• Όλοι οι Έλληνες πολίτες εν δυνάμει δότες οργάνων

Κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας για τη δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων μέσω «εικαζόμενης συναίνεσης», το οποίο τροποποιεί ριζικά το ισχύον νομικό πλαίσιο που αφορά στις μεταμοσχεύσεις. Το νομοσχέδιο, μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι όλοι οι Έλληνες πολίτες θα είναι εν δυνάμει δωρητές οργάνων, εκτός και αν οι ίδιοι είχαν εκφράσει εγγράφως την αντίθεσή τους. Την αφαίρεση των οργάνων θα αναλαμβάνουν ειδικοί «Οργανισμοί Αφαίρεσης Οργάνων», σε κρατικά νοσοκομεία αλλά και σε ιδιωτικές κλινικές, μετά από ιατρική διάγνωση «εγκεφαλικού θανάτου». Στο συγκεκριμένο σχέδιο νόμου (εισηγητής του οποίου είναι ο φαρμακοποιός, βουλευτής νομού Ηρακλείου, Φραγκίσκος Παρασύρης) έχουν ήδη εκφράσει την έντονη αντίθεσή τους ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων, ομάδες πολιτών και ιατρικές ενώσεις της χώρας.

Σε μια εποχή μαζικών αποκρατικοποιήσεων, αποτελεί ειρωνία το γεγονός πως το ελληνικό κράτος διεκδικεί ό,τι έχει μείνει από το ξεπούλημα, τα σώματά μας δηλαδή, ως «περιουσία» που του ανήκει. Η μετά θάνατον δωρεά οργάνων είναι μια αξιέπαινη πράξη ανθρωπισμού που, σε μια δημοκρατική κοινωνία, υποβάλλεται από την ελεύθερη βούληση των πολιτών για προσφορά και την κοινωνική ευαισθησία και ωριμότητα που έχουν αναπτύξει. Η διά νόμου όμως επιβολή της «ανθρωπιάς», πέραν του ότι αποκαλύπτει την αδυναμία της Πολιτείας να μορφώσει, να ευαισθητοποιήσει και να εμπνεύσει τους πολίτες της, αποτελεί ύβρη στην έννοια της «προσφοράς» καθώς αγνοεί τα «θέλω», τα «πιστεύω» και την προσωπική αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου. Γνωρίζοντας επιπλέον το έλλειμμα αξιοπιστίας των θεσμών και την αφερεγγυότητα των μηχανισμών ελέγχου των νόμων (όπως τουλάχιστον καταγράφονται καθημερινά στη χώρα μας) και λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη το γενικότερο πλαίσιο εμπορευματοποίησης του χώρου της Υγείας, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο πέρα από προσβλητικό είναι και επικίνδυνο. Ποιος να το έλεγε ότι οι στίχοι «Είμαι εξάρτημα εγώ της μηχανής σας και ο γιος μου το ανταλλακτικό» θα αποκτούσαν κάποτε κυριολεκτική σημασία…

• Φάρμακα κατά της παχυσαρκίας σε έμβρυα!

Σε εκατό παχύσαρκες μέλλουσες μητέρες στη Μεγάλη Βρετανία θα χορηγηθεί η αντιδιαβητική ουσία μετφορμίνη, στο πλαίσιο τριετούς μελέτης που διεξάγεται από τρία βρετανικά πανεπιστήμια και έχει ως στόχο τη μείωση των ποσοστών της παιδικής παχυσαρκίας και των σχετικών επιπλοκών της γέννας. Η συστηματική λήψη μετφορμίνης από τις έγκυες γυναίκες θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των επιπέδων του σακχάρου στην κυκλοφορία του αίματος και τον περιορισμό της γλυκόζης που φτάνει τελικά στο έμβρυο, κάτι που θεωρητικά θα έχει ως αποτέλεσμα τη γέννηση λιγότερων υπέρβαρων βρεφών. Οι υποστηρικτές της μελέτης τονίζουν ότι η χορήγηση του φαρμάκου είναι ασφαλής και πως τα οφέλη υπερτερούν των πιθανών κινδύνων, ανεξάρτητες ομάδες πολιτών όμως αντιδρούν, σημειώνοντας ότι οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι στην υγεία των παιδιών από τη λήψη του φαρμάκου δεν είναι γνωστοί και ότι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της παχυσαρκίας είναι η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και η υιοθέτηση συνολικά ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής.

Γιατί όλο και πιο συχνά έχω την αίσθηση ότι τις πιο προφανείς και λογικές εξηγήσεις τις δίνουν πάντα αυτές οι σχετικά ανώνυμες, ανεξάρτητες, «ομάδες πολιτών»; Δυνητικά, ο καθένας από εμάς... Είναι σε όλους γνωστό δηλαδή το πόσο ευαίσθητη είναι η περίοδος της εγκυμοσύνης για μια γυναίκα και το κυοφορούμενο έμβρυο και πως η λήψη των φαρμάκων θα πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο και μόνο σε περιπτώσεις που κρίνεται απολύτως απαραίτητο. Είναι η παχυσαρκία της μητέρας (τον ορισμό της γυναικείας παχυσαρκίας άραγε θα τον δίνουν παθολόγοι; διαιτολόγοι; πολιτικοί; πρακτορεία μοντέλων;) «πάθηση» που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί σε καμιά περίπτωση χωρίς φάρμακα; Όχι. Οπότε προς τι οι έρευνες (με τις οποίες καταπιάστηκαν όχι ένα, ούτε δύο αλλά τρία ολόκληρα πανεπιστήμια);

• Διάγνωση της κατάθλιψης μέσω… τεστ αίματος

Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τόκιο επινόησαν ένα τεστ το οποίο κάνει διάγνωση της κατάθλιψης, βάσει των επιπέδων του φωσφορικού οξέος στο αίμα. Με μια προηγούμενη μελέτη οι Ιάπωνες επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ασθενείς με κατάθλιψη εμφανίζουν γενικά χαμηλότερη συγκέντρωση φωσφορικής αιθανολαμίνης στο αίμα τους, συνεπώς, με βάση τη συσχέτιση αυτή, η μέτρηση των επιπέδων της ουσίας ανά τακτά χρονικά διαστήματα και στο πλαίσιο ιατρικών εξετάσεων ρουτίνας θα μπορούσε να υποδείξει αν κάποιος πάσχει από κατάθλιψη ή όχι. Το συγκεκριμένο τεστ αναμένεται να λάβει έγκριση και να κυκλοφορήσει στην ιαπωνική αγορά μέσα στα επόμενα 2 χρόνια.

Πόσο αξιόπιστη μπορεί να είναι μια εξέταση που μετρά τα επίπεδα ενός τόσο κοινού μεταβολίτη (όπως το φωσφορικό οξύ) για να κάνει συγκεκριμένη διάγνωση για μία μόνο νόσο; Είναι η κατάθλιψη νόσος μονοπαραγοντική ή συμβάλλουν στην εκδήλωσή της πλήθος βιοχημικών και περιβαλλοντικών παραγόντων; Αντιμετωπίζει μήπως κρίση η αγορά των ψυχοφαρμάκων (όταν όλα τα δεδομένα δείχνουν το αντίθετο); Ή απλά ψάχνουμε και πάλι τρόπους να «ιατρικοποιήσουμε» πλήρως τη ζωή μας, γεμίζοντας με «τεστ» και θεραπείες την κάθε στιγμή της; Προσωπικά και μόνο η διαδικασία «τακτικών ελέγχων» των φωσφορικών μου, θα ήταν αρκετή για να με ρίξει στην πιο βαθιά κατάθλιψη…

• Πιο νωρίς η έναρξη της αντιρετροϊκής θεραπείας

’μεση έναρξη της αντιρετροϊκής αγωγής θα μπορούν να συστήνουν στο εξής οι γιατροί στις Η.Π.Α. σε ανθρώπους που προσβλήθηκαν από τον ιό HIV, αμέσως μετά τη διάγνωση της μόλυνσης και πολύ πριν αρχίσει να εκδηλώνεται η εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος που χαρακτηρίζει το σύνδρομο του AIDS. Ο λόγος προληπτικός, προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα μετάδοσης του ιού στους συντρόφους των οροθετικών ατόμων. Έρευνα που διενεργήθηκε για λογαριασμό του Αμερικανικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νόσων έδειξε ότι η άμεση έναρξη λήψης των αντιρετροϊκών φαρμάκων μπορεί να μειώσει έως και κατά 96% τη «μολυσματικότητα» των φορέων του HIV. Οι έως τώρα ιατρικές οδηγίες σύστηναν στους οροθετικούς έναρξη της αντιρετροϊκής αγωγής (μόνο) όταν τα επίπεδα των CD4 λεμφοκυττάρων στο αίμα (κύτταρα-στόχοι του ιού) έπεφταν κάτω από ένα κρίσιμο όριο ή όταν το ιικό φορτίο (οι ποσότητες του HIV στον οργανισμό) εμφανιζόταν υπερβολικά αυξημένο, χρονικά «ορόσημα» δηλαδή για την εμφάνιση των οποίων μπορεί να μεσολαβούν ακόμη και αρκετά χρόνια από τη στιγμή της διάγνωσης.

Παραβλέποντας το γεγονός της περαιτέρω περιθωριοποίησης των φορέων του HIV (σαν να μην έφτανε η ήδη υπάρχουσα), θεωρώντας τους ως «πηγή μόλυνσης» από την οποία θα πρέπει πάση θυσία να προστατευτούμε, μετατοπίζοντας την ευθύνη της προστασίας της δικής μας υγείας από εμάς σε κάποιους «άλλους» (γιατί, έτσι μας βολεύει) και παραβλέποντας το ηθικά αμφιλεγόμενο γεγονός ότι η συγκεκριμένη έρευνα δεν απέδειξε κανένα όφελος για την υγεία αυτού που λαμβάνει το φάρμακο (και που υφίσταται κάθε συνέπεια της πράξης αυτής), ούτε επιμήκυνση του προσδόκιμου επιβίωσής του, παρά μόνο για την προστασία του/της «οροαρνητικού/-ης» συντρόφου του (για την οποία ούτως ή άλλως, μέτρα αποτελεσματικά… υπάρχουν, χρόνια τώρα), έχουμε να κάνουμε με ένα πολύ σοβαρό ιατρικό θέμα. Αυτό διότι τα νέας γενιάς αντιρετροϊκά φάρμακα, παρά το ότι είναι περισσότερο αποτελεσματικά στην καταπολέμηση του ιού και περισσότερο ασφαλή συγκριτικά με την πρώτη θεραπεία κατά του HIV, μόνο «αθώα» δεν είναι, καθώς, όπως είναι ήδη γνωστό στην ιατρική κοινότητα, η μακρόχρονη συστηματική (καθημερινή) λήψη τους ενέχει τον κίνδυνο πρόωρης «κόπωσης» του οργανισμού από τις αναπόφευκτες παρενέργειές τους και την ανάπτυξη ιικής ανθεκτικότητας στο χρόνο, που τα καθιστά τελικά άχρηστα. Το ερώτημα λοιπόν που θα κληθεί να απαντήσει ο κάθε γιατρός κατά την ευαίσθητη και δύσκολη, για το φορέα του HIV, στιγμή της ανακοίνωσης ενός «θετικού» αποτελέσματος, είναι: αξίζει να διακυβευτεί ακόμη περισσότερο, με πρόωρη λήψη φαρμάκων, η εκ των πραγμάτων επιβαρυμένη υγεία ενός ανθρώπου, για χάρη της (πιθανής) προστασίας ενός ούτως ή άλλως υγιούς συνανθρώπου του;

• Η Νέα Υόρκη απαγορεύει το κάπνισμα σε πάρκα και πλατείες

Σύμφωνα με απόφαση του δημάρχου της Νέας Υόρκης, από τις 23 Μαΐου θα απαγορευτεί το κάπνισμα και σε εξωτερικούς χώρους της πόλης, όπως πάρκα, παραλίες και πλατείες, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες μερίδας πολιτών για υπερβολική ανάμειξη της κυβέρνησης στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων. «Πρόκειται για καθεστώς τυραννίας.
Οι επιπτώσεις του παθητικού καπνίσματος σε εξωτερικούς χώρους δεν υφίστανται», τονίζει μέλος ακτιβιστικής ομάδας καπνιστών. Η απόφαση αυτή θα ενισχυθεί προσεχώς και από άλλα παρόμοια μέτρα «προστασίας της δημόσιας υγείας», όπως την απαγόρευση trans λιπαρών και αλατιού στα γεύματα των εστιατορίων και την απαγόρευση διάθεσης αναψυκτικών που περιέχουν ζάχαρη.

Είναι αναμφισβήτητο, επιστημονικά, γεγονός: ο καπνός βλάπτει. Και τους καπνιστές και αυτούς που άθελά τους τον εισπνέουν. Παρόμοια όμως —επιεικώς υπερβολικά— μέτρα εκφράζουν ένα κλίμα επιβολής όλο και περισσότερων ανούσιων απαγορεύσεων στο μέσο πολίτη, με την υποκρισία και την κατάχρηση της «πολιτικής ορθότητας» να περισσεύουν…
Γιατί αν πραγματικά πιστεύει ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης ότι ο μη καπνιστής πολίτης που ζει, εργάζεται, αθλείται, κάνει τη βόλτα του στους δρόμους της πολυπληθέστερης μεγαλούπολης των Η.Π.Α., κινδυνεύει περισσότερο από τον καπνό ενός αναμμένου τσιγάρου στα 5 μέτρα παρά από τους τόνους μικροσωματιδίων, σκόνης και ρύπων της ευρύτερης βιομηχανικής περιοχής της πόλης, μάλλον βρίσκεται εκτός πραγματικότητας…

• Η ευτυχία έρχεται στα… 85!

Πολλοί νομίζουν ότι τα καλύτερα χρόνια είναι αυτά της νεότητας… Έρευνα όμως που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση της Αμερικανικής Ακαδημίας Επιστημών δείχνει ακριβώς το αντίθετο: η ικανοποίηση από τη ζωή και η αισιοδοξία τείνουν να αυξάνουν από τα 50 και μετά και κορυφώνονται στα 85! Σύμφωνα με καθηγητές του University College of London, το συμπέρασμα αυτό δικαιολογείται από τις μειωμένες ευθύνες σε σχέση με πριν (δεν υπάρχει πλέον το στρες για επαγγελματική καταξίωση και δημιουργία/υποστήριξη οικογένειας) και τη μεγαλύτερη ωριμότητα στις επιλογές, ενώ η ευτυχία αυξάνεται ακόμη περισσότερο όσο καλύτερη είναι η κατάσταση της υγείας, όσο υπάρχει ένα σταθερό εισόδημα (ή μια ικανοποιητική σύνταξη) και όσο πιο στενοί δεσμοί υπάρχουν με το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον.

Είναι προφανές ότι η συγκεκριμένη μελέτη δεν θα μπορούσε να είχε εκπονηθεί αλλού, παρά μόνο στα κολλέγια της Μ. Βρετανίας και άλλων γειτονικών της χωρών. Γιατί η πιθανότητα να έχουν γραφεί τα παραπάνω από Έλληνες, Βούλγαρους ή Τούρκους ακαδημαϊκούς με στοιχειώδη επίγνωση της πραγματικότητας των χωρών τους, είναι τόσο μεγάλη όσο η πιθανότητα να εξοφλήσουμε όλα τα χρέη μας στην «τρόικα» μέσα στους επόμενους 2-3 μήνες… Από πού να ξεκινήσεις; Μειωμένες ευθύνες και λιγότερα άγχη μετά τα 50, στην Ελλάδα του ΔΝΤ, του 15% «επίσημης» ανεργίας και της γενιάς των 30άρηδων που εξακολουθούν να στηρίζονται οικονομικά από τους δικούς τους; «Σταθερό» εισόδημα (που κάθε μήνα αυξομειώνεται αντιστρόφως ανάλογα με τις τιμές των προϊόντων/υπηρεσιών) και «ικανοποιητική» (!) σύνταξη των 400 ευρώ; «Καλή» υγεία σε ένα υγειονομικό σύστημα που καταρρέει; Αν η ευτυχία, σύμφωνα με τους ’γγλους, έρχεται στα 85, εμείς ως λαός είμαστε μάλλον καταδικασμένοι να πεθάνουμε δυστυχισμένοι!

• Aντικαρκινικά φάρμακα σε υγιείς γυναίκες

Εκατομμύρια –υγιείς– γυναίκες με προδιάθεση για καρκίνο του μαστού θα μπορούσαν να ωφεληθούν από την προληπτική λήψη αντικαρκινικών φαρμάκων, όπως η ταμοξιφαίνη, πριν η νόσος εκδηλωθεί, σύμφωνα με μελέτη διεθνούς ομάδας ερευνητών, που δημοσιεύεται στο The Lancet Oncology. Οι ερευνητές προτείνουν την εφαρμογή ενός προγράμματος μαζικής πρόληψης στον υγιή γυναικείο πληθυσμό, κατ’ αντιστοιχία με ό,τι συμβαίνει με την προληπτική συνταγογράφηση στατινών από τους γιατρούς σε ανθρώπους με αυξημένο κίνδυνο για καρδιοπάθειες. Ανησυχία πάντως προκαλεί το γεγονός ότι τα αντικαρκινικά φάρμακα αυτού του είδους, που μειώνουν τα επίπεδα των οιστρογόνων, ενέχουν τον κίνδυνο για σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως θρομβώσεις και εμφάνιση άλλων μορφών καρκίνου.

Αξίζει, στο όνομα της πρόληψης σοβαρών νόσων που ίσως κάποια στιγμή εκδηλωθούν, να παίξουμε κορώνα-γράμματα τη ζωή καθ’ όλα υγιών ανθρώπων, χορηγώντας τους φάρμακα με εξίσου σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες; Αξίζει να υποβάλλουμε υγιείς ανθρώπους στην ψυχοφθόρα διαδικασία αναμονής νόσων που «ίσως έρθουν», καθιστώντας τους «ασθενείς εκ των προτέρων»; Τα κίνητρα της επιστημονικής κοινότητας που προτείνει επιπλέον κατανάλωση φαρμάκων είναι άραγε τόσο «αγνά» ή είναι υποκινούμενα από τη –σίγουρη– κατακόρυφη αύξηση των κερδών ορισμένων φαρμακευτικών κολοσσών; Και τελικά, είναι τα φάρμακα μονόδρομος ή η πρόληψη θα μπορούσε κυρίως να επιτευχθεί με αλλαγές (π.χ. διατροφικές) στον τρόπο ζωής; Ερωτήματα που θα πρέπει οπωσδήποτε να απασχολήσουν και να ζυγιστούν με τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας πρότασης, σε εξατομικευμένο επίπεδο, πριν αυτή να εφαρμοστεί.

• Νέα στατιστικά στοιχεία για την υγεία των εφήβων

Ανησυχητικές διαστάσεις λαμβάνουν στην Ελλάδα προβλήματα που αφορούν στην υγεία των εφήβων, σύμφωνα με έρευνες της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) του Νοσοκομείου Παίδων «Παν. & Αγλ. Κυριακού»:
» 1 στους 3 εφήβους έχει αυξημένη πίεση, 2 στους 3 παχύσαρκους εφήβους εμφανίζει ινσουλινοαντίσταση και 1 στους 4 παχύσαρκους εφήβους παρουσιάζει αυξημένη τιμή LDL χοληστερόλης και ουρικού οξέος.
» Η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) έχει αντιμετωπίσει από το 2006 περισσότερους από 180 εφήβους με ψυχογενή ανορεξία.
» 2,4% των εφήβων 15-16 ετών παρουσιάζουν διαδικτυακή εξάρτηση και 19,1% οριακή χρήση, που δυνητικά στο μέλλον μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές εξάρτησης.
» Από τους εφήβους που έχουν σεξουαλικές επαφές, μόνο το 30% χρησιμοποιεί προφυλακτικό σε κάθε επαφή και σε όλη τη διάρκεια της επαφής. Επίσης, από τις σεξουαλικά δραστήριες έφηβες, 1 στις 2 είναι θετική σε κάποιον τύπο του ιού των κονδυλωμάτων HPV.

Αν εξαιρέσουμε την περίπτωση του διαδικτύου (με το οποίο ο μέσος Έλληνας φαρμακοποιός δεν έχει ακριβώς σχέση… «εξάρτησης»), στις υπόλοιπες περιπτώσεις παθολογικών καταστάσεων (παχυσαρκία, ανορεξία, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα) ο φαρμακοποιός θα μπορούσε να συνεισφέρει στην πρόληψη και αντιμετώπισή τους, ασκώντας το συμβουλευτικό του ρόλο.
Η σωστή επιστημονική επιμόρφωση και η καλλιέργεια δεξιοτήτων προσέγγισης των εφήβων στη γλώσσα και στους «κώδικες» της ηλικίας τους, είναι θέματα πολύ σημαντικά, που αναδεικνύουν μία ακόμη δυνατότητα κοινωνικής προσφοράς του φαρμακευτικού επαγγέλματος.

• Το σεξ μπορεί να σκοτώσει…

Οι απότομες «εκρήξεις» έντονης σωματικής δραστηριότητας, όπως το σεξ, μπορεί να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφράγματος ή άλλου θανατηφόρου καρδιακού επεισοδίου, ιδίως για εκείνους τους ανθρώπους που έχουν συνηθίσει να ζουν μια καθιστική ζωή και δεν ασκούνται τακτικά ή για τους μεσήλικες που δεν κάνουν σεξ συχνά ούτε ασκούνται σωματικά με άλλο τρόπο, σύμφωνα με έρευνα των αμερικανικών πανεπιστημίων TUFTS και Harvard.

Στο πλαίσιο του κλίματος τρομολαγνείας που καλλιεργείται από συγκεκριμένους αμερικανικούς (και όχι μόνο…) κύκλους και των προσπαθειών επιβολής ενός «αποστειρωμένου» τρόπου ζωής που θέλει (για διάφορους λόγους) τον απλό πολίτη να λειτουργεί ως «μικροβιολόγος», θέτοντας επί μονίμου βάσεως τη ζωή και την υγεία του κάτω από ένα μικροσκόπιο, κινείται και αυτή η είδηση. Στην οποία εμείς έχουμε να αντιπαραθέσουμε τα εξής, εξίσου έγκυρα, επιστημονικά δεδομένα: το σεξ μειώνει την αρτηριακή πίεση και διώχνει το στρες, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, καίει θερμίδες, λειτουργεί ως «παυσίπονο» (καθώς αυξάνονται οι ενδορφίνες) και προσφέρει καλύτερο και πιο ήρεμο ύπνο!

• «Εξωτικές» ασθένειες έρχονται στην Ελλάδα

Ασθένειες που έπλητταν έως τώρα τις τροπικές περιοχές της Αφρικής και της Ασίας αρχίζουν να κάνουν την είσοδό τους στην Ευρώπη, εξαιτίας των παγκόσμιων κλιματικών αλλαγών. Ασθένειες όπως η εγκεφαλίτιδα του Lyme, ο δάγκειος πυρετός και η νόσος Chikungunya, που μεταδίδονται στον άνθρωπο από είδη κουνουπιών που ζουν κανονικά σε θερμότερα κλίματα, έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους, ενώ αναμένονται και κρούσματα ελονοσίας. Τα επόμενα χρόνια θεωρείται επίσης πολύ πιθανή η έξαρση ιογενών και βακτηριακών νόσων όπως η μηνιγγίτιδα και η λεπτοσπείρωση. Αυτά ανέφερε, μεταξύ άλλων, σε ομιλία του στο τμήμα Φυσικής του Α.Π.Θ. ο ειδικός σε θέματα περιβάλλοντος και υγείας στο Κέντρο Έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ανδρέας Σκουλούδης.

Η φύση εκδικείται; Μάλλον όχι, αφού απλά κάνει τη δουλειά της, αναπληρώνοντας τα περιβαλλοντικά κενά που αφήνουν οι ανθρώπινες παρεμβάσεις... Θα κινδυνεύσουμε; Ασφαλώς, διότι πρόκειται για αρκετά σοβαρές και εύκολα μεταδιδόμενες νόσους και, επιπλέον, επειδή είμαστε όλοι κάτοικοι του ίδιου πλανήτη και δεν είμαστε εξ ορισμού στο απυρόβλητο και ανθρωπολογικά πιο ευνοημένοι όντας Ευρωπαίοι, σε σχέση με λαούς της Αφρικής ή της Ασίας. Θα «τη βγάλουμε καθαρή»; Πιθανότατα ναι, αφού η επιστήμη και η βιομηχανία της υγείας δουλεύουν σχεδόν αποκλειστικά για εμάς…