Η ασθένεια με τα χίλια πρόσωπα και η αντιμετώπισή της

Ολοένα περισσότερα φάρμακα εγκρίνονται για την αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας - της νευρολογικής ασθένειας που κάποτε (αλλά όχι πια) καθήλωνε σχεδόν τους μισούς ασθενείς σε αναπηρική καρέκλα.

Ήδη το θεραπευτικό οπλοστάσιο για την πιο συχνή μορφή της, την υποτροπιάζουσα, αριθμεί 8 εξειδικευμένα φάρμακα, με τα 3 από αυτά να έχουν εγκριθεί το τελευταίο έτος. Αν και ο τρόπος δράσης τους είναι διαφορετικός, κοινός στόχος όλων είναι να τεθεί υπό έλεγχο η νόσος και να περιοριστούν οι εξάρσεις, οι οποίες αποτελούν ένδειξη πως οι νευρολογικές βλάβες έχουν αυξηθεί.

Το στόχο αυτό ως φαίνεται τον επιτυγχάνουν. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες, ενώ πριν από 30 χρόνια το 70% των ασθενών αναγκαζόταν να εγκαταλείψει την εργασία του μέσα σε μία δεκαετία εξαιτίας των κινητικών προβλημάτων που του προκαλούσε η νόσος, σήμερα το αντίστοιχο ποσοστό είναι κάτω από 30%. Και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, εάν αναλογιστεί κανείς ότι η συγκεκριμένη ασθένεια «προτιμά» τους νέους, καθώς εκδηλώνεται στις ηλικίες 25-35 ετών.

Όπως εξηγεί ο κ. Δήμος-Δημήτριος Μητσικώστας, διευθυντής της Νευρολογικής Κλινικής και υπεύθυνος του Ιατρείου Πολλαπλής Σκλήρυνσης (σ.σ. είναι η σύγχρονη ονομασία της σκλήρυνσης κατά πλάκας) του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών, η ουσιαστική καμπή στην αντιμετώπιση της νόσου έγινε τη δεκαετία του '90, όταν εγκρίθηκαν τα πρώτα αποτελεσματικά φάρμακα (οι ιντερφερόνες και το glatiramer acetate).

Την πρώτη δεκαετία του 2000 προστέθηκαν δύο ακόμα θεραπείες (το μονοκλωνικό αντίσωμα ναταλιζουμάμπη και το πρώτο χάπι, η φινγκολιμόδη), το 2013 οι ουσίες τεριφλουνομίδη και αλεμτουζουμάμπη, ενώ το τελευταίο εξάμηνο εγκρίθηκε ένα ακόμα φάρμακο που λαμβάνεται σε μορφή δισκίων, ο φουμαρικός μεθυλεστέρας. Υπό έγκριση, εξάλλου, βρίσκεται ένα ακόμα φάρμακο, η πεγκιλυωμένη μορφή της ιντερφερόνης β-1α. «Όλες αυτές οι θεραπείες στοχεύουν στη μείωση των υποτροπών, στη μείωση των βλαβών στη μαγνητική τομογραφία και στον περιορισμό της αναπηρίας», λέει ο κ. Μητσικώστας. «Στόχος μας είναι να μετατρέψουμε την πολλαπλή σκλήρυνση σε χρόνιο νόσημα που δεν θα επηρεάζει την ποιότητα της ζωής. Είμαστε σε καλό δρόμο προς αυτό, αρκεί να συμμορφώνονται οι ασθενείς στη θεραπεία τους».

Κρίσιμος ο ρόλος των ασθενών

Η συμμόρφωση έχει καθοριστική σημασία για την έκβαση της πολλαπλής σκλήρυνσης. Χωρίς την ενδεδειγμένη θεραπεία, περισσότεροι από 9 στους 10 ασθενείς θα παρουσιάσουν κινητικά προβλήματα που θα επηρεάσουν την καθημερινότητά τους. Με την σωστή θεραπεία, όμως, ελάχιστοι θα εκδηλώσουν αναπηρίες.

Τρεις είναι οι καθοριστικοί παράγοντες στη συμμόρφωση: ο τρόπος και η συχνότητα λήψης των φαρμάκων, οι ανεπιθύμητες ενέργειές τους και, φυσικά, η προσωπικότητα του ασθενούς.

Μελέτες έχουν δείξει πως η συμμόρφωση είναι πολύ καλύτερη με τα φάρμακα που λαμβάνονται σε μορφή δισκίων: σχεδόν οι 9 στους 10 ασθενείς δεν χάνουν καμία δόση, ιδίως όταν χρειάζονται μόνο ένα χάπι την ημέρα. Στα φάρμακα, όμως, που χορηγούνται με ένεση ή έγχυση, μόνο οι 6 έως 7 ασθενείς συμμορφώνονται πλήρως με την αγωγή, με την συμμόρφωση να είναι μεγαλύτερη όταν απαιτείται μία ένεση ή έγχυση και σποραδικά.

Οι γυναίκες εξάλλου φαίνεται να έχουν καλύτερη συμπεριφορά απέναντι στην αρρώστια και στην συμμόρφωση, επισημαίνει ο κ. Μητσικώστας.

Η αρρώστια με τα χίλια πρόσωπα

Τα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι διαφορετικά από ασθενή σε ασθενή, γι? αυτό και συχνά αποκαλείται «ασθένεια με τα χίλια πρόσωπα». Τα πιο συνηθισμένα είναι:

* Αδυναμία στο ένα ή περισσότερα άκρα (40% των ασθενών)

* Διαταραχή όρασης στο ένα μάτι (22% των ασθενών)

* Αιμωδίες (21% των ασθενών)

* Διπλωπία (βλέπουν διπλά, 12% των ασθενών)

* Ίλιγγος, καυσαλγία («κάψιμο») και αίσθημα ηλεκτρικής εκκένωσης στην σπονδυλική στήλη και τα πόδια (5% των ασθενών)

* Νευραλγία τριδύμου (πόνος στο πρόσωπο, 5% των ασθενών)

* Δυσαρθρία (δυσκολίες στην ομιλία, 5% των ασθενών)

Επειδή όλα αυτά τα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται σε διάφορες αιτίες, μόνο ένας γιατρός μπορεί να αποφανθεί εάν οφείλονται στην σκλήρυνση κατά πλάκας ή όχι.

Αν υπάρξει υπόνοια ότι πρόκειται για σκλήρυνση κατά πλάκας, γίνεται μαγνητική τομογραφία στον εγκέφαλο και στο νωτιαίο μυελό. Μόλις εδραιωθεί η διάγνωση της πάθησης αρχίζει αμέσως η χορήγηση των φαρμάκων. Εντούτοις μπορεί να χρειασθούν έως και 6 μήνες για να εξακριβωθεί ποια θεραπεία ταιριάζει καλύτερα στον ασθενή.

Αναζητώντας θεραπεία και για τη νόσο χωρίς υφέσεις

Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μία χρόνια πάθηση του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, η οποία χαρακτηρίζεται από προοδευτική καταστροφή της μυελίνης ουσίας, του προστατευτικού «περιβλήματος» των νευρικών ινών, που επιτρέπει την «επικοινωνία» των νευρικών κυττάρων μεταξύ τους. Η νόσος χωρίζεται σε δύο βασικές μορφές, την υποτροπιάζουσα και την πρωτοπαθώς εξελισσόμενη.

Η υποτροπιάζουσα αντιπροσωπεύει το 85% των κρουσμάτων και στους περισσότερους ασθενείς γίνεται προοδευτικά εξελικτική μετά από 15-20 χρόνια. Το κύριο χαρακτηριστικό της είναι ότι προκαλεί φλεγμονή και σταδιακή απώλεια της μυελίνης, με συνέπεια να εκδηλώνεται με εξάρσεις και υφέσεις. Η πρωτοπαθώς εξελισσόμενη, που αντιπροσωπεύει το σχεδόν 10% των κρουσμάτων, χαρακτηρίζεται από σταθερή, προοδευτική επιδείνωση, διότι υπάρχει συνεχής απώλεια της μυελίνης χωρίς φλεγμονή. Έτσι, οι ασθενείς επιδεινώνονται σταθερά, δίχως να παρουσιάζουν υφέσεις.

Αν και για την υποτροπιάζουσα μορφή υπάρχουν αρκετά φάρμακα, όπως προαναφέρθηκε, για την πρωτοπαθώς εξελισσόμενη δεν υπάρχει ακόμα ειδική θεραπεία, αλλά χορηγούνται φάρμακα που στοχεύουν στα συμπτώματά της. Ωστόσο, «στο τελικό στάδιο των κλινικών δοκιμών βρίσκονται 3 πειραματικά μόρια», λέει ο κ. Μητσικώστας. «Το ένα είναι το μονοκλωνικό αντίσωμα daclizumab, το άλλο η πεγκυλιωμένη μορφή της ιντερφερόνης β-1α και το τρίτο ένα φάρμακο που λαμβάνεται από το στόμα, το masitinib». Στις δοκιμές αυτές, των οποίων τα στοιχεία βρίσκονται στο στάδιο της επεξεργασίας, συμμετέχει και το Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών μαζί με άλλα κέντρα στην Ελλάδα. Γίνονται επίσης δοκιμές με τα νεότερα φάρμακα της υποτροπιάζουσας μορφής, επειδή «έχουν και νευροπροστατευτική δράση και έτσι υπάρχουν ελπίδες ότι μπορεί να αναχαιτίζουν και την εξέλιξη της πρωτοπαθώς εξελισσόμενης μορφής».

Αριθμός ασθενών

• 10.000 στην Ελλάδα
• 600.000 στην Ευρώπη
• 2,3 εκατ. σε όλο τον κόσμο
• 3 φορές περισσότερες οι γυναίκες ασθενείς από τους άνδρες

Πηγή: tanea.gr