2012: Το έτος του ορθολογικού πεσιμισμού

Ο τιμημένος με νόμπελ οικονομικών επιστημών Τζόζεφ Στίγκλιτς, σε ένα πρόσφατο σχόλιό του*, απέδωσε στο 2012 τον τίτλο «έτος του ορθολογικού πεσιμισμού», μια που οι κυβερνητικές επιλογές των περισσότερων χωρών —χειραγωγημένες από ένα κραταιό αλλά αλησμόνητα ένοχο, παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα— παρασύρουν με βεβαιότητα την πραγματική οικονομία σε μια περιδίνηση ύφεσης.

Ο ορθολογισμός δεν περιορίζεται στο να περιγράφει και να προειδοποιεί για το σκοτεινό ορίζοντα. Μας επιτρέπει τη σύνθεση, μιας λογικής εικόνας της πραγματικότητας που συμπυκνώνεται σε γνώση. Η γνώση είναι το θεμέλιο της επεξεργασίας που θα οδηγήσει στην πρόταση για τη θεραπεία των φαινομενικών αδιεξόδων που συνθέτουν την κρίση. Και η πρόταση —σύμφωνα με τον καθηγητή— υπάρχει, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει τόσο η βούληση όσο και η μορφοποίηση ή αναδιάρθρωση παλαιών συλλογικοτήτων σε καινούργιες, που μέσω συνεργειών μπορούν να ωθήσουν μπροστά ένα παραπαίον σύστημα.

Η πρόταση αυτή αποτελεί ζητούμενο και για εμάς. Προαπαιτούμενα είναι τόσο η αυτοαξιολόγηση όσο και η συλλογική αυτογνωσία. Να συνειδητοποιήσουμε πού βρισκόμαστε σήμερα, ώστε να εντοπίσουμε τις περιοχές βελτιωτικών αλλαγών, καθώς, αν και η προσαρμογή είναι αναγκαία για την επιβίωση, η ενεργητική αλλαγή είναι αυτή που μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα θετική πραγματικότητα.

Δεν αρκεί όμως μονάχα να αναγνωρίσουμε τις ικανότητες και τις αδυναμίες μας ως επιστήμονες και ως επαγγελματίες. Καθώς οι δυνάμεις του καθενός ξεχωριστά δεν είναι επαρκείς στο να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις, θα απαιτηθούν συνέργειες που θα τελεσφορούν σε δράση πολλαπλάσια από εκείνη του απλού αθροίσματος των επιμέρους μελών. Η συνειδητοποίηση ότι σε συλλογικό επίπεδο (επιστημονικό, συνδικαλιστικό, συνεταιριστικό, επιχειρηματικό κλπ.) δεν είμαστε ένα άθροισμα μελών, αλλά μια ολότητα από αλληλεπιδρώντα και αλληλοεξαρτώμενα μέρη, μας καθιστά όλους συνυπεύθυνους στην ενεργητική διαμόρφωση και εφαρμογή της λύσης —ιδίως όταν η λύση δεν είναι ετοιμοπαράδοτη και θα πρέπει ταυτόχρονα να απαντά τόσο σε επιστημονικό όσο και σε διαχειριστικό/οικονομικό επίπεδο.

Η προβαλλόμενη αμφισβήτηση του επιστημονικού ρόλου και της οικονομικής αποτελεσματικότητάς μας αποτελεί ουσιαστική απειλή, η οποία είναι δυνατόν να μας περιθωριοποιήσει στην κοινωνική συνείδηση, νομιμοποιώντας τον υποβιβασμό μας σε κοινές επιχειρήσεις χωρίς προστιθέμενη αξία στην αλυσίδα της πρωτοβάθμιας υγείας. Σε μια τέτοια περίπτωση, η μετάπτωση της διάθεσης των φαρμάκων σε άλλες αλυσίδες διανομής με κοινούς όρους λιανεμπορίου θα ήταν το επόμενο αναμενόμενο βήμα. Η συστηματική ενεργητική παρέμβασή μας στη συμβουλή και παρακολούθηση της φαρμακοθεραπείας των ασθενών (φαρμακευτική φροντίδα), τα εργαστηριακά παρασκευάσματα (compounding), σε συνδυασμό με νέες υπηρεσίες, επιπλέον ύλη αλλά και νέες συλλογικότητες (π.χ. συνεταιριστικές αλυσίδες φαρμακείων) που θα αποφέρουν διαχειριστικές και οικονομικές ωφέλειες κλίμακας, συνθέτουν τη δική μας προοπτική ελπίδας και εξόδου προς τα μπροστά, μακριά από την κρίση.

*The Year of Rational Pessimism, Joseph E. Stiglitz, http://www.project-syndicate.org