Στην Ευρώπη, ο παγκρεατικός καρκίνος είναι ο έβδομος πιο συχνός καρκίνος και το 4ο αίτιο θανάτου από καρκίνο. Ετησίως, περίπου 12 άνδρες και 8 γυναίκες στους 100.000 διαγιγνώσκονται με παγκρεατικό καρκίνο στην Ευρώπη. 338.000 νέες περιπτώσεις διαγνώσθηκαν παγκοσμίως το 2012, ενώ το 2015 υπολογίζεται πως θα διαγνωστούν 367.000 νέες περιπτώσεις.
Ο παγκρεατικός καρκίνος έχει το χαμηλότερο ποσοστό επιβίωσης από όλους τους καρκίνους, με μόλις το 2-10% όσων διαγιγνώσκονται να επιβιώνουν 5 χρόνια μετά τη διάγνωση. Οι ασθενείς που προσβάλλονται από παγκρεατικό καρκίνο χάνουν το 98% του προσδόκιμου υγιούς ζωής τους τη στιγμή της διάγνωσης, ενώ η συνολική μέση επιβίωση ενός ατόμου που έχει διαγνωστεί με μεταστατικό παγκρεατικό καρκίνο είναι 4,6 μήνες.

 Σε μεγάλο ποσοστό αυτό οφείλεται γιατί διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο, όταν ήδη έχει κάνει μεταστάσεις, καθώς η νόσος μπορεί να περάσει απαρατήρητη για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ δεν υπάρχει μέθοδος έγκαιρης ανίχνευσης σε πρώιμο στάδιο. Επίσης, παρά την αύξηση εμφάνισης του καρκίνου του παγκρέατος, οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τα συμπτώματα και τα μεγάλα ποσοστά θνησιμότητας. Πρόσφατη διεθνής έρευνα έδειξε πως το 60% του κοινού δεν γνωρίζει σχεδόν τίποτα για τον παγκρεατικό καρκίνο.

Ζώντας με την νόσο

Η κα Ζωή Γραμματόγλου, Πρόεδρος Δ.Σ. του Συλλόγου «Κ.Ε.Φ.Ι.» Αθηνών στην έναρξη της επιστημονικής ημερίδας αναφέρθηκε στους στόχους ευαισθητοποίησης που έχουν τεθεί σε Eυρωπαϊκό επίπεδο, αναλύοντας τη δράση που θα αναλάβει το Κ.Ε.Φ.Ι. στην Ελλάδα: «Η έλλειψη ενημέρωσης, η καθυστερημένη διάγνωση, η υποχρηματοδότηση της έρευνας είναι προβλήματα κοινά σε όλες τις χώρες της ΕΕ.

«Η συμμετοχή των ασθενών στην βιο-ιατρική έρευνα είναι πολύ ευρύ θέμα για το οποίο δεν έχει αρχίσει η συζήτηση στη χώρα μας, και δεν θα αρχίσει αν οι ασθενείς και οι οργανώσεις ασθενών, οι κλινικοί γιατροί και άλλοι εταίροι στην υγεία δεν φροντίσουν να τεθεί σε δημόσιο διάλογο, σε συνέδρια, ημερίδες, αν δεν απαιτήσουν την ενεργοποίηση του θεσμικού πλαισίου κλινικών μελετών, αν δεν συναντηθούν μεταξύ τους για να εξετάσουν ποια είναι τα εμπόδια για τη συμμετοχή των ασθενών και πως μπορούν να αρθούν.

Την επιστημονική προσέγγιση για τη νόσο, τη διάγνωση και τη θεραπεία κατέθεσαν κορυφαίοι επιστήμονες υγείας, εξειδικευμένοι στην αντιμετώπιση του παγκρεατικού καρκίνου και σε συναφή με τη νόσο θέματα.

Ο Δρ. Χρήστος Δερβένης, Χειρουργός, Συντονιστής Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής, Κωνσταντοπούλειο ΝΣΚ Νέας Ιωνίας «η Αγία Όλγα», μέλος του ΕΜ-ΚΑΠΕΣ αναφέρθηκε στους παράγοντες κινδύνου, τα συμπτώματα, τη χειρουργική αντιμετώπιση και τη φυσιολογία του παγκρέατος που κάνει την αντιμετώπιση του παγκρεατικού καρκίνου μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση.
Μεταξύ άλλων, ανέφερε: «Η αντιμετώπισή του από ιατρικής άποψης δεν είναι καθόλου εύκολη και μπορεί να είναι ένας καρκίνος που συνδέεται με αρνητικά και απαισιόδοξα στατιστικά, όμως δεν πρέπει να παραβλέψουμε πως έχει σημειωθεί πρόοδος. Έχουμε καταφέρει, για παράδειγμα, να πραγματοποιούμε πλέον ένα δύσκολο χειρουργείο, με μεγάλη ασφάλεια, χωρίς οι ασθενείς να χρειάζεται να μείνουν στο νοσοκομείο πολλές μέρες.
Η έγκαιρη διάγνωση και η ύπαρξη μιας έμπειρης και σοβαρής διεπιστημονικής ομάδας, που περιλαμβάνει πολλές ειδικότητες πέραν του χειρουργού και του ογκολόγου, είναι κρίσιμα για την πιο αποτελεσματική αντιμετώπισή του». Επίσης, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Πολυσυμμετοχικής Πλατφόρμας για τον Καρκίνο του Παγκρέατος τόνισε:
 «Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ένα μεγάλο και σοβαρό επιδημιολογικό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Αν δεν αναλάβουμε συλλογική δράση, θα γίνει η 2η αιτία θανάτου από καρκίνο στην Ευρώπη και αυτό προσπαθούμε να κάνουμε τόσο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και στην Ελλάδα, με τα λιγοστά μέσα που διαθέτουμε».

Ο Δρ. Επαμεινώνδας Σαμαντάς, Ογκολόγος, Συντονιστής Διευθυντής Γ? Ογκολογικής Κλινικής, Γενικό Ογκολογικό ΝΣΚ Κηφισιάς «Οι ?γιοι Ανάργυροι» και μέλος του ΕΜ-ΚΑΠΕΣ, παρουσίασε τα νεότερα δεδομένα στη φαρμακευτική θεραπεία, αναφέροντας ότι: «Οι θεραπευτικές επιλογές που διαθέτουμε σήμερα περιλαμβάνουν χειρουργική εξαίρεση του όγκου, χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Δυστυχώς όμως, μόνο το 20% των ασθενών μπορεί να υποβληθεί σε χειρουργική εξαίρεση του όγκου, ενώ πάνω από το 50% παρουσιάζεται με μεταστάσεις στην αρχική διάγνωση. Η επιβίωση της μεταστατικής νόσου είναι 6-9 μήνες, ενώ από το σύνολο των ασθενών που χειρουργούνται μόνο το 20% ζει πάνω από 5 χρόνια.

Από τη δεκαετία του 1990, έχουν κατατεθεί 30 μελέτες οι οποίες έχουν αποτύχει να εξασφαλίσουν έγκριση στην ΕΕ και τις ΗΠΑ για προχωρημένο καρκίνο του παγκρέατος. Αυτή τη στιγμή, βρίσκονται υπό ανάπτυξη πάνω από 50 θεραπείες, αλλά λιγότερες από 10 διεξάγονται σε κλινικές μελέτες τελικής φάσης. Οι ενδεδειγμένες θεραπείες για μεταστατικό ή προχωρημένο καρκίνο παγκρέατος περιλαμβάνουν μονοθεραπεία με γεμσιταβίνη, γεμσιταβίνη και erlotinib, FOLFIRINOX.

Η πιο πρόσφατη εξέλιξη στη θεραπεία, αφορά στο συνδυασμό nab-πακλιταξέλης με γεμσιταβίνη, που κυκλοφόρησε το 2013 και έδωσε ενθαρρυντικά αποτελέσματα στον προχωρημένο καρκίνο παγκρέατος. Το nab-paclitaxel αποτελεί προϊόν μιας νέας γενιάς αντινεοπλασματικών φαρμάκων και σχεδιάστηκε να μεταφέρει κυτταροτοξικούς παράγοντες στον όγκο αξιοποιώντας τις φυσικές ιδιότητες της αλβουμίνης, μιας πρωτεΐνη που υπάρχει ήδη στον οργανισμό.
Υπάρχει άμεση ανάγκη για επικέντρωση της έρευνας σε νεότερους στοχευμένους παράγοντες που θα αποτελούν εξατομικευμένη θεραπεία για συγκεκριμένες ομάδες ασθενών. Η δυσκολία στη θεραπευτική αντιμετώπιση οφείλεται στην όψιμη εμφάνιση συμπτωμάτων ενώ υπάρχει ήδη μεταστατική νόσος, στη θέση του οργάνου και στις ιδιαιτερότητες του καρκινικού κυττάρου και του στρώματος που το περιβάλλει».

Η Δρ. Αθηνά Βαδαλούκα, Αν. Καθηγήτρια Αναισθησιολογίας – Θεραπείας Πόνου & Παρηγορικής Αγωγής ΕΚΠΑ, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Θεραπείας Πόνου & Παρηγορικής Αγωγής, Πρόεδρος Γνωμοδοτικού Συμβουλίου WIP και Αντιπρόεδρος EULAP, αναφέρθηκε στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του πόνου και τη σημασία της παρηγορικής φροντίδας για τους ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος: «Ο πόνος είναι νόσος. Η θεραπεία πόνου είναι πρωταρχικής σημασίας για κάθε ασθενή που αντιμετωπίζει χρόνιο πόνο ή μια δύσκολη νόσο, όπως ο καρκίνος του παγκρέατος στον οποίο ο πόνος είναι πρωταρχικό σύμπτωμα. Ένας τέτοιος μικτός πόνος, με νευροπαθητικά στοιχεία, πρέπει να θεραπεύεται σε ειδικά Κέντρα Πόνου, γιατί είναι πολυπαραγοντικός και επομένως χρειάζεται πολυπαραγοντική αντιμετώπιση. Εκτός από τη φαρμακευτική αγωγή για τον πόνο, χρειάζονται οπωσδήποτε και άλλες προσεγγίσεις όπως φυσιοθεραπεία, παρεμβατικές τεχνικές, εναλλακτικές θεραπείες, ψυχολογική υποστήριξη, που προϋποθέτουν συνεργασία πολλών ειδικοτήτων.

Τα Κέντρα Πόνου στηρίζουν τον ασθενή με παγκρεατικό καρκίνο σε πολλά επίπεδα εκτός από τον πόνο, για τη ναυτία, τα εντερικά προβλήματα, την αϋπνία, ακόμη και ψυχολογικά. Δυστυχώς, τα Κέντρα Πόνου στην Ελλάδα λειτουργούν εθελοντικά, αν και έχουν ψηφιστεί σχετικοί νόμοι, ενώ ο κόσμος δεν γνωρίζει την ύπαρξή τους. Σε έρευνα που πραγματοποιήσαμε, το 86% του κοινού δεν γνωρίζει πως υπάρχουν Ιατρεία Πόνου. Αυτό πρέπει να αλλάξει».

Ο Δρ. Στυλιανός Κατσαραγάκης, Λέκτορας Νοσηλευτικής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, τόνισε τη σημασία της νοσηλευτικής φροντίδας των ασθενών με παγκρεατικό καρκίνο και τον καίριο ρόλο του νοσηλευτή στην υποστήριξη των ασθενών σε ένα διπλό επίπεδο, της τεχνοκεντρικής αλλά και της ασθενοκεντρικής φροντίδας.