Συνήθη οφθαλμολογικά προβλήματα των παιδιών (2ο μέρος)

Της

Αφροδίτης Κοΐδου- Τσιλιγιάννη, Οφθαλμιάτρου,

Επιμελήτριας Α΄ Νοσοκομείου Παίδων «Π. και Α. Κυριακού»

Γ. Παθήσεις του επιπεφυκότα

Ο επιπεφυκότας είναι μία λεπτή μεμβράνη που καλύπτει τον βολβό εξωτερικά και τα βλέφαρα από την εσωτερική τους επιφάνεια. Οι πιο συνηθισμένη πάθηση είναι η φλεγμονή του, δηλαδή η επιπεφυκίτιδα. Στα νεογνά ονομάζεται νεογνική οφθαλμία και οφείλεται στην μόλυνση κατά τον τοκετό από τον κόλπο της μητέρας. Στα μεγαλύτερα παιδιά ο επιπεφυκότας μπορεί να μολυνθεί είτε από διάφορα μικρόβια, είτε από ιούς. Το παιδί μπορεί να μην παρουσιάζει τίποτε άλλο ή η επιπεφυκίτιδα να συνοδεύει μία γενικότερη λοίμωξη του οργανισμού, είτε από μικρόβια ή από ιούς. Σε όλες τις περιπτώσεις τα μάτια του παιδιού είναι κόκκινα, δακρυσμένα, με άφθονες εκκρίσεις άλλοτε διαφανείς και άλλοτε πυώδεις, κίτρινες ή πράσινες, που μαζεύονται ανάμεσα στα βλέφαρα και τα κολλούν ιδίως την ώρα του ύπνου. Μερικές μορφές είναι υπεροξείες, παρουσιάζονται μέσα σε λίγες ώρες και άλλες είναι αιμορραγικές καθώς από την φλεγμονή προκαλείται ρήξη των αγγείων του επιπεφυκότα και δημιουργία επιφανειακών αιματωμάτων.

Είναι πιο συχνές τους κρύους μήνες του χρόνου και παρατηρούνται συχνά σε παιδιά της νηπιακής ηλικίας που πηγαίνουν σε παιδικούς σταθμούς γιατί είναι μεταδοτικές. Οι επιπεφυκίτιδες δεν είναι πάθηση μόνο των παιδιών και ιδίως σε ιογενείς περιπτώσεις έχουμε ολόκληρες οικογένειες που προσβάλλονται όταν αρρωστήσει το ένα μέλος. Η μετάδοση γίνεται εύκολα με τα χέρια, τα σταγονίδια του αέρα μετά από βήχα ή φτάρνισμα, τις πετσέτες που χρησιμοποιούν όλοι, και τα παιγνίδια. Οι επιπεφυκίτιδες δεν αφήνουν ανοσία και ένα παιδί μπορεί να ξαναμολυνθεί όταν έλθει σε νέα επαφή με το μικρόβιο ή τον ιό. Παρ' όλη την ενοχλητική εμφάνιση, δεν είναι σοβαρές παθήσεις και θεραπεύονται γρήγορα με αντιβιοτικά κολλύρια. Σε όλες τις περιπτώσεις απαιτείται σχολαστική καθαριότητα και κυρίως καλό πλύσιμο των χεριών πριν και μετά την περιποίηση των ματιών που έχουν εκκρίσεις, χρησιμοποίηση ατομικής πετσέτας και εάν είναι δυνατόν η φύλαξη των παιδιών στο σπίτι για λίγες ημέρες, έτσι ώστε να μην ανακυκλώνεται η μόλυνση μέσα από το σχολείο ή τον παιδικό σταθμό.

Υπάρχουν όμως και επιπεφυκίτιδες που δεν οφείλονται σε λοίμωξη αλλά σε αλλεργική αντίδραση του επιπεφυκότα σε διάφορα αλλεργιογόνα, όπως είναι τα μόρια της σκόνης και των ξερών φυτών που αιωρούνται στον αέρα, οι γύρεις και τα κοκκία από έντομα που συνήθως την άνοιξη και το φθινόπωρο έρχονται σε επαφή με τα μάτια. Αυτές είναι οι λεγόμενες αλλεργικές επιπεφυκίτιδες και τα συμπτώματά τους είναι έντονη φαγούρα, δακρύρροια και κόκκινα μάτια. ’λλες φορές όμως η αντίδραση δεν φαίνεται τόσο εύκολα, μια που γίνεται στον επιπεφυκότα που είναι κάτω από τα βλέφαρα δημιουργώντας μικρά σπυράκια που με το ανοιγόκλεισμα των βλεφάρων ερεθίζουν τον κερατοειδή και έτσι το παιδί κάνει κινήσεις που ομοιάζουν με τικ. Στις διάφορες αυτές μορφές αλλεργικών εκδηλώσεων από τα μάτια στα παιδιά συνήθως δεν είναι δυνατόν να βρούμε το αίτιο που τις προκαλεί ακόμη και με ειδικά τεστ.

Ο οφθαλμίατρος θα διαγνώσει αυτές τις παθήσεις και θα δώσει την κατάλληλη αγωγή για την ανακούφιση του μικρού ασθενή και στις περιπτώσεις που αυτό παρατηρείται συχνά εποχιακά θα δοθεί και προληπτική θεραπεία, έτσι που όταν έρθει ο καιρός των κρίσεων αυτές να έχουν μικρότερη διάρκεια και ένταση. Μεγαλώνοντας τα παιδιά, συνήθως οι αντιδράσεις αυτές υποχωρούν.

Δ. Παθήσεις του Κερατοειδή

Οι συγγενείς ανωμαλίες του κερατοειδή είναι σπάνιες και συνήθως εμφανίζονται σαν θολώσεις της διαφανούς αυτής μεμβράνης που καλύπτει την ίριδα και την κόρη και αποτελεί το πιο ευαίσθητο τμήμα του οφθαλμού.

Η φλεγμονή του κερατοειδή, δηλαδή η κερατίτιδα, δεν είναι πολύ συχνή στα παιδιά και οφείλεται συνήθως σε ιούς, με κυριότερα συμπτώματα την ερυθρότητα, τη δακρύρροια και την έντονη φωτοφοβία. Η πιο σοβαρή ιογενής κερατίτιδα είναι η ερπητική και δυστυχώς ακόμη και μετά την θεραπεία της μπορεί να υποτροπιάσει. Η δημιουργία έλκους στον κερατοειδή από μικρόβια είναι μία πολύ σοβαρή κατάσταση και συνήθως οφείλεται σε μικροτραυματισμούς του κερατοειδή που δεν γίνονται έγκαιρα αντιληπτοί και επιμολύνονται. Ο πόνος είναι το κυριότερο σύμπτωμα. Πόνος υπάρχει όπως είπαμε παραπάνω στις περισσότερες παθήσεις του κερατοειδή στα παιδιά, γι' αυτό και όταν το αντιληφθούμε θα πρέπει οπωσδήποτε να ζητήσουμε την βοήθεια του οφθαλμιάτρου.

Στην νηπιακή και παιδική ηλικία δυστυχώς τα ατυχήματα στα μάτια και κυρίως στον κερατοειδή δεν είναι σπάνια. Τα μικρά παιδιά που δεν έχουν την αίσθηση του κινδύνου και μερικές φορές θέλουν να μιμηθούν τους μεγάλους μπορεί εύκολα να τραυματισθούν με αιχμηρά αντικείμενα που έχουν στα χέρια τους ή να τραυματίσουν τα αδερφάκια τους ή άλλα παιδιά. Ο πόνος είναι και εδώ το κυριότερο σημάδι που θα προσέξουν οι γονείς. Το παιδί έχει ακατάσχετη δακρύρροια, φωτοφοβία και κρατάει το μάτι του κλειστό. Στα επιφανειακά τραύματα, δηλαδή στις εκδορές που μπορεί να γίνουν και από ένα σκουπιδάκι που θα μπει με τον αέρα, από το δάκτυλο ενός συμμαθητή ή από ένα παιγνίδι, η επούλωση και θεραπεία γίνεται σε μία ή σε λίγες ημέρες που το μάτι θα παραμείνει κλειστό, με ειδική επίδεση. Όταν όμως ο τραυματισμός είναι βίαιος, με αιχμηρό αντικείμενο τότε μπορεί να προκληθεί μεγάλη και εκτεταμένη βλάβη και ρήξη όχι μόνο του κερατοειδή αλλά και του φακού του οφθαλμού ή και του οπισθίου τμήματος και η όραση ή ακόμη και η υπόσταση του βολβού να κινδυνεύουν ή να βλαφτούν ανεπανόρθωτα. Η χειρουργική αποκατάσταση του τραύματος, η αντιμετώπιση επικίνδυνων λοιμώξεων και η όσο το δυνατόν διατήρηση του αγαθού της όρασης στο τραυματισμένο μάτι είναι έργο των ειδικών οφθαλμιάτρων, αλλά η πρόληψη των τραυματισμών του οφθαλμού είναι έργο κυρίως των γονέων και όσων αναλαμβάνουν την επίβλεψη των παιδιών.

Βασικός κανόνας πρόληψης είναι η υποψία του επικείμενου ατυχήματος πριν συμβεί. Έτσι όταν αντιληφθούμε ότι τα παιδιά παίζουν τους ξιφομάχους με κλαδιά ή κυνηγούν τον «εχθρό» με όπλα τα σύρματα και τις σιδερόβεργες που βρίσκονται στο διπλανό οικόπεδο ή ακόμη χειρότερα στην δική μας αυλή, όταν πετούν πέτρες ή άμμο στην παραλία ή στην παιδική χαρά τότε θα πρέπει με ηρεμία και αποφασιστικότητα να τα απομακρύνουμε. Στο σπίτι δεν θα πρέπει να αφήνονται εκτεθειμένα ψαλίδια, μαχαίρια, βελόνες κλπ.

Δυστυχώς υπάρχουν και τα «εορταστικά» ατυχήματα που γίνονται στις γιορτές και στα ξεφαντώματα. Έτσι την άνοιξη έχουμε τραυματισμούς με τις σημαιούλες την 25η Μαρτίου και με τα βεγγαλικά και τις λαμπάδες το Πάσχα, τις Απόκριες έχουμε ατυχήματα με τα σπαθιά και τα πιστόλια των μικρών ηρώων και την Καθαρή Δευτέρα με τους χαρταετούς. Η πρόληψη δεν σημαίνει βέβαια πως θα βάλουμε το παιδί στην απομόνωση, αλλά με την επίβλεψή μας τα ατυχήματα προλαμβάνονται τις περισσότερες φορές.

Πηγή: Ελληνική Εταιρεία Κοινωνικής Παιδιατρικής και Προαγωγής της Υγείας

Διαβάστε ακόμη:

Συνήθη οφθαλμολογικά προβλήματα των παιδιών (1^ο μέρος): Παθήσεις των βλεφάρων και του δακρυϊκού συστήματος