Αντιμετωπίστε την ατοπική δερματίτιδα

Με τον όρο ατοπική δερµατίτιδα, εννοούµε µια χρόνια, κνησµώδη, υποτροπιάζουσα δερµατοπάθεια, που προσβάλει το 1/5 των παιδιών σχολικής ηλικίας και 3 στους 10 ενήλικες. Η νόσος εµφανίζεται, στο 60% των περιπτώσεων, στο πρώτο έτος της ζωής και στο 20% φαίνεται πως διαρκεί σε όλη τη ζωή.

Τα τελευταία 30 χρόνια, η επίπτωση της νόσου στις βιομηχανοποιημένες περιοχές παρουσιάζει σημαντική αύξηση, σε αντίθεση με τις αγροτικές περιοχές που εμφανίζει χαμηλά ποσοστά. Επιχειρώντας μια ερμηνεία του συγκεκριμένου φαινομένου, καταφεύγουμε στη «θεωρία της υγιεινής» που υποστηρίζει πως ο δυτικός τρόπος ζωής διαταράσσει την ισορροπία μεταξύ δραστικών και ρυθμιστικών ανοσιακών απαντήσεων. Κατά την Παλαιολιθική περίοδο, οι μικροοργανισμοί διαμόρφωσαν τη λειτουργία του ανοσιακού συστήματος.

Σήμερα, ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η βελτίωση της υγιεινής και η ευρεία χρήση αντιβιοτικών συνέβαλλαν στην εξάλειψη των μικροοργανισμών από το περιβάλλον του ανθρώπου και στη μείωση του αντιγονικού ερεθισμού από λοιμογόνους παράγοντες. Αντίθετα, η ζωή στις αγροτικές περιοχές, η διαμονή κατά την περίοδο της κύησης σε αγροτική περιοχή με ζώα καθώς και οι παιδικοί σταθμοί αποτελούν παράγοντες προστασίας από τη νόσο.

Εκτός από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, η ατοπική δερματίτιδα παρουσιάζει πολύπλοκο γενετικό υπόβαθρο με εμπλοκή πολλαπλών γονιδίων. Χαρακτηριστικά, όταν και οι δύο γονείς έχουν ιστορικό ατοπικής δερματίτιδας, η πιθανότητα εμφάνισης στα παιδιά είναι 80%, ενώ όταν ο ένας εκ των δύο γονέων έχει ατοπική δερματίτιδα, τότε η επικράτηση στα παιδιά είναι 56%.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας εκδήλωσης της ατοπικής δερματίτιδας είναι η διαταραχή του επιδερμιδικού φραγμού που συνοδεύεται από αυξημένο αποικισμό από χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο, καθώς και οι μεταλλάξεις στο γονίδιο που ελέγχει την παραγωγή της φιλαγκρίνης, μιας σημαντικής πρωτεΐνης για τη λειτουργία του επιδερμιδικού φραγμού.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΤΟΠΙΚΗΣ ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΑΣ

Κύρια χαρακτηριστικά της ατοπικής δερματίτιδας είναι το ξηρό και έντονα κνησμώδες δέρμα.

Συνήθως η πρώτη εκδήλωση της νόσου εμφανίζεται κατά τη βρεφική ηλικία (3-6 μηνών) και εντοπίζεται κυρίως στο πρόσωπο. Ωστόσο, με τη πάροδο του χρόνου η νόσος παίρνει τη μορφή χρόνιου εκζέματος με εντόπιση στις καμπτικές επιφάνειες των άκρων, ενώ οι βλάβες εμφανίζουν έντονη λειχηνοποίηση και εφελκίδες λόγω του κνησμού. 'Aλλα σημεία εντόπισης της ατοπικής δερματίτιδας είναι τα βλέφαρα, ο λαιμός και οι καρποί.

Παράλληλα, σε ένα μεγάλο αριθμό πασχόντων συνυπάρχει αλλεργική ρινίτιδα ή/και αλλεργικό άσθμα, τροφική αλλεργία και αυξημένη συχνότητα ευαισθησίας σε φάρμακα και δήγματα εντόμων.

Για τη διάγνωση της νόσου οι γιατροί χρησιμοποιούν ειδικά διαγνωστικά κριτήρια, ενώ εργαστηριακά, σε ορισμένες περιπτώσεις, παρατηρείται αύξηση ΙgE ορού ή θετικές δερματικές αντιδράσεις (skin prick test).

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Θεραπευτικά, η ατοπική δερματίτιδα διακρίνεται σε τρεις φάσεις αντιμετώπισης: 1/ Φάση εφόδου, 2/ Φάση συντήρησης και 3/ Φάση αντιμετώπισης των εξάρσεων. Και στις τρεις φάσεις η ενυδάτωση του δέρματος και η αποφυγή των εκλυτικών παραγόντων, όπως η έκθεση στο ψύχος, το άγχος, τα τροφικά αλλεργιογόνα (ξηροί καρποί, αυγό, ψάρι) και τα περιβαλλοντικά αλλεργιογόνα (οικιακή σκόνη, γύρη, επιθήλια ζώων), οι ερεθιστικές ουσίες (μάλλινα ρούχα, αντισηπτικά σαπούνια) και οι λοιμώξεις, είναι πρωταρχικής σημασίας.

Η ενυδάτωση της επιδερμίδας, με τη χρήση μαλακτικών κρεμών, βοηθά στην αποκατάσταση της λειτουργίας του επιδερμιδικού φραγμού και στη διακοπή του κύκλου «κνησμός-ξεσμός». Οι μαλακτικές κρέμες είναι καλό να χρησιμοποιούνται ακόμη και όταν δεν υπάρχουν κλινικά ορατές βλάβες, μιας και το δέρμα των ασθενών που πάσχουν από ατοπική δερματίτιδα παρουσιάζει αυξημένη απώλεια ύδατος και ξηρότητα.

Συμβουλές για το μπάνιο & το ρουχισμό

Σε όλες τις φάσεις της νόσου, συστήνεται σύντομο καθημερινό μπάνιο με χλιαρό νερό και ήπιο καθαριστικό, κατάλληλο για ατοπικό δέρμα, που βοηθά να μειωθεί ο κνησμός. Καλό θα ήταν να αποφεύγεται το τρίψιμο του δέρματος με σφουγγάρι και να εφαρμόζεται η ενυδατική κρέμα αμέσως μετά το μπάνιο, ώστε να συγκρατηθεί περισσότερη υγρασία.

Επίσης, οι πάσχοντες από ατοπική δερματίτιδα είναι καλό να φορούν βαμβακερά ρούχα που πλένονται με ήπια απορρυπαντικά, χωρίς άρωμα, ενώ η χρήση μαλακτικών είναι καλό να αποφεύγεται.

Για την αντιμετώπιση με φάρμακα ανατρέξτε στην έντυπη έκδοση του περιοδικού «ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ» πατώντας εδώ.

Η Μαριάννα Καραμάνου είναι επισκέπτρια καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Claude Bernard, Λυών, Γαλλία