Θοδωρής Τσιατσιάνης

Σε λιγότερο ή περισσότερο δυσπρόσιτα σημεία της χώρας υπάρχουν φαρμακοποιοί που —σε πείσμα των δυσκολιών— έχουν αναλάβει να στηρίξουν την παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στον πληθυσμό της ελληνικής υπαίθρου. Στο μικρό χωριό της Ανάβρας του νομού Μαγνησίας, στην οροσειρά της Όθρυος, βρίσκεται ένας από αυτούς, ο Θοδωρής Τσιατσιάνης. Μικρή η ηλικία του, μικρή και η θητεία του στο φαρμακευτικό επάγγελμα. Εκπροσωπεί όμως μια γενιά που την ωριμάζουν γρήγορα οι αντιξοότητες της εποχής. Μια γενιά που όπου και να βρίσκεται δεν χάνει τον λογαριασμό. Γιατί δίπλα στον ιδεαλισμό και την ευαισθησία στα σύγχρονα ανθρωπιστικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα, κρατάει τον ορθολογισμό και το ρεαλισμό, μαθημένη στην ωριμότητα των αναλύσεων και εκτιμήσεων, στην ισορροπία ανάμεσα στην επιθυμία και το εφικτό. Έτσι, ο Θοδωρής Τσιατσιάνης, από μιαν άκρη του κακοτράχαλου Ευρωπαϊκού νότου, θα βρεθεί στην Τανζανία για να εκπληρώσει το ανθρωπιστικό του καθήκον. Και τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα από το μικρόκοσμο του επαρχιακού φαρμακείου του θα βρεθεί στο Βόλο, για να συμμετάσχει με την ιδιότητα του γραμματέα του Φαρμακευτικού Συλλόγου Μαγνησίας, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, στη διαμόρφωση της φαρμακευτικής πολιτικής αυτού του τόπου. Με τη σκέψη και τη δράση του. Και τον τρόπο του. Σοβαρό, συγκροτημένο, ήπιο αλλά και μαζί δυναμικό, ευαίσθητο και οραματικό. Κάπως έτσι δεν φανταζόμαστε εμείς οι παλιότεροι τους συνεχιστές του σιναφιού μας;

Ήταν κάτι που σε ενδιέφερε πάντα το να γίνεις φαρμακοποιός;

Μάλλον όχι. Ο πατέρας μου είναι κι αυτός απόφοιτος της φαρμακευτικής, αλλά επειδή τότε δεν είχε τη δυνατότητα να ανοίξει δικό του φαρμακείο, παρότι ήταν ακόμη ανοιχτό το επάγγελμα, ήρθε να εργαστεί ως υπάλληλος σε άλλο φαρμακείο στον Αλμυρό για δυο-τρία χρόνια, και τα τρία χρόνια τελικά έγιναν τριάντα. Το καλοκαίρι του ?79 πρωτοπήγε στον Αλμυρό και είναι μέχρι και σήμερα ενεργός φαρμακοποιός του πάγκου. Εγώ γι? αυτόν τον... πρωτότυπο λόγο διάλεξα τη φαρμακευτική, καθ? υπόδειξη των γονιών μου. Πήγα για σπουδές στην Ιταλία, στο Ουρμπίνο, θεωρώντας αρχικά αυτό που θεωρεί κι ο κόσμος που δεν ξέρει, ότι μετά τις σπουδές θα είμαι πίσω από έναν πάγκο και θα πουλάω βαμβάκι και σύριγγες. Στην Ιταλία όμως ήταν η αντιμετώπιση των καθηγητών τέτοια που, όχι μόνο εμένα, αλλά όλους, μας έκανε να αγαπήσουμε την επιστήμη, γενικά το πανεπιστήμιο. Μετά από τρία χρόνια έδωσα εξετάσεις για μεταγραφή και πήγα στη Θεσσαλονίκη, ξεκινώντας ουσιαστικά πάλι από την αρχή, και αποφοίτησα από εκεί πριν από τέσσερα χρόνια. Η αλήθεια είναι ότι το μετάνιωσα που έφυγα. Ίσως, λόγω των δυσκολιών που αντιμετώπισα αρχικά, θα έλεγα ότι επιστρέφοντας στην Ελλάδα ξενιτεύτηκα, κι όχι στην Ιταλία.

Πώς όμως κατέληξες τελικά να έχεις φαρμακείο στην Ανάβρα;

Έψαξα από εδώ κι από κει, μου προσφέρθηκε δουλειά σε φαρμακαποθήκες και σε εταιρείες, αλλά από την αρχή θεώρησα ότι μια δουλειά εκτός φαρμακείου θα στερούσε κάθε έννοια προσφοράς προς το κοινωνικό σύνολο. Για να είμαι ειλικρινής, το είδα και εγωιστικά το θέμα. Είπα «γιατί να τρέχω εγώ για να πλουτίζει ο άλλος, θα πάω μόνος μου και, ακόμη και τα ίδια να βγάζω, θα είμαι αφεντικό, θα μάθω τη δουλειά, θα δω κι εγώ τα όριά μου, τις ικανότητές μου, θα γνωρίσω νέο κόσμο». Πάντοτε πίστευα ότι η αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους είναι το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο. Επέλεξα, λοιπόν, αφού γύρισα για αρκετές μέρες την επαρχία του Αλμυρού, να καταλήξω εδώ. Πλέον διανύω τον τέταρτο χρόνο λειτουργίας του φαρμακείου μου.

Τι σε τράβηξε εδώ;

Επιχειρηματικά ιδωμένη, η όλη περίπτωση ήταν για μένα η πιο συμφέρουσα, γιατί επειδή είναι απομακρυσμένη η Ανάβρα από τις γύρω πόλεις —από τον Αλμυρό απέχει 36 χιλιόμετρα, από το Δομοκό περίπου 30, από τη Λαμία 44— θα έλεγα ότι ουσιαστικά δεν υπήρχε ανταγωνισμός. Η απόσταση εκμηδενίζει τον ανταγωνισμό, οπότε θεώρησα ότι, ακόμα και το πρόσωπό μου να μην τους αρέσει, που λέει ο λόγος, από ανάγκη θα με επιλέξουν.

Πες μας δυο πράγματα για το χωριό.

Η κοινότητα της Ανάβρας είναι μια κοινότητα της ορεινής Μαγνησίας. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία. Αυτό το χωριό έχει περίπου το 30% της κτηνοτροφίας του νομού Μαγνησίας. Αν και είναι σχετικά απομονωμένο, διατηρεί και νέο κόσμο, χάρη στις επιδοτήσεις που δίνει αδρά έως και σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση στους κτηνοτρόφους. Οι κάτοικοι κατάφεραν να αναπτύξουν σύγχρονες δομές. Έχουν ΚΕΠ ούτως ώστε να εξυπηρετούνται, υπάρχει ολοήμερο δημοτικό σχολείο, κατ? εξαίρεση, παρότι είναι τριθέσιο, που έχει σήμερα 30-40 παιδάκια περίπου, έχει δημοτικό γυμναστήριο που μπορούν να γυμνάζονται όλοι δωρεάν, δημοτικό πάρκινγκ κλπ. Μέχρι πρότινος είχαμε και δωρεάν ασύρματο ίντερνετ, το οποίο δεν ξέρω για ποιους λόγους πλέον δεν υπάρχει. Πριν τον «Καλλικράτη» που ήταν ανεξάρτητη κοινότητα και οι διαδικασίες ήταν πιο σύντομες —γιατί τώρα που ενώθηκε με το δήμο του Αλμυρού δεν υπάρχουν πλέον χρήματα παρά μόνο για συντήρηση— κατάφεραν να φτιάξουν όντως έργα που βελτιώνουν τη ζωή των πολιτών, όπως επίσης και να δώσουν μια έκταση της κοινότητας στα σύνορα με τη Φθιώτιδα για να αναπτυχθεί ένα αιολικό πάρκο. Αυτή τη στιγμή το διαχειρίζεται μια ισπανική εταιρεία, η οποία διοχετεύει το ρεύμα προς τη Στυλίδα, και σε αντάλλαγμα η κοινότητα παίρνει κάποιο σταθερό ποσοστό ως ενοίκιο, με το οποίο ως τώρα καταφέρνει να διατηρεί το χωριό σε μια αρκετά ικανοποιητική κατάσταση.

Τι πληθυσμό έχει συνολικά το χωριό;

Είναι ένα ερώτημα στο οποίο κανείς δεν ξέρει να απαντήσει. Σίγουρα είναι εγγεγραμμένοι πολύ περισσότεροι απ? αυτούς που μένουν εδώ. Αυτό ήταν παλιά τακτική των κοινοτήτων. Εγώ πιστεύω ότι δεν είναι πάνω από τριακόσιοι το χειμώνα και το καλοκαίρι ίσως να γίνονται τετρακόσιοι, μεγάλης ηλικίας οι περισσότεροι.

Είσαι μόνος σου εδώ από πλευράς φροντίδας υγείας; Υπάρχει ιατρείο;

Υπάρχει αγροτικό ιατρείο, άγονο αγροτικό όπως λέγεται. Μέχρι πριν από 5-6 μήνες ο γιατρός έμενε σε καθημερινή βάση εδώ, έως ότου ήρθαν τα πάνω κάτω στη χώρα μας. Η κεντρική αρχή αναγκάζεται, επειδή υπάρχουν ανάγκες στα κέντρα υγείας και τα νοσοκομεία, να καλεί αγροτικούς γιατρούς έστω και από άγονα αγροτικά —σαν το δικό μας— για να κάνουν εφημερίες, με αποτέλεσμα βέβαια ανά πάσα ώρα και στιγμή να μπορεί να βρεθεί κάποιος σε δύσκολη κατάσταση και να περάσει τουλάχιστον μία ώρα ώσπου να δεχθεί ιατρική βοήθεια. Έτσι πλέον έχουμε δύο έως τρεις φορές τη βδομάδα γιατρό. Και πάλι καλά, γιατί λίγο πιο κάτω, στον κάμπο, χωριά πολύ μεγαλύτερα έχουν μια φορά τη βδομάδα γιατρό. Προσωπικά καθημερινά διαπιστώνω την εμπιστοσύνη του κόσμου. Όταν λείπει ο γιατρός, έρχονται σε μένα να με συμβουλευτούν, να τους προσφέρω τις πρώτες βοήθειες, σε ένα τραυματισμό για παράδειγμα, να επικοινωνήσω για λογαριασμό τους με άλλους γιατρούς, με το νοσοκομείο της Λαμίας, με το κέντρο υγείας του Αλμυρού. Το φαρμακείο, ένα απλό κατάστημα της πόλης στα μάτια των πολλών, μετατρέπεται σε είδος πρώτης ανάγκης για τους κατοίκους απομακρυσμένων περιοχών.

Έχεις τακτική προμήθεια φαρμάκων;

Επειδή η περιοχή είναι απομακρυσμένη, καμία φαρμακαποθήκη δεν δέχτηκε για οικονομικούς λόγους να μου φέρνει τα φάρμακα ως εδώ, οπότε μου τα παραδίδουν κάθε απόγευμα στον Αλμυρό. Αν και διανυκτερεύω στον Αλμυρό, έχω και στο φαρμακείο ένα δωμάτιο, διότι εδώ κατά την περίοδο του χειμώνα μπορεί μέσα σε δύο ώρες να αποκλειστούμε από το χιόνι. Τις καθημερινές, μιας και πηγαινοέρχομαι στον Αλμυρό, προσπαθώ να εξυπηρετώ μικρές ανάγκες των κατοίκων φέρνοντας τον τύπο, κάποιο δημόσιο έγγραφο, ακόμη και μεταφέροντας συχνά κι από κάποιον, αφού λεωφορείο για τον Αλμυρό υπάρχει μια φορά την εβδομάδα.

«Βγαίνει» όμως το φαρμακείο μόνο με τον κόσμο εδώ;

Με τα περιθώρια κέρδους που είχαμε, μπορώ να πω ότι εξασφάλιζα έναν καλό μισθό. Τώρα μ? αυτά που έρχονται πραγματικά ανησυχώ. Γιατί τα πάγια έξοδα γι? αυτό το μικρό φαρμακείο είναι 1.000 ευρώ το μήνα. Για να βγάλω καθαρά 1.000 ευρώ το μήνα πρέπει να πουλήσω φάρμακα αξίας 5.000 ευρώ, σ? έναν πληθυσμό που συνέχεια συρρικνώνεται, σ? ένα κοινό που χάνει συνέχεια αγοραστική δύναμη και ζώντας σε μια πολιτεία που στο χώρο της υγείας κοιτάει να εξοικονομήσει πρώτα από τα φάρμακα… Όπου κι αν πάει κανείς, μπορεί να μη βρει ταχυδρομείο, να μη βρει πυροσβεστική, να μη βρει αστυνομία, να μη βρει γιατρό, παπά, αλλά σίγουρα θα βρει φαρμακοποιό, με 12.000 φαρμακεία πλέον στην ελληνική επικράτεια ομοιογενώς κατανεμημένα. Εντούτοις όμως η πολιτεία έρχεται να τιμωρήσει, θα λέγαμε, εμάς πρώτους, για τα σφάλματα ενός συστήματος που άλλοι διηύθυναν.

Τι πιστεύεις ότι επιφυλάσσει η συνέχεια;

Επειδή θεωρώ ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο σ? αυτή τη ζωή, και όλα γίνονται βάσει σχεδίου, πιστεύω ότι θα μας οδηγήσουν εκεί που αυτοί θέλουν, στην εξαθλίωση των πολλών συνοικιακών φαρμακείων στις πόλεις, με τα μεγάλα κόστη συντήρησης. Και όταν ο άλλος εξαθλιωθεί, θα τον πλησιάσει ο μεγαλέμπορος φαρμάκων και θα του πει «θες να δουλέψεις για μένα για 1.200 ευρώ;». Όταν θα δεχτούν τέσσερεις-πέντε που είναι υπό κατάρρευση, θα τους αναγκάσει σε συνένωση, και θα δίνει ενδεχομένως π.χ. τα καλλυντικά μισοτιμής στην αρχή, για διαφήμιση, θα κάνει άτυπες εκπτώσεις. Οπότε η γιαγιά, που έπαιρνε πριν 500 ευρώ και τώρα παίρνει 380, κι εκεί θα κερδίζει 10 ευρώ το μήνα –γιατί πλέον ο κόσμος υπολογίζει και το ένα ευρώ– όσο καλός και αν είναι ο Θοδωρής τόσα χρόνια, όσο κι αν τη στήριξε, θα αποτελέσει παρελθόν γι? αυτήν.
Θέλουν δηλαδή να γίνουμε υπάλληλοι στις επιχειρήσεις μας. Γι? αυτό λέω ότι θα πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση και αυτό που θέλουν να κάνουν αυτοί να το κάνουμε εμείς πρώτοι, για να ορίσουμε και τους κανόνες. Αυτός πιστεύω πως θα πρέπει να είναι ο στόχος μας, για να ανταπεξέλθουμε σ? ένα μέλλον σίγουρα δυσκολότερο για όλους.