Ανοίγονται νέοι δρόμοι στην παραγωγή φαρμάκων

Όλοι γνωρίζουμε ότι τα φυτά, εδώ και χιλιάδες χρόνια, συμβάλλουν στην υγεία του ανθρώπου, παρέχοντας του φαρμακευτικές ουσίες. Σήμερα, χάρη στη βιοτεχνολογία και στη συνθετική βιολογία, η γενετική τροποποίηση φυτών ή μυκήτων αξιοποιείται, ανοίγοντας νέους δρόμους στην παραγωγή φαρμάκου.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνια στις Η.Π.Α., με επικεφαλής την καθηγήτρια χημικής μηχανικής Ελίζαμπεθ Σάτελι, κατάφεραν για πρώτη φορά, χρησιμοποιώντας γενετική τεχνολογία, να μεταφέρουν τις θεραπευτικές ιδιότητες ενός σπάνιου φυτού σε ένα άλλο, πολύ πιο κοινό φυτό. Με δεδομένο ότι πολλά φάρμακα βασίζονται σε φυτά, τα οποία δεν είναι πάντα εύκολο να βρεθούν και μάλιστα σε επαρκείς ποσότητες, το νέο βιοτεχνολογικό επίτευγμα προσφέρει πρωτοποριακές δυνατότητες για την αξιοποίηση των φυτών από τις φαρμακευτικές εταιρείες και τους επιστήμονες. Η ίδια τεχνική θα μπορούσε μελλοντικά να δοκιμαστεί και σε άλλα θεραπευτικά φυτά, διασφαλίζοντας μια φθηνότερη και πιο σταθερή πηγή φαρμάκων.

Οι ερευνητές απομόνωσαν τα γονίδια ενός απειλούμενου με εξαφάνιση φυτού των Ιμαλαΐων (mayapple ή Podophyllum hexandrum), το οποίο χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενός κοινού φαρμάκου χημειοθεραπείας. Η κυτταροτοξική ουσία ποδοφυλοτοξίνη -μετά από μερικές εργαστηριακές παρεμβάσεις- αποτελεί τη βάση για το ευρέως χρησιμοποιούμενο αντικαρκινικό φάρμακο ετοποσίδη. Στη συνέχεια, τα γονίδια που παράγουν τη χρήσιμη χημική ουσία, εισήχθησαν σε ένα άλλο φυτό (Nicotiana benthamiana), συγγενικό του φυτού του καπνού, που εύκολα αναπτύσσεται στο εργαστήριο.Το γενετικά τροποποιημένο φυτό ήταν σε θέση πλέον να παράγει την ίδια χημική ουσία.

Πρόσφατα άλλοι επιστήμονες κατάφεραν να παράγουν οπιοειδή, τα οποία αποτελούν τη βάση των αναλγητικών φαρμάκων, όχι από την παπαρούνα του οπίου, αλλά από ένα κατάλληλα μεταλλαγμένο ζυμομύκητα. Η Σάτελι σκοπεύει επίσης να δοκιμάσει την παραγωγή ποδοφυλοτοξίνης από μύκητες πλέον (μετά την εισαγωγή σε αυτούς των κατάλληλων γονιδίων) και όχι από φυτά.

Το επίτευγμα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».