η διάρκεια είναι μεγαλύτερη των 15 ημερών

Aντιμετώπιση - θεραπεία

Kατηγορίες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στη δερματίτιδα

• Αντιισταμινικά (συστηματική θεραπεία)
• Κορτικοστεροειδή (τοπική θεραπεία)
• Αντικνησμώδη (τοπική θεραπεία)
• Μαλακτικά - ενυδατικά (τοπική θεραπεία)

Πρόληψη

Μελέτες έδειξαν ότι τα παιδιά που τρέφονται με μητρικό γάλα έχουν ελάχιστες πιθανότητες να προσβληθούν από έκζεμα. Αυτό συμβαίνει και όταν η θηλάζουσα μητέρα αποφεύγει το γάλα αγελάδας στη δίαιτα της. Διατροφικοί περιορισμοί περιλαμβάνουν τα αυγά, τα ψάρια, τα φυστίκια και τη σόγια.

Πρακτικές Eπισημάνσεις

Συμβουλές για την καθημερινή φροντίδα των ασθενών με ατοπική δερματίτιδα:

• Nα κόβονται τα νύχια ώστε να αποφεύγεται το γδάρσιμο του δέρματος.
• Nα γίνεται ντους με χλιαρό νερό μία φορά την ημέρα, διάρκειας 5-10 λεπτών.
• Nα περιορίζεται η χρήση σαπουνιού στην περιοχή της μασχάλης, τα γεννητικά όργανα, τα χέρια και τα πόδια.
• Nα χρησιμοποιούνται μόνο συγκεκριμένα μαλακά σαπούνια.
• Ήπιο σκούπισμα και πριν το δέρμα στεγνώσει πλήρως, να εφαρμόζεται λιπαντικό προϊόν ώστε να δεσμεύει την υγρασία.
• Nα αποφεύγεται η επαφή με αλλεργιογόνες ουσίες ή ερεθιστικά του δέρματος.
• Nα αποφεύγεται το άγχος διότι προκαλεί εφίδρωση και επιδεινώνει την κατάσταση.

Θυμήσου!

• Λόγω των συχνών εκδορών και σχισμών του δέρματος, υπάρχει πιθανότητα δευτερευόντων μολύνσεων. Πυρετός, ερύθημα και ερυθροκίτρινες πλάκες χαρακτηρίζουν μια τέτοια κατάσταση.
• Εμφάνιση καταρράκτη είναι συχνή σε άτομα με ατοπική δερματίτιδα.
• Συστηματική απορρόφηση στεροειδών μπορεί να συμβεί όταν η εφαρμογή τους γίνεται σε μεγάλες επιφάνειες και πολύ συχνά.
• Ο ασθενής πρέπει να γνωρίζει πως να φροντίζει το δέρμα του καθώς επίσης και να αποφεύγει οτιδήποτε μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση του (π.χ. περιβαλλοντικοί ερεθιστικοί παράγοντες, αποφυγή άγχους, αποφυγή εφίδρωσης).
• Η συμβουλή ειδικού γιατρού είναι απαραίτητη, ειδικά όταν υπάρχει επιμόλυνση.